Stratfor: Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις ενός Grexit

Η απόφαση της Αθήνας να διενεργήσει δημοψήφισμα και η στρατηγική των πιστωτών να σταματήσουν τις διαπραγματεύσεις μέχρι να γίνει το δημοψήφισμα, απλώς επιτείνουν την ελληνική κρίση.

Ο Ελληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας άφησε να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να παραιτηθεί στην περίπτωση που ο λαός ψηφίσει υπέρ του τρέχοντος προγράμματος, όμως μια ψήφος κατά της συμφωνίας θα μπορούσε και αυτή να οδηγήσει σε κατάρρευση της κυβέρνησης.

Ασχέτως αποτελέσματος του δημοψηφίσματος, το Grexit παραμένει πιθανό και θα μπορούσε να έχει σοβαρές γεωπολιτικές επιπτώσεις λόγω της θέσης της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, σύμφωνα με το Stratfor. Αν η χώρα φύγει από τη νομισματική ένωση, τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και οι ΗΠΑ θα κάνουν σημαντικές προσπάθειες για να παραμείνει η Αθήνα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ.

Όπως αναφέρει το Stratfor, υπάρχει κάποια δόση αλήθειας στην θέση της Ελλάδας ότι το δημοψήφισμα αποτελεί έκφραση της δημοκρατίας και πως η Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει να έχει δυο μέτρα και δυο σταθμά στα ευρωπαϊκά ζητήματα. Ωστόσο η Αθήνα δεν έχει παρουσιάσει στους ψηφοφόρους ξεκάθαρες επιλογές και δεν έχει αναφέρει ξεκάθαρα τις συνέπειες.

Για την κατάσταση ευθύνονται και οι πιστωτές, ενώ ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος της Γερμανίας, που για χρόνια «έχτιζε» ένα αρνητικό στερεότυπο για τους Έλληνες. Το στερεότυπο αυτό έχει γίνει πλέον τόσο ισχυρό που περιορίζει το περιθώριο ενέργειας της γερμανικής κυβέρνησης. Μάλιστα, η τελευταία φαίνεται διχασμένη σε ότι αφορά την Ελλάδα.

Όμως ο διχασμός αυτός δεν είναι τόσο μεγάλος ώστε να θέσει σε κίνδυνο την γερμανική κυβέρνηση, αν και επηρεάζει τις αντιδράσεις της σε ότι αφορά την ελληνική κρίση.

Το Stratfor κάνει λόγο για ένα επικίνδυνο τζογάρισμα, τονίζοντας πως πολλά θα μπορούσαν να πάνε στραβά σ' αυτό το παιχνίδι. Ο ΣΥΡΙΖΑ προωθεί το «όχι» στο δημοψήφισμα, όμως μια νίκη του θα μπορούσε να έχει υψηλό τίμημα, ιδιαίτερα αν οδηγήσει σε κατάρρευση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και σε κοινωνική αστάθεια.

Οι Ελληνες μέχρι τώρα έχουν υπομείνει στωικά την ατελείωτη διαδοχή των δεινών που τους έχουν επιβληθεί. Μια εβδομάδα μετά την επιβολή του ελέγχου στην κίνηση κεφαλαίων, η χώρα παραμένει ήρεμη. Ο κόσμος συνεχίζει τη ζωή του και δεν έχουν υπάρξει βίαια επεισόδια. Οι ψηφοφόροι είναι χωρισμένοι μεταξύ του «ναι» και του «όχι», όμως ο διαχωρισμός δεν έχει οδηγήσει σε συγκρούσεις μεταξύ των δυο πλευρών.

Όμως η ηρεμία αυτή δεν είναι δεδομένη και η κατάσταση θα μπορούσε γρήγορα να κλιμακωθεί αν επιδεινωθούν οι οικονομικές συνθήκες. Ο ΣΥΡΙΖΑ αντιτίθεται στην καταστολή των διαδηλωτών, που σημαίνει πως η κυβέρνηση θα μπορούσε να παραιτηθεί γρήγορα στην περίπτωση σοβαρών κοινωνικών αναταραχών. Ως αποτέλεσμα, ο Τσίπρας θα μπορούσε να κερδίσει στο δημοψήφισμα αλλά και πάλι να αναγκαστεί να παραιτηθεί.

Αν κερδίσει το «στρατόπεδο» του «ναι», η παραίτηση της κυβέρνησης είναι ακόμα πιο πιθανή. Αυτό που θα ακολουθούσε θα ήταν πιθανότατα μια εντολοδόχος κυβέρνηση ή πρόωρες εκλογές και, σχεδόν αναπόφευκτα, ένας νέος γύρος επώδυνων περικοπών. Ο Τσίπρας πιθανότατα θα επιλέξει να μην μείνει στην ιστορία ως ο άνθρωπος που οδήγησε στο Grexit, αλλά ως ειλικρινής ηγέτης που πάλεψε μέχρι το τέλος και στη συνέχεια παραιτήθηκε. Είναι ένας νέος πολιτικός και πιθανότατα σκέφτεται την πιθανότητα να γίνει ηγέτης της αντιπολίτευσης, δεδομένου ότι πιθανότατα η κατάσταση δεν θα βελτιωθεί σύντομα στην Ελλάδα.

Τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε στραβά και για τους πιστωτές, διότι μια αλλαγή κυβέρνησης δεν σημαίνει απαραίτητα και μια πιο υπάκουη Ελλάδα. Ασχέτως του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος, η όποια ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να ζει με το γεγονός ότι ένας σημαντικός αριθμός Ελλήνων ψήφισαν κατά της λιτότητας. Το σημαντικότερο, οι ελληνικές τράπεζες είναι τόσο εύθραυστες που η Ελλάδα θα μπορούσε να φύγει από την ευρωζώνη ό,τι και αν αποφασιστεί την Κυριακή.

Η γεωπολιτική επίπτωση ενός Grexit

Η οικονομική επίπτωση της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη είναι θέμα μόνιμης συζήτησης, δεδομένου ότι ο κίνδυνος μετάδοσης σε άλλες εύθραυστες οικονομίες, όπως η ιταλική, η ισπανική και η πορτογαλική, είναι ασαφής. Όμως η γεωπολιτική επίπτωση ενός Grexit πιθανότατα θα ήταν βαθύτερη.

Όπως τονίζει το Stratfor, η Ελλάδα βρίσκεται στο νοτιοανατολικό σύνορο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ της Βόρειας Αφρικής, της Τουρκίας και της χερσονήσου των Βαλκανίων. Η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου βρίσκεται σε αναταραχή, με έναν εμφύλιο πόλεμο στη Συρία, πολιτικές εντάσεις στην Τουρκία και ένα αδρανές κράτος στη Λιβύη.

Η Ελλάδα αποτελεί επίσης σημείο εισόδου για τους αιτούντες άσυλο και τους μετανάστες, πολλοί εκ των οποίων ίσως συνδέονται με την τρομοκρατία. Τέλος, η Ελλάδα είναι ένα πιθανό κράτος-transit για ενεργειακά projects, όπως ο αγωγός Turkish Stream που προωθεί η Ρωσία και ο Νότιος Διάδρομος που προωθεί το Αζερμπαϊτζάν.

Μια ασταθής Ελλάδα πιθανότατα θα επιδείνωνε την κατάσταση της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο, αφού η έλλειψη αποτελεσματικών ελέγχων στα σύνορα θα επιδείνωνε την μεταναστευτική κρίση της Ευρώπης. Μια απομονωμένη, φτωχή και χαοτική Ελλάδα θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε αυξανόμενες εντάσεις στην περιοχή.

Το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού κατεστημένου, συμπεριλαμβανομένου του ΣΥΡΙΖΑ, στηρίζουν τη συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και την χρήση της διπλωματίας σε ζητήματα όπως η επανένωση της Κύπρου, η ονομασία της ΠΓΔΜ και τα σύνορα με την Τουρκία.

Η συμμετοχή στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ και οι μετριοπαθείς κυβερνήσεις συνέβαλαν στην κατάσταση αυτή. Ο εθνικισμός βρίσκει πρόσφορο έδαφος σε καιρούς βαθιάς κρίσης και δεν είναι δεδομένο πως μια Ελλάδα μετά την ΕΕ θα εξαιρούνταν από την τάση αυτή.

Δεν χρειάζεται τα πράγματα να φτάσουν εκεί. Αν η Ελλάδα φύγει από την ευρωζώνη, η Ευρωπαϊκή Ένωση πιθανότατα θα έκανε κάθε προσπάθεια για να κρατήσει την Ελλάδα στην ΕΕ. Η αμερικανική κυβέρνηση έχει πιέσει την Ευρωπαϊκή Ένωση για έναν συμβιβασμό που θα κρατά την Ελλάδα στην ευρωζώνη.

Αυτή η πίεση από τον Λευκό Οίκο για μια πολιτική συμφωνία με την Ελλάδα πιθανότατα θα αυξάνονταν δραματικά αν η Αθήνα έφευγε από τη νομισματική ένωση. Έτσι, ακόμα και αν το σημερινό αδιέξοδο αρθεί και υπάρξει συμφωνία πριν ξεφύγει η κατάσταση από τον έλεγχο, η κρίση έχει απλώς φέρει την Ελλάδα πιο κοντά στην αποχώρηση από το ευρώ.