Stratfor: Η σκοτσέζικη ανεξαρτησία πήρε... παράταση

Oι πολίτες της Σκοτίας ψήφισαν κατά της ανεξαρτησίας σε ένα ιστορικό δημοψήφισμα που θα έβαζε τέλος σε τρεις αιώνες πολιτικής ένωσης με το Ηνωμένο Βασίλειο. Η ψήφος στο «όχι» έλαβε περίπου 55%, ενώ το «ναι» περίπου 45%. Είχαν προηγηθεί μερικές αγωνιώδεις εβδομάδες, καθώς όσο περνούσαν οι ημέρες συρρικνωνόταν η απόσταση μεταξύ του «ναι» και του «όχι».

Αν το αποτέλεσμα ήταν διαφορετικό, η κυβέρνηση στο Λονδίνο θα ήταν αντιμέτωπη με περίοδο μεγάλης αβεβαιότητας. Μολονότι οι κυβερνήσεις της Σκοτίας και του Ηνωμένου Βασιλείου είχαν συμφωνήσει στο δημοψήφισμα, δεν υπήρχε ακριβές χρονοδιάγραμμα για το τι θα συνέβαινε σε περίπτωση που η Σκοτία ψήφιζε υπέρ της ανεξαρτησίας. Άχετα με το αποτέλεσμα, η Σκοτία θα δει την αυτονομία της να αυξάνεται σημαντικά τα επόμενα χρόνια.

Η ανεξαρτησία θα μείνει στο επίκεντρο

Το μακροπρόθεσμο πολιτικό ζήτημα, πάντως, θα συνεχίσει να υφίσταται. Επιπλέον, οι στατιστικές δείχνουν ότι οι νέοι άνθρωποι τάσσονται υπέρ της απόσχισης. Τα δημογραφικά στοιχεία προμηνύουν ότι το ζήτημα θα παραμείνει στο επίκεντρο της πολιτικής ζωής της περιοχής τις επόμενες δεκαετίες.

Σε ομιλία που έδωσε μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον υποσχέθηκε να τηρήσει τις δεσμεύσεις του για παραχώρηση περισσότερων εξουσιών στη Σκοτία σε θέματα που αφορούν τη φορολογία, τις δαπάνες και το κοινωνικό κράτος. Ανέφερε επίσης ότι πρέπει να συμπεριληφθούν στη διαδικασία η Αγγλία, η Ουαλία και η Βόρεια Ιρλανδία. Αν η Σκοτία ψήφιζε υπέρ της ανεξαρτησίας, θα ακολουθούσε μια πολύπλοκη διαπραγματευτική διαδικασία σε καυτά ζητήματα, όπως το νόμισμα της περιοχής και η διανομή των κοιτασμάτων πετρελαίου στη Βόρεια Θάλασσα.

Μια ανεξάρτητη Σκοτία θα προκαλούσε πολιτική κρίση στο Λονδίνο, καθώς το Συντηρητικό Κόμμα του Κάμερον και το κεντροαριστερό Εργατικό Κόμμα που βρίσκεται στην αντιπολίτευση είναι κατά της απόσχισης. Μολονότι αποφεύχθηκε το σενάριο αυτό, ο αγώνας για αυτονομία δεν έχει τελειώσει. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, ο Κάμερον υποσχέθηκε μεγαλύτερη αυτονομία στη Σκοτία, με τη μεταβίβαση περισσότερων εξουσιών στο σκοτσέζικο κοινοβούλιο. Η αποκέντρωση αυτή θα περιλαμβάνει επέκταση των εξουσιών στα φορολογικά έσοδα και στο κράτος πρόνοιας. Ωστόσο πολύ ευαίσθητα ζητήματα όπως αυτό της εξωτερικής πολιτικής και της άμυνας, συμπεριλαμβανομένου του πυρηνικού οπλοστασίου του Ηνωμένου Βασιλείου, δεν θα αποτελέσουν μέρος της διαδικασίας. Το Λονδίνο θα δεχθεί μεγάλη πίεση να τηρήσει τις υποσχέσεις του.

Η Σκοτία κάνει εδώ και πολύ καιρό αγώνα για να κερδίσει την ανεξαρτησία της ή τουλάχιστον μεγαλύτερη αυτονομία. Το Βασίλειο της Σκοτίας αναδύθηκε ως ανεξάρτητη κρατική οντότητα στις αρχές του Μεσαίωνα και επιβίωσε ως τις αρχές του δέκατου όγδοου αιώνα. Η Σκοτία ενώθηκε πολιτικά με την Αγγλία το 1707 για τη δημιουργία του Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας. Από τότε, διατήρησε μεγάλο βαθμό αυτονομίας και το 1999 απέκτησε και πάλι δικό της κοινοβούλιο. Το 2011, η νίκη του Εθνικού Κόμματος της Σκοτίας στις εθνικές εκλογές οδήγησε σε ένα επίσημο αίτημα για δημοψήφισμα ανεξαρτησίας. Έναν χρόνο αργότερα, η σκοτσέζικη κυβέρνηση και το Ουέστμινστερ συμφώνησαν στο δημοψήφισμα.

Η γεωπολιτική σημασία της Σκοτίας

Η Σκοτία έχει μεγάλη στρατηγική σημασία για το Ηνωμένο Βασίλειο. Βρίσκεται στο νότιο μέρος των «στενών GIUK», της θαλάσσιας περιοχής μεταξύ Γροιλανδίας, Ισλανδίας και Ηνωμένου Βασιλείου στο Βόρειο Ατλαντικό, η οποία σχηματίζει ένα σημείο φραγής για τις εχθρικές ναυτικές δυνάμεις. Τα «στενά GIUK» (ακρωνύμιο για τη Γροιλανδία, την Ισλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο στα αγγλικά) είναι παραδοσιακά πολύ σημαντικά για το βρετανικό ναυτικό, γιατί οποιαδήποτε απόπειρα άλλων ναυτικών δυνάμεων να πλησιάσουν τον Ατλαντικό θα πρέπει να γίνει είτε μέσα από το καλά προστατευμένο κανάλι της Μάγχης ή από αυτά. Ως εκ τούτου, η ναυτική υπεροχή της Βρετανίας στα «στενά GIUK» ήταν εξίσου σημαντική με τον έλεγχο της Μάγχης και του Γιβραλτάρ για τον περιορισμό των κινήσεων των άλλων δυτικών ευρωπαϊκών δυνάμεων.

Δεύτερον, η ένωση με τη Σκοτία ήταν καθοριστική για την ανάδυση της Βρετανίας ως παγκόσμιας δύναμης. Η ένωση έβαλε τέλος σε αιώνες πολεμικών συγκρούσεων μεταξύ Αγγλίας και Σκοτίας. Μετά την ένωση, το Λονδίνο δεν χρειαζόταν να ανησυχεί για πιθανό εχθρό στο βόρειο μέρος του νησιού, ακόμα και αν έπρεπε να αντιμετωπίσει πολυετείς εξεγέρσεις. Στο τέλος του 18ου αιώνα, η Σκοτία διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη βιομηχανική επανάσταση της Βρετανίας και πόλεις όπως το Εδιμβούργο και η Γλασκόβη έγιναν σημαντικά βιομηχανικά κέντρα.

Μετά τη βιομηχανική επανάσταση η Σκοτία επικεντρώθηκε στη βαριά βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένων της ναυπηγικής και της μεταλλουργικής βιομηχανίας. Η συμμετοχή στη Βρετανική Αυτοκρατορία επέτρεψε στην οικονομία της να εξάγει την παραγωγή της σε όλο τον κόσμο. Όπως και με πολλά ευρωπαϊκά κράτη, η βιομηχανία της Σκοτίας άρχισε να υποχωρεί τις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα και η χώρα επικεντρώθηκε στους τομείς της τεχνολογίας και των υπηρεσιών.

Σήμερα η Σκοτία έχει γίνει γεωπολιτικά σημαντική λόγω των μεγάλων ενεργειακών της πόρων. Στη θαλάσσια περιοχή γύρω από αυτή βρίσκονται ορισμένα από τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στην Ευρώπη. Από τότε που ανακαλύφθηκε πετρέλαιο στη Σκοτία στα τέλη του 1960, η Αμπερντίν έγινε ένα σημαντικό ενεργειακό κέντρο και η παραγωγή από τη Βόρεια Θάλασσα καλύπτει περίπου τα δύο τρίτα των αναγκών του Ηνωμένου Βασιλείου. Η ανακάλυψη πετρελαίου ενίσχυσε τον σκοτσέζικο εθνικισμό τη δεκαετία του 1970, με το Εθνικό Κόμμα της Σκοτίας να χρησιμοποιεί το σλόγκαν «Είναι το πετρέλαιο της Σκοτίας». Μέχρι σήμερα, η ενέργεια παραμένει ένα από τα κυρίαρχα θέματα για τους Σκοτσέζους εθνικιστές, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι οι πόροι της Βόρειας Θάλασσας θα αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά της ανεξάρτητης Σκοτίας.

Εντείνει τις πιέσεις η Καταλονία

Τα κινήματα ανεξαρτησίας στην Ευρώπη παρακολουθούν στενά τα γεγονότα στη Σκοτία. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση της Καταλονίας προσδοκούσε ότι μια νίκη του στρατοπέδου του «ναι» θα έδινε ώθηση στον αγώνα για την ανεξαρτησία από την Ισπανία. To δημοψήφισμα τόνωσε τα εθνικά αισθήματα αποσχιστικών ομάδων σε άλλες περιοχές της Ευρώπης, όπως το Βέλγιο, η Τουρκία και η Ουκρανία.

Σε αντίθεση με το Ηνωμένο Βασίλειο, η ισπανική κυβέρνηση θεωρεί ότι ένα δημοψήφισμα στην Καταλονία είναι παράνομο.

Η 19η Σεπτεμβρίου ήταν μια κρίσιμη ημέρα για την Καταλονία, γιατί το τοπικό κοινοβούλιο ψήφισε έναν νόμο που σύμφωνα με τους Καταλανούς θα τους επιτρέψει να διεξαγάγουν δημοψήφισμα.

Η κυβέρνηση στη Μαδρίτη έχει διαμηνύσει ότι θα πάει το ζήτημα απευθείας στο Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο θα ακυρώσει το δημοψήφισμα. Όταν συμβεί αυτό η καταλανική κυβέρνηση θα αναγκαστεί να λάβει τη δύσκολη απόφαση για το αν θα διενεργήσει δημοψήφισμα που έχει κηρυχθεί παράνομο.