Τα μυστικά της ρωσικής στρατηγικής στην Ουκρανία

Οι αυτονομιστές συνεχίζουν την κατάληψη κτηρίων και την κατάρριψη ουκρανικών ελικοπτέρων, δημιουργώντας σοβαρό πρόβλημα στην κυβέρνηση του Κιέβου. Αν και οι αυτονομιστές είναι εξαπλωμένοι σε πόλεις και χωριά των περιοχών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, τα προπύργιά τους βρίσκονται στις πόλεις Λουγκάνσκ, Ντονέτσκ και Σλαβιάνσκ. Ομάδες ανταρτών βρίσκονται επίσης γύρω από ορισμένα σημεία των μη ασφαλισμένων συνόρων του Λουγκάνσκ. Υπάρχουν, ωστόσο, αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ αυτών των ομάδων των αυτονομιστών.

Το Σλαβιάνσκ είναι ο πρώτος στρατιωτικός στόχος της Ουκρανίας καθώς κινείται ανατολικά σε μια προσπάθεια να ανακτήσει τον έλεγχο της περιοχής. Όμως ενώ οι ουκρανοί στρατιώτες έχουν απομακρύνει αρκετά σημεία ελέγχου των αυτονομιστών στα περίχωρα της πόλης, δεν έχουν καταφέρει ή δεν είναι πρόθυμοι να μπουν στο κέντρο της πόλης. Παρά το ότι βρίσκονται υπό άμεση πολιορκία από τον ουκρανικό στρατό εδώ και αρκετές εβδομάδες, δεν φαίνεται να έχει υποβαθμιστεί η ικανότητα των αυτονομιστών. Από την αρχή της σύγκρουσης, οι αυτονομιστές του Σλαβιάνσκ φαίνεται να είναι η πιο καλά οργανωμένη και καλά οπλισμένη ομάδα. Έχουν επανειλημμένως δείξει την ικανότητά τους να καταρρίπτουν ελικόπτερα και έστησαν με επαγγελματισμό πολλές ενέδρες γύρω από την περιοχή του Σλαβιάνσκ. Ως εκ τούτου, τουλάχιστον ορισμένοι από τους αντάρτες στην περιοχή διαθέτουν υψηλό συντονισμό, προηγούμενη στρατιωτική εκπαίδευση και πιθανότατα προμηθεύονται εξοπλισμό από τη Ρωσία.

Στον αντίποδα, ενώ ομάδες αυτονομιστών στο Ντονέτσκ αρχικά απαρτίζονταν κυρίως από ένοπλους ντόπιους με ελάχιστη στρατιωτική εκπαίδευση ή εξοπλισμό, αυτό άλλαξε τις τελευταίες εβδομάδες με την εμφάνιση του Τάγματος Βοστόκ. Το Τάγμα Βοστόκ (Vostok Batallion) είναι κυρίως ρωσική δύναμη. Τα μέλη της αυτοπροσδιορίζονται ανοικτά ως ρώσοι πολίτες, πολλοί από τους οποίους προέρχονται από δημοκρατίες του Βόρειου Καύκασου όπως η Τσετσενία και η Οσετία, και ορισμένοι από τους οποίους σύμφωνα με αναφορές έλαβαν μέρος στον ρωσο-γεωργιανό πόλεμο του 2008. Το Τάγμα Βοστόκ, όπως και οι «εταίροι» του στο Σλαβιάνσκ, φέρει όπλα που δείχνουν ρωσική στήριξη, όμως σε αντίθεση με τους αντάρτες του Σλαβιάνσκ, τα μέλη του Βοστόκ είναι γνωστό ότι έφτασαν από τη Ρωσία.

Οι Ρωσικές καταβολές

Αν και το Τάγμα Βοστόκ πήρε τον έλεγχο του αρχηγείου της αυτοανακηρυχθείσας Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ στις 29 Μαΐου και διαχειρίζεται αρκετά σημεία ελέγχου στην περιοχή του Ντονέτσκ, δεν έχει εκτοπίσει άμεσα την ηγεσία της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ. Ωστόσο, φαίνεται να ελέγχει την συμπεριφορά και τις τακτικές της ομάδας. Ο αυξανόμενος ρόλος του Τάγματος Βοστόκ στο κίνημα των αυτονομιστών αποτελεί περαιτέρω απόδειξη της ανάγκης της Ρωσίας να ελέγξει άμεσα τις ομάδες των αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία και να διατηρήσει τους αντάρτες ως «πάτημα» στις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις της με το Κίεβο.

Στην πόλη Λουγκάνσκ, οι αυτονομιστές δεν έχουν δείξει το είδος των επαγγελματικών στρατιωτικών δεξιοτήτων ή τον οπλισμό που μπορεί να βρεθεί στο Ντονέτσκ και το Σλαβιάνσκ, συμπεριλαμβανομένων των φορητών συστημάτων αεράμυνας, αν και δεν έχουν μέχρι στιγμής συγκρουστεί στρατιωτικά με τις ουκρανικές δυνάμεις.

Ωστόσο, οι αντάρτες σε όλη την περιοχή του Λουγκάνσκ, ιδιαίτερα κοντά στα σύνορά της με τη Ρωσία, έχουν δείξει ότι είναι καλά οργανωμένοι, καλά οπλισμένοι και ότι δρουν με στρατηγική. Για παράδειγμα, μέχρι τις 3 Ιουνίου, οι αντάρτες είχαν ανατινάξει τρεις γέφυρες στον ποταμό Σεβέρσκι Ντονέτς στο Λουγκάνσκ, ένδειξη ότι οι αυτονομιστές ίσως ενεργούν με στόχο να απομονώσουν τις θέσεις τους και να επιβραδύνουν μια πιθανή ουκρανική στρατιωτική επίθεση καταστρέφοντας κρίσιμης σημασίας υποδομές. Επιπλέον, η συνεχιζόμενη ομηρεία συνοριοφυλάκων στην περιοχή του Λουγκάνσκ δείχνει ότι οι αυτονομιστές είναι προσηλωμένοι στην διασφάλιση –και ίσως επέκταση- της γραμμής προμηθειών μέσω των ουκρανορωσικών συνόρων.

Η μάχη για τα αεροδρόμια

Η κορυφαία προτεραιότητα της Ουκρανίας μέχρι στιγμής ήταν να διασφαλίσει τα αεροδρόμια της ανατολικής Ουκρανίας. Στα μέσα Απριλίου οι ουκρανοί στρατιώτες ανακατέλαβαν το αεροδρόμιο του Σλαβιάνσκ από αυτονομιστές, ενώ στις 26 Μασίου το Κίεβο διέταξε αεροπορικές επιθέσεις στο πλαίσιο της προσπάθειας να πάρει τον έλεγχο του αεροδρομίου του Ντονέτσκ. Οι αυτονομιστές δεν φαίνεται να έχουν στη διάθεσή τους αεροπλάνα και ελικόπτερα, όμως χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο φορητούς αντιαεροπορικούς πυραύλους για να καταρρίψουν ουκρανικά αεροσκάφη, κάτι που θα μπορούσε να μειώσει το αεροπορικό πλεονέκτημα της Ουκρανίας.

Επιπλέον, καθώς οι ουκρανικές δυνάμεις επιχειρούν να κινηθούν πιο κοντά στις πόλεις που τελούν υπό τον έλεγχο των αυτονομιστών, φτάνουν σε πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές όπου οι όποιες στρατιωτικές κινήσεις ενέχουν υψηλό κίνδυνο απωλειών από την πλευρά των πολιτών. Στις 2 Ιουνίου, ουκρανική στρατιωτική αεροπορική επίθεση κατά κυβερνητικού κτηρίου στο Λουγκάνσκ, σύμφωνα με ντόπιους, είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν αρκετοί άνθρωποι. Ο εκπρόσωπος του ουκρανικού στρατού αρνήθηκε ότι πραγματοποιήθηκε επίθεση.

Η αποτροπή της διάδοσης της δράσης των αυτονομιστών με ταυτόχρονη διασφάλιση των συνόρων της Ουκρανίας ώστε να σταματήσει η εισροή ανταρτών και όπλων, είναι επιβεβλημένη για τον ουκρανικό στρατό. Αν και ο στρατός κατάφερε με επιτυχία σε μεγάλο βαθμό να απομονώσει τους αντάρτες σε συγκεκριμένους θύλακες στις περιοχές του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ, η μόνη πόλη που έχει επιχειρήσει να ανακαταλάβει είναι το Σλαβιάνσκ, και ακόμα και εκεί δεν έχει καταφέρει πολλά μέχρι στιγμής. Επιπλέον, ο στρατός δεν είναι σίγουρο ότι διαθέτει την απαραίτητη ικανότητα να αποκλείσει πλήρως τα μακριά σύνορα της Ουκρανίας με τη Ρωσία.

Το παζάρι για το αέριο

Καθώς η κυβέρνηση του Κιέβου μάχεται κατά των φιλορώσων αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία, προσπαθεί επίσης να καταλήξει σε έναν ευρύτερο διακανονισμό με τη Μόσχα. Οι διαπραγματεύσεις για την ενέργεια μεταξύ της ρωσικής Gazprom και της ουκρανικής Naftobaz συνεχίζονται, και είναι πιθανό να υπάρξει ένας συμβιβασμός αναφορικά με τις τιμές του φυσικού αερίου και την αποπληρωμή του χρέους της Ουκρανίας, τουλάχιστον τόσος ώστε να αποτραπεί βραχυπρόθεσμα μια διακοπή της παροχής αερίου. Την ίδια ώρα, ο νέος πρόεδρος της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο, προετοιμάζεται να υπογράψει εμπορική συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, μια κίνηση στην οποία αντιτίθεται το Κρεμλίνο, αν και η Ουκρανία επαναλαμβάνει ότι δεν προσπαθεί αν γίνει μέλος του ΝΑΤΟ.

Η δράση των ένοπλων αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία, καθώς και η στρατιωτική απάντηση του Κιέβου, πρέπει να ειδωθούν στο πλαίσιο του συνεχιζόμενου ενεργειακού και πολιτικού διαλόγου με τη Ρωσία. Οι πόροι του Κιέβου είναι περιορισμένοι και οι μάχες με τους αυτονομιστές μπορεί να κοστίσουν περισσότερο σε οικονομικούς όρους και σε όρους ανθρώπινων απωλειών, απ' όσο είναι διατεθειμένο να «πληρώσει» το Κίεβο. Καθώς οι διαμάχες για τις ενεργειακές σχέσεις μεταξύ των δυο χωρών συνεχίζονται και η Ρωσία προσπαθεί να αποτρέψει το Κίεβο από το να διευρύνει τις σχέσεις του με τη Δύση, οι μάχες στην ανατολική Ουκρανία θα αποτελέσουν ένα δυνητικό εργαλείο για να πιεστεί η ουκρανική κυβέρνηση.