Τι κρύβει το νέο δόγμα Ομπάμα για την εξωτερική πολιτική

Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα άδραξε την ευκαιρία χθες για να περιγράψει την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, στην εναρκτήρια ομιλία του στους αποφοίτους του West Point. Από τη δική μας άποψη, ο πρόεδρος προχώρησε σε επιβεβαιώσεις παρά σε αποκαλύψεις στο κεντρικό του μήνυμα: οι ΗΠΑ, ως ο αδιαμφισβήτητος παγκόσμιος ηγεμόνας, ξαναστέκονται στα πόδια τους και δεν σκοπεύουν να διαχειριστούν μόνες τους τα προβλήματα του κόσμου.

Στην ετήσια πρόβλεψή μας για το 2014, είπαμε πως αυτή θα είναι η χρονιά όπου οι ΗΠΑ επιτέλους θα πάρουν ανάσα, έχοντας περάσει μια δεκαετία παραπατώντας μέσα στις δυσεπίλυτες συγκρούσεις στον ισλαμικό κόσμο. Ο Ομπάμα υπογράμμισε αυτήν την πρόβλεψη την Τρίτη όταν ανακοίνωσε ότι θα παραμείνει στο Αφγανιστάν μια δύναμη 9.800 στρατιωτών φέτος, η οποία θα μειωθεί μέχρι το τέλος του 2016, ώστε να καλύπτει μόνο τις ανάγκες ασφαλείας της αμερικανικής πρεσβείας στην Καμπούλ.

Στην ομιλία της Τετάρτης, πέρασε το μήνυμα ότι οι στρατιωτικοί πονοκέφαλοι που αναμένεται να επιμείνουν στο Αφγανιστάν, θα μπουν στο ίδιο καλάθι με αυτούς στο Μάλι ή της Υεμένης. Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ θα εμπλακούν σε αντιτρομοκρατικές αποστολές σε πιο εκρηκτικές περιοχές του κόσμου, όμως η εμπλοκή αυτή θα είναι συγκρατημένη και ακριβής, αναλόγως των αναγκών.

Κατεβάζοντας ακόμα χαμηλότερα στη λίστα των στρατηγικών προτεραιοτήτων τις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις, οι ΗΠΑ θα βρίσκονται σε καλύτερη θέση να διαχειριστούν πιο περίπλοκες απειλές που αναδύονται, όπως για παράδειγμα οι κινήσεις της Ρωσίας και της Κίνας στις αντίστοιχες περιφέρειές τους. Όμως οι ΗΠΑ δεν σκοπεύουν να διαχειριστούν μόνες τους αυτές τις απειλές.

Η Ουάσιγκτον χρειάζεται να αναστήσει μια σειρά συμμαχιών για να επωμιστούν μέρος του φορτίου. Ορισμένες από αυτές τις συμμαχίες θα μπορούσαν να είναι πιστά αντίγραφα αυτών του Ψυχρού Πολέμου, ενώ άλλες θα απαιτούσαν πιο δημιουργική προσπάθεια. Το Ιράν, για παράδειγμα, αρχίζει να αποβάλει το στάτους του παρία και κάνει προσεκτική πρόοδο προς μια στρατηγική επαναπροσέγγιση με τις ΗΠΑ. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Ιράν θα είναι δύσκολες, όμως η ίδια η σχέση είναι αυτή που θα δώσει στις ΗΠΑ τη δυνατότητα να μην ανησυχούν τόσο για στρατιωτικά σενάρια στον Περσικό Κόλπο και να σκεφτούν περισσότερους τρόπους ώστε να φέρουν στην Ευρώπη ενέργεια από το Ιράν.

Ανατολικότερα, η Ιαπωνία αρχίζει να ενστερνίζεται επισήμως και πάλι ένα στρατιωτικό δόγμα που απέφυγε εκουσίως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, και αποτελεί πλέον ένα αναπόσπαστο κομμάτι της αμερικανικής στρατηγικής για ισορροπία έναντι της Κίνας.

Όταν ο Ομπάμα βρεθεί την ερχόμενη εβδομάδα στην Πολωνία, θα δει στη Βαρσοβία έναν πολύ ανυπόμονο σύμμαχο, κάποιον που περίμενε χρόνια την Ουάσιγκτον να ανακτήσει το σθένος να κοιτάξει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στα μάτια και να δει περισσότερα από την... ψυχή του (σ.σ.: το 2001, όταν ο τότε Αμερικανός πρόεδρος Τζορτζ Μπους συνάντησε για πρώτη φορά τον Βλαντιμίρ Πούτιν, στη Λιουμπλιάνα, δήλωσε στους δημοσιογράφους το παροιμιώδες: «Κοίταξα τον άνθρωπο στα μάτια. Τον βρήκα πολύ ευθύ και αξιόπιστο και είχαμε έναν πολύ καλό διάλογο. Μπόρεσα να έχω μια αίσθηση της ψυχής του»).

Η Πολωνία θέλει οι ΗΠΑ να δουν αυτό που βλέπει και η ίδια: μια Ρωσία που ξαναζωντανεύει και η οποία αποσταθεροποιεί την Κεντρική Ευρώπη, με τη Γερμανία πολύ απρόθυμη να υψώσει το ανάστημά της στην απειλή, αφού και η προσοχή της είναι στραμμένη αλλού.

Μαζί με την Πολωνία, έρχεται και η Ρουμανία, η οποία μόλις πρόσφατα δήλωσε στις ΗΠΑ ακριβώς αυτό που ήθελαν να ακούσουν: ότι είναι πρόθυμη να αυξήσει τον αμυντικό προϋπολογισμό της και να κάνει αυτά που της αναλογούν για τον σχηματισμό μιας ουσιαστικής συμμαχίας με την Ουάσιγκτον. Στο μεταξύ, υπάρχει ένα μίγμα κρατών στην αλυσίδα της Κασπίας που πρέπει ακόμα να πειστούν.

Θα χρειαστεί χρόνος και πιο σοβαρή προσήλωση από τις ΗΠΑ. Όμως ο Ομπάμα ξεκαθαρίζει την κατάσταση ακριβώς για να μπορέσει να κάνει ακριβώς αυτό.