Stratfor: Γιατί η Ρωσία άφησε τον ΔΕΣΦΑ

Η ενεργειακή κόντρα της Ρωσίας με την Ευρώπη επικεντρώθηκε την περασμένη δεκαετία σε δύο βασικά σχέδια:

Στον ευρωπαϊκών συμφερόντων αγωγό Nabucco, που θα μετέφερε 10 - 31 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην Ευρώπη από σχεδόν όλες τις χώρες της περιοχής πλην της Ρωσίας (συμπεριλαμβανομένων των κρατών Αζερμπαϊτζάν, Τουρκμενιστάν, Ιράκ, Ιράν και Αίγυπτος), και στο ρωσικών συμφερόντων αγωγό South Stream, που θα διέσχιζε τη Μαύρη Θάλασσα για τη μεταφορά ως και 63 δισ. κυβικών μέτρων ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Η Τουρκία, η κρίσιμη χώρα-πέρασμα και για τους δύο φιλόδοξους αγωγούς, στήριξε και τις δύο προτάσεις, στέλνοντας το μήνυμα πως μπορεί να αποτελέσει φυσική γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης, την ώρα που περίμενε να δει ποιος από τους δύο θα αποδειχθεί πιο βιώσιμος.

Όμως η προσπάθεια της Τουρκίας να διατηρήσει ουδέτερη στάση έχει καταστεί ιδιαίτερα σύνθετη. Το σχέδιο για τον Nabucco αντιμετώπιζε εξαρχής πολλά οικονομικά, λογιστικά και πολιτικά εμπόδια, τα οποία έγιναν ακόμα μεγαλύτερα όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση το 2009.

Ως το 2013 είχαν παραμείνει στο τραπέζι μόνο δύο σχέδια για τη μεταφορά του φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη: ο «μικρότερος» Nabucco West, που θα διέσχιζε περίπου 1.300 χιλιόμετρα από την Τουρκία ως την κεντρική Ευρώπη μεταφέροντας 23 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, και ο πολύ πιο βιώσιμος οικονομικά TAP που θα διέσχιζε 500 χιλιόμετρα από την Τουρκία ως τα Βαλκάνια και την Ιταλία. Ο TAP θα προμήθευε την Ευρώπη με 10 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ ΙΙ του Αζερμπαϊτζάν.

Τελικά η κοινοπραξία των ενεργειακών εταιρειών που εκμεταλλεύονται το κοίτασμα του Σαχ Ντενίζ ΙΙ στη λεκάνη της Κασπίας Θάλασσας -μεταξύ των οποίων η BP, η Total και η αζέρικη SOCAR- επέλεξε τον TAP, εγκαταλείποντας τον Nabucco.

Οικονομικοί παράγοντες καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό την απόφαση, αλλά ήταν σημαντική και η επιρροή που άσκησε η Μόσχα. Ο μικρότερος όγκος αερίου και οι λιγότεροι καταναλωτές του ΤΑP δεν απειλούσαν τη Μόσχα όσο ο αγωγός Nabucco, που θα στόχευε στην κεντρική Ευρώπη, στην περιφέρεια της Ρωσίας. Πιθανότατα δεν αποτελεί σύμπτωση ότι ακριβώς λίγο πριν από την απόφαση για τον TAP η Ρωσία απέσυρε την προσφορά για την εξαγορά του ΔΕΣΦΑ, επιτρέποντας στη SOCAR να κερδίσει τον διαγωνισμό. Η κίνηση, η οποία έγινε μετά από στενές διαπραγματεύσεις μεταξύ Μόσχας και Μπακού, αύξησε τις πιθανότητες του TAP. Σύντομα ακολούθησαν και άλλες ενδείξεις για την ενίσχυση της ενεργειακής συνεργασίας Ρωσίας - Αζερμπαϊτζάν.

Οι δύο χώρες βρίσκονται ήδη σε διαπραγματεύσεις για τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου μέσω του αγωγού Μπακού - Τμπιλίσι - Τσεϊχάν και τη διάθεση του αγωγού Μπακού - Νοβοροσίσκ για την αποστολή ρωσικού πετρελαίου στο Αζερμπαϊτζάν. Μια πιο ισχυρή ρώσικη παρουσία στον Καύκασο θα αυξήσει την ενεργειακή εξάρτηση της Τουρκίας από τη Ρωσία.