Πώς βλέπουν οι Γερμανοί το ελληνικό χρέος

- Η Deutsche Bank θεωρεί αξιοπρόσεκτο πως, παρότι έχουν ξεπεραστεί οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι σε επίπεδο ευρωζώνης, με μεγαλύτερο από αυτούς την έξοδο κρατών-μελών από αυτή, δεν έχουν φανεί ακόμα θετικά σημάδια και προοπτικές ανάπτυξης στην πραγματική οικονομία των κρατών-μελών, κυρίως αυτών που βρίσκονται σε ύφεση. Η ευρωζώνη παραμένει στη ζώνη της ύφεσης και της υψηλής ανεργίας, καταρρίπτοντας το ένα αρνητικό ρεκόρ μετά το άλλο, ενώ οι προβλέψεις της Επιτροπής και της ΕΚΤ για την ανάπτυξη στην Ε.Ε. και στην ευρωζώνη ειδικότερα για το 2013 και το 2014 είναι λιγότερο αισιόδοξες. Όσο για τα επιμέρους κράτη-μέλη, και κυρίως αυτά σε πρόγραμμα στήριξης, οι εκτιμήσεις για ανάπτυξη το επόμενο διάστημα επίσης δεν είναι αισιόδοξες. Πολλοί θεώρησαν τη βελτίωση των τιμών των κρατικών ομολόγων και την αντίστοιχη μείωση των spreads πρόοδο και ψήφο εμπιστοσύνης, ωστόσο η τράπεζα θεωρεί ότι αυτό ήταν περισσότερο αποτέλεσμα της θαραλλέας απόφασης της ΕΚΤ για την ετοιμότητα ενεργοποίησης του προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων σε περίπτωση ανάγκης και όχι τόσο μήνυμα εμπιστοσύνης στα ίδια τα κράτη-μέλη.

Το ασταθές πολιτικό κλίμα, η πολιτική αβεβαιότητα και η ρευστότητα που παρατηρείται τόσο στα κράτη-μέλη όσο και στην Ε.Ε., κυρίως ως προς τη μελλοντική κοινή οικονομική πορεία της ευρωζώνης και των κρατών-μελών σε αυτή, δεν παραμένουν μόνο σε πολιτικό επίπεδο, αλλά επηρεάζουν άμεσα τον οικονομικό και τον επιχειρηματικό κύκλο τόσο των επιμέρους κρατών-μελών όσο και της ευρωζώνης. Δεν είναι τυχαίο ότι σε χώρες με μεσοπρόθεσμα ή και μακροπρόθεσμα σταθερό πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον παρατηρούνται οικονομική ανάπτυξη, χαμηλή ανεργία και αυξημένες επενδύσεις. Το πολιτικά αβέβαιο περιβάλλουν οδηγεί σε κάθε περίπτωση στη μείωση επενδύσεων από τις επιχειρήσεις, στην περικοπή δαπανών και προσωπικού, άρα και στη μείωση των θέσεων εργασίας. Όσο παρατείνεται η αβεβαιότητα, τόσο μεγαλύτερες συνέπειες έχει αυτό στον οικονομικό και στον επιχειρηματικό κύκλο, καθότι οι επιχειρήσεις αρχίζουν να μειώνουν την παρουσία τους ή και τελικά να αποχωρούν, εφόσον αυτό διαρκεί πολύ. Αυτό παρατηρήθηκε ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ελλάδας αλλά και της Πορτογαλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας

- Με βάση έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το θέμα, η πολιτική αβεβαιότητα για κάποιο διάστημα επηρεάζει αρνητικά την οικονομική ανάπτυξη έως και έναν χρόνο μετά και την ανεργία έως και δύο χρόνια μετά. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι διεθνείς επενδυτές μετά την κρίση στην αγορά ομολόγων των λεγόμενων κρατών-μελών της περιφέρειας στράφηκαν μαζικά στα ομόλογα κρατών-μελών της κεντρικής και της βόρειας Ευρώπης (κυρίως σε γερμανικά αλλά και φινλανδικά, αυστριακά αλλά και ελβετικά, στον χρυσό κ.λπ.), οδηγώντας τις τιμές και τις αντίστοιχες αποδόσεις τους πολύ χαμηλά λόγω της υπερβολικής ζήτησης, παραμένοντας ωστόσο αγοραστές σε αυτά ακόμα και με μηδενικές αποδόσεις, επιβεβαιώνοντας τη θεωρία περί τάσης των επενδυτών προς τους λεγόμενους ασφαλείς παραδείσους, όταν παρατηρείται εν γένει αβεβαιότητα, ασχέτως του πόσο πραγματικά μεγάλη διάσταση έχει και από ποιους λόγους προκαλείται.

- Η ανάλυση της Commerzbank κινείται σε παρόμοια κατεύθυνση. Θεωρεί ότι δεν έχουμε ξεπεράσει την κρίση και κυρίως την κρίση χρέους και χρειάζονται πολλά βήματα ακόμα να γίνουν για να υπάρξει μακροπρόθεση ευημερία και ανάπτυξη στην ευρωζώνη και στα κράτη-μέλη. Η πολιτική κρίση στην Πορτογαλία και οι καθυστερήσεις ως προς τις μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με τους πρόσφατους τριγμούς στον κυβερνητικό συνασπισμό με την αποχώρηση του κόμματος της Δημοκρατικής Αριστεράς, κάθε άλλο παρά συνηγορούν στην έξοδο από την κρίση, γεγονός που, κατά την τράπεζα, επιβεβαιώνεται και από τη στάση των επενδυτών απέναντι στα ελληνικά και στα πορτογαλικά ομόλογα, των οποίων τα spreads, αν και μειώθηκαν σταθερά τους τελευταίους μήνες, από τον Μάιο έως και σήμερα, ακολουθούν και πάλι ανοδική πορεία. Αυτό που διατηρεί τη σχετική ηρεμία στις διεθνείς αγορές είναι η αποφασιστικότητα της ΕΚΤ και η ανακοίνωση της πρόθεσης αγοράς ομολόγων σε περίπτωση ανάγκης.

Πορεία των spreads δεκαετών κρατικών ομολόγων της Ελλάδας και της Πορτογαλίας
(Ανοδική τάση από τον Μάιο μέχρι και τον Ιούλιο του 2013)

Πηγή: Commerzbank Research, Bloomberg

Κατά την Commerzbank, τίθενται τρία βασικά ερωτήματα για την Ελλάδα, στα οποία δίνει τις απαντήσεις από τη δική της σκοπιά, καθότι τρία χρόνια μετά την έναρξη του προγράμματος η χώρα παραμένει σε πολύ δύσκολη θέση:

1. Μπορεί η ελληνική κυβέρνηση να μειώσει τον δημόσιο τομέα;

Η μείωση του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα θα είναι πολύ πιο δύσκολη και θα διαρκέσει περισσότερο χρόνο απ' ό,τι έχει υπολογιστεί. Αυτό θα δυσαρεστήσει την τρόικα, αλλά κατά τους αναλυτές της τράπεζας αυτό δεν θα αποτελέσει τον λόγο να κλείσει η στρόφιγγα των δόσεων στη χώρα. Παρότι η κινητικότητα και οι απολύσεις στον δημόσιο τομέα δεν προχωρούν με βάση το πρόγραμμα, τόσο οι αναλυτές όσο και οι πολιτικοί ηγέτες αναγνωρίζουν ότι στο κομμάτι της δημοσιονομικής πολιτικής η Ελλάδα έχει κάνει σημαντική πρόοδο και είναι εντός των στόχων του προγράμματος. Γι' αυτό και η τρόικα δεν έχει καμία πρόθεση και επιθυμία να προκαλέσει γι' αυτόν τον λόγο κυβερνητική κρίση και να πέσει η κυβέρνηση, προκαλώντας εκλογές. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την πρόσφατη θετική απόφαση του Eurogroup για τη δόση, η οποία ήταν κατά βάση πολιτική, αφού κάποιες από τις προαπαιτούμενες δράσεις, όπως αυτές της κινητικότητας και των απολύσεων στο δημόσιο, θεωρήθηκε ότι δεν είχαν εκπληρωθεί στο ακέραιο.

2. Πώς θα καλυφθούν τα δημοσιονομικά κενά;

Το μεγάλο πρόβλημα, στο οποίο ακόμα αναζητείται λύση, ονομάζεται δημοσιονομικό κενό και ανέρχεται σε περίπου 5 δισ. ευρώ, μέγεθος το οποίο προκύπτει από την καθυστέρηση των απολύσεων και της κινητικότητας στο Δημόσιο, από τη μη επίτευξη των στόχων από τις αποκρατικοποιήσεις και από τη μη πληρωμή των κερδών των ελληνικών ομολόγων από τις κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών. Το ΔΝΤ έχει διαμηνύσει ότι θα αποχωρήσει από το πρόγραμμα ή θα παγώσει τη συμμετοχή του σε αυτό αν δεν βρεθεί λύση να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό μέχρι το φθινόπωρο. Η τράπεζα αναμένει αναζωπύρωση της συζήτησης για περαιτέρω στήριξη της Ελλάδας μετά τις γερμανικές εκλογές, ωστόσο οι διαπραγματεύσεις θα είναι σκληρές.

Βιωσιμότητα του χρέους της Ελλάδας

Πηγή: Commerzbank Research, Ε.Ε.

3. Είναι το ελληνικό χρέος ακόμα τόσο υψηλό;

Το χρέος της Ελλάδας αυτήν τη στιγμή δεν είναι βιώσιμο. Νέα δάνεια δεν πρόκειται να βοηθήσουν τη χώρα. Προκειμένου το υψηλό χρέος της να γίνει βιώσιμο η χώρα χρειάζεται υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης το συντομότερο, ώστε να απορροφήσουν τους κραδασμούς από αυτό, από την ύφεση και την ανεργία. Αυτό μπορεί να γίνει με ένα είδους ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους από τον επίσημο τομέα, ο οποίος τώρα κατέχει από αυτό το 75%. Αυτό αναμένεται κάποια στιγμή να συμβεί, καθότι η διαπραγματευτική θέση της Ελλάδας έχει βελτιωθεί σημαντικά, αν καταφέρει μεσοπρόθεσμα να έχει πλεόνασμα και να μη χρειάζεται να καλύπτει τις δαπάνες με νέα δάνεια.

Η Ελλάδα εμφανίζει σταδιακά πλεόνασμα και καλύπτει τις δαπάνες της χωρίς δανεισμό

Πηγή: Commerzbank Research, Ε.Ε.

- Οι αναλυτές της γερμανικής Berenberg Bank είναι λίγο πιο αισιόδοξοι για την ευρωζώνη και την Ελλάδα, παρότι και εκείνοι παραδέχονται ότι η ΕΚΤ με την πρόθεσή της για ενεργοποίηση του προγράμματος ομολόγων έκανε τη διαφορά και αποφεύχθηκαν τα χειρότερα για πολλά κράτη-μέλη και για την ευρωζώνη. Οι κίνδυνοι δεν έχουν εκλείψει, ωστόσο έχουν γίνει βήματα προόδου. Παρατηρεί ότι η Ελλάδα δεν βρίσκεται τους τελευταίους μήνες ως πρώτο θέμα με αρνητικό τρόπο, αλλά αντιθέτως, παρά τα προβλήματα και τις αργοπορίες, κάποιες καλές ειδήσεις έρχονται από εκεί.

- Από την άλλη πλευρά, το γνωστό Ινστιτούτο για την Παγκόσμια Οικονομία του Κιέλου (IFW) σε ειδική εκτεταμένη ανάλυσή του ειδικά για την Ελλάδα με τίτλο «Όλα καλά και πάλι στην Ελλάδα;» εμφανίζεται πιο επιφυλακτικό ως προς τα βήματα προόδου στη χώρα, ασκεί έντονη κριτική για την έλλειψη πολιτικής βούλησης ως προς τις αναγκαίες αλλαγές στο κράτος και την οικονομία, προτείνει μεταξύ άλλων νέα περαιτέρω ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, την επιτάχυνση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων στο δημόσιο και εν γένει στην οικονομία, την επίσπευση των ιδιωτικοποιήσεων και την πρόσληψη ξένων εμπειρογνωμόνων προκειμένου να επιταχύνουν τις μεταρρυθμίσεις και το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων και την άμεση λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της ανεργίας και της παροχής ρευστότητας στην οικονομία. Κατωτέρω διαγράμματα σε σχέση με την πορεία οικονομικής ανάπτυξης, την ανεργία και τη δομή των πιστωτών του ελληνικού χρέους από το IFW.

Ανάπτυξη % ΑΕΠ στην Ελλάδα και στην Ε.Ε. των 27 από το 2000 ως το 2014

Πηγή: EU Commission, Eurostat, IFW

Ανεργία στην Ελλάδα και στην Ε.Ε. των 27 από το 2000 έως το 2014
(Με λευκό η συνολική ανεργία στην Ελλάδα, με γκρι η ανεργία των νέων κάτω των 25 ετών και με μαύρη γραμμή απεικονίζεται η ανεργία στους 27 συνολικά)

Πηγή: EU Commission, Eurostat, IFW

Η δομή του χρέους και των πιστωτών του σε δισ. ευρώ (2012-2013)
(Με γκρι αρχές του 2012 και με μαύρο αρχές του 2013)

Πηγή: IMF, Kaiser, IFW

Το πρόγραμμα διάσωσης της Κύπρου

- Όσον αφορά την περίπτωση της Κύπρου, με βάση μελέτη της Commerzbank, έχει πολλές δυσκολίες και ιδιαιτερότητες, καθότι η υψηλή ύφεση της οικονομίας λόγω της κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος κάνει τους στόχους της τρόικας να φαίνονται υπεραισιόδοξοι και δύσκολα επιτεύξιμοι. Η ύφεση και η έλλειψη ρευστότητας έχουν καταστρέψει την πραγματική οικονομία. Η κατάρρευση των τραπεζών είχε, μεταξύ άλλων, πέραν των ανωτέρω και απώλειες στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά, που αδυνατούν να εκπληρώσουν βασικές υποχρεώσεις τους, ενώ ταυτόχρονα ζητούνται περαιτέρω περικοπές και αύξηση φόρων. Οι οικονομολόγοι της τράπεζας θεωρούν ότι η ύφεση μπορεί να ξπεράσει την πρόβλεψη της τρόικας για μέγεθος 8,7% του ΑΕΠ το 2013 και 3,4% του ΑΕΠ το 2014, με την ανεργία να υπολογίζεται κατά την τράπεζα στο 20% φέτος. Με αυτά τα δεδομένα, πολύ δύσκολα θα αντέξει η παρούσα κυπριακή κυβέρνηση, η οποία μάλιστα επιδιώκει τη βελτίωση των όρων του πρόγραμματος.

Οι προβλέψεις της τρόικας για την κυπριακή οικονομία θεωρούνται υπεραισιοδόξες

Πηγή: Commerzbank Research, Ε.Ε.

Τα συμπεράσματα

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι παρατηρείται μια εν γένει βελτίωση στο οικονομικό κλίμα τόσο των χωρών που βρίσκονται σε πρόγραμμα στήριξης όσο και της ευρωζώνης, σε σύγκριση πάντα με το 2012 και την προηγούμενη δύσκολη περίοδο. Ωστόσο, η πολιτική ρευστότητα και η αβεβαιότητα μπορεί να επηρεάσουν αρκετά αρνητικά τα όποια βήματα προόδου έχουν γίνει. Επομένως, είναι σημαντικό να διατηρηθεί ένα σταθερό πολιτικό περιβάλλον και μια κοινή συνισταμένη στα μεγάλα θέματα σε επίπεδο Ε.Ε., ώστε η μέχρι τώρα πρόοδος και οι θυσίες να αποδώσουν καρπούς.

Από τους περισσότερους οικονομολόγους και αναλυτές τραπεζών και οικονομικών ινστιτούτων τονίζεται ότι η μικρή βελτίωση του κλίματος και η κάποια πρόοδος δεν θα αποδώσουν αν δεν διατηρήθουν μακροπρόθεσμα, καθότι βασίζονται κατά κύριο λόγο στην ανακοίνωση της πρόθεσης για ενεργοποίηση του προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ, η οποία έχει καθησυχάσει τους επενδυτές, και δευτερευόντως στις επικείμενες γερμανικές εκλογές, δεδομένου ότι η γερμανική πλευρά θα κρατήσει μέχρι τότε χαμηλούς τόνους σε σχέση τόσο με την πορεία των οικονομιών σε πρόγραμμα όσο και με τα δύσκολα θέματα σε επίπεδο ευρωζώνης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένω βρέθηκε μια κοινή συνισταμένη μεταξύ των ηγετών σε σχέση με την τραπεζική ένωση παρατηρείται και πάλι διάσταση απόψεων αναφορικά με την εφαρμογή των αποφάσεων.

Γενικά αναγνωρίζεται από εδώ, τράπεζες, ινστιτούτα, αναλυτές, κάποια πρόοδος σε επιμέρους τομείς στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία, στην Ισπανία και στην Ιταλία. Ως προς την Ελλάδα ειδικότερα παραμένουν σημαντικά επιμέρους ζητήματα, που επιζητούν λύση, όπως η υψηλή ύφεση και η μεγάλη ανεργία, τα αργά βήματα στις δομικές μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο αλλά και εν γένει η αργοπορία στις ιδιωτικοποιήσεις και στην προσέλκυση επενδύσεων, το πρόβλημα χρηματοδότησης και ρευστότητας των επιχειρήσεων καθώς και η έλλειψη σταδιακής δημιουργίας ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης της οικονομίας.

Πηγή: Γιάννης Σαλαβόπουλος, Γραμματέας Ο.Ε.Υ. Α΄(Γραφείο Βερολίνου)

 ***Τι γνώμη έχετε;To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.