Μεγαλώνει το σχίσμα στον πυρήνα της ΕΕ

Η ανομοιότητα στις επιδιώξεις και τους στόχους για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αυξάνεται όσο βαθαίνει η κρίση. Έτσι, είναι απίθανο να υπάρξει βραχυμεσοπρόθεσμα κάποια ουσιαστική ενίσχυση του ρόλου της Ένωσης ως του κεντρικού οργάνου λήψεως αποφάσεων της Ευρώπης.

Στις 23 Ιουνίου, το κόμμα της καγκελαρίου Μέρκελ CDU και το αδελφό κόμμα CSU, παρουσίασαν το προεκλογικό τους πρόγραμμα. Στο έγγραφο αναφέρεται ότι η οικονομική ανάπτυξη της Γερμανίας συνδέεται με την ευημερία της Ευρώπης και ότι χρειάζεται περισσότερη οικονομική και πολιτική ενοποίηση στην ΕΕ. Ωστόσο, απορρίπτεται η δημιουργία ευρωομολόγων, αλλά και οι προτάσεις για κοινή εγγύηση καταθέσεων στις τράπεζες της ευρωζώνης.

Την ίδια ημέρα, ο Γάλλος υπουργός Βιομηχανίας, Αρνό Μόντεμπουργκ, υπερασπίστηκε το δικαίωμα της χώρας του να προστατευθεί έναντι του ξένου ανταγωνισμού. Η δήλωσή του ήρθε μετά την κριτική που άσκησε ο πρόεδρος της Κομισιόν στην αποφασιστικότητα της Γαλλίας να υπερασπίσει τον οπτικοακουστικό της κλάδο (τηλεόραση και ταινίες) στις διαπραγματεύσεις αναφορικά με την συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ.

Ο Μόντεμπουργκ δήλωσε πως οι Βρυξέλλες αποξενώνουν τους ευρωπαίους διότι αγνοούν τις ανησυχίες τους, ενώ τόνισε πως οι πολιτικές λιτότητας της ΕΕ βοηθούν τα ακροαριστερά και τα αντικαθεστωτικά κόμματα. Πριν από λίγο καιρό, ο Γάλλος πρόεδρος επέκρινε την Κομισιόν, λέγοντας πως δεν μπορεί να υπαγορεύσει στο Παρίσι ποιες πολιτικές θα εφαρμόσει για να βοηθήσει την γαλλική οικονομία.

Αυτό αποτελεί ξεκάθαρο παράδειγμα του προβλήματος της ισορροπίας μεταξύ της ενοποίησης και της προστασίας της εθνικής κυριαρχίας και συμφερόντων που αντιμετωπίζουν τα περισσότερα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Ολλανδία είναι «περικυκλωμένη» από ισχυρότερες πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις (Γερμανία, Γαλλία και Βρετανία) και γι' αυτό πολλές φορές ενεργεί ως «πολιτικός μεσίτης» μεταξύ των μεγαλυτέρων δυνάμεων της ΕΕ. Στα αρχικά στάδια της κρίσης, η Χάγη υποστήριζε τις πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής που προωθούσαν οι Βρυξέλλες. Όμως, καθώς η κρίση άρχισε να πλήττει την «καρδιά» της Ευρώπης και η Χάγη αναγκάστηκε να μειώσει τις δαπάνες της, η ολλανδική κυβέρνηση άρχισε να εκφράζει ανησυχία αναφορικά με τις αρνητικές επιπτώσεις των πολιτικών λιτότητας.

Στις 21 Ιουνίου, η ολλανδική κυβέρνηση εξέδωσε εσωτερική εκτίμηση της θέσης της αναφορικά με διάφορες πολιτικές της ΕΕ. Σύμφωνα με το έγγραφο, το οποίο θα συζητηθεί στο κοινοβούλιο της χώρας προτού σταλεί στην Κομισιόν, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να παράσχει κατευθυντήριες γραμμές και στόχους για τα κράτη-μέλη της, αλλά να αφήσει τις συγκεκριμένες λεπτομέρειες και την εφαρμογή για τα εθνικά κοινοβούλια.

Το υπόμνημα επικρίνει τις προτεινόμενες αυξήσεις μισθών του προσωπικού της ΕΕ και λέει πως τα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ θα πρέπει να έχουν «αποδείξιμη προστιθέμενη αξία». Από αυτήν την άποψη, το έγγραφο ζητά «μια πιο μετριοπαθή, πιο νηφάλια, αλλά πιο αποτελεσματική ΕΕ» βασιζόμενη στην αρχή ότι οι πολιτικές θα πρέπει να εφαρμόζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο μόνο όταν είναι απαραίτητο. Αυτό τονίζει την ανησυχία της Ολλανδία αναφορικά με την επίπτωση που θα έχει η ευρωπαϊκή ενοποίηση στην εθνική κυριαρχία, άποψη που εν μέρει απηχεί και την προσέγγιση της Γαλλίας για το θέμα αυτό.

Όμως, η ολλανδική κυβέρνηση επέκρινε τις προτάσεις της Γαλλίας για ξεχωριστό προϋπολογισμό της ευρωζώνης, ενώ απέρριψε την προσπάθεια της Κομισιόν για βαθύτερη εναρμόνιση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης και των αγορών εργασίας των κρατών μελών, εκφράζοντας ανησυχία για «την αρνητική επίπτωση της εργασιακής μετανάστευσης», που περιλαμβάνει «την κατάχρηση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης» από μετανάστες άλλων κρατών μελών.

Η Ευρωπαϊκή κρίση έχει οδηγήσει σε μεγαλύτερο πολιτικό κατακερματισμό της ΕΕ, αποδυναμώνοντας την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να λάβει αποφάσεις. Η οικονομική επιβράδυνση στην Ευρώπη οδηγεί τα περισσότερα κράτη-μέλη να επαναξιολογήσουν τις προτεραιότητες και τα οράματά τους για το μέλλον του μπλοκ.

Αυτή η ανομοιότητα στους μακροπρόθεσμους στόχους θα αυξάνεται όσο θα βαθαίνει η κρίση. Και όσο η οικονομική επιβράδυνση επηρεάζει όλο και πιο σοβαρά τις οικονομίες του «πυρήνα», τόσο πιο δύσκολο θα είναι η Ευρώπη να λάβει αποφάσεις με ταχύτητα, ενότητα και αποτελεσματικότητα.