**Ο αναλυτικός πίνακας με τις μετοχές, τα σενάρια και τις αποδόσεις δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό"

Σε αντίθεση με την προηγούμενη χρηματιστηριακή κρίση της περιόδου 2001 - 2003, στην τρέχουσα δυσμενή χρηματιστηριακή συγκυρία «βρέχει» deals! Και αυτό είναι θετικό για τη Σοφοκλέους, καθώς φαίνεται πως οι εισηγμένες εταιρείες βλέπουν μακρύτερα από την κρίση και προετοιμάζουν από τώρα, και συστηματικά, την «επόμενη μέρα» τους.

Θετικό επίσης είναι ότι και το χρηματιστηριακό ταμπλό εκτιμά την επιχειρηματική κινητικότητα, πριμοδοτώντας από σήμερα τις μετοχές των εταιρειών που πιστεύεται ότι θα διακριθούν στο μέτωπο των deals. Μόνο την τελευταία εβδομάδα πέντε σοβαρές επιχειρηματικές εξελίξεις είδαν το φως της δημοσιότητας: ΟΤΕ, ΣΙΔΕΝΟΡ, Νεοχημική, ΟΛΘ, SATO. Και η συνέχεια που έπεται θα είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα...

Μόνο κατά τις τελευταίες πέντε ημέρες είδαμε το κλείσιμο της συμφωνίας μεταξύ ΟΤΕ και Deutsche Telekom, το προσύμφωνο για στρατηγική συνεργασία της ΣΙΔΕΝΟΡ με την αμερικανική Nucor, την κοινή μετοχική κάθοδο μεταξύ Sato και πολυεθνικής OBI στην ελληνική αγορά αναβάθμισης σπιτιού (do it yourself), την υποβολή πολύ αξιόλογων προσφορών για την ανάληψη της διαχείρισης μέρους των εγκαταστάσεων του ΟΛΘ και, φυσικά, την πώληση του ποσοστού που κατείχε ο γνωστός επιχειρηματίας κ. Λ. Λαυρεντιάδης στη Νεοχημική, με αγοραστή το fund της Carlyle.

Κοινό σημείο των επιχειρηματικών deals που ανακοινώνονται είναι ότι «δεν έχουν γίνει στο πόδι», αλλά αντίθετα είναι συμφωνίες με γνωστά επιχειρηματικά ονόματα του εξωτερικού και έρχονται να εξυπηρετήσουν τη μακροπρόθεσμη στρατηγική των ελληνικών ομίλων.

Για παράδειγμα:

- Η διάθεση του management του ΟΤΕ στους Γερμανούς της Deutsche Telekom αποσκοπεί στην απόκτηση εμπειριών, τεχνογνωσίας αλλά και συνεργιών, σε μια περίοδο κατά την οποία ο ανταγωνισμός στις τηλεπικοινωνίες γίνεται ολοένα και σκληρότερος.
- Η προσέλκυση ιδιωτών διαχειριστών σε ελληνικά λιμάνια έρχεται να διευκολύνει τον ευρύτερο στόχο να καταστεί η Ελλάδα διεθνές διαμετακομιστικό κέντρο, γεγονός που θα ενισχύσει επίσης τα οικονομικά του ΟΛΠ και του ΟΛΘ.
- Η κίνηση της ΒΙΟΧΑΛΚΟ να πουλήσει το 30% της πιο κερδοφόρου θυγατρικής της στην αμερικανική Nucor αποσκοπεί στη διεύρυνση της γκάμας των παραγόμενων προϊόντων της, στην απόκτηση πρόσβασης σε νέα τεχνολογία, στην επιτάχυνση της επέκτασης στα Βαλκάνια κ.λπ.
- Όσον αφορά στη σύμπραξη μεταξύ SATO και ΟΒΙ, ανοίγει νέους, πολύ μεγάλους ορίζοντες επέκτασης για τον ελληνικό όμιλο, που πραγματοποιεί ένα πολύ μεγάλο βήμα στην αγορά λιανικής.

Βλέπουν την «επόμενη μέρα»

Πέρα όμως από τα χαρακτηριστικά και τις σκοπιμότητες κάθε deal ξεχωριστά, προκύπτει μια ενδιαφέρουσα κοινή συνισταμένη: το γεγονός ότι, σε αντίθεση με το παρελθόν, αυτή η κρίση όχι μόνο δεν φρενάρει τον αριθμό των επιχειρηματικών συμφωνιών, αλλά τις πολλαπλασιάζει! Και αυτό για τους ακόλουθους λόγους:

1. Οι εταιρείες που λόγω της αρνητικής διεθνούς οικονομικής συγκυρίας βρίσκονται σε δυσμενή θέση αναζητούν στηρίγματα προκειμένου να επιβιώσουν και να ανασυνταχτούν.

2. Οι ισχυρότερες επιχειρήσεις κάθε κλάδου μπορεί μεν να βλέπουν ότι ενδεχομένως και αυτές να υποστούν κάποιες απώλειες λόγω της διεθνούς κρίσης, ωστόσο μάλλον χαίρονται για την όλη κατάσταση, καθώς πιστεύουν ότι περίοδοι όπως η τρέχουσα συμβάλλουν έτσι ώστε τα... μεγάλα ψάρια να φάνε τα μικρά. Και αυτό γιατί οι πιο «αδύναμοι κρίκοι» της αγοράς έχουν προβλήματα, με αποτέλεσμα όχι μόνο να κάθονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για ένα deal αλλά και να περιορίζουν τις απαιτήσεις τους.

3. Πολλές εταιρείες δείχνουν να μην ασχολούνται και πολύ με την τρέχουσα κρίση. Το ευχάριστο είναι πως δεν τρομοκρατούνται από αυτήν καθώς γνωρίζουν ότι έχει ημερομηνία λήξης, είτε μέσα στο 2008, είτε στα μέσα του 2009, είτε τέλος στις αρχές του 2010. Σε κάθε περίπτωση, οι εταιρείες αυτές προγραμματίζουν από τώρα τις στρατηγικές επιλογές τους έτσι ώστε να βγουν ενισχυμένες, όταν η «σκόνη» της κρίσης κατακάτσει...

Οι χρηματιστηριακές επιδράσεις

Υπάρχει, όμως, και μια ακόμη ενδιαφέρουσα διάσταση στο όλο θέμα: το γεγονός ότι παρά το δυσμενές γενικότερο χρηματιστηριακό κλίμα και τον σαφέστατο περιορισμό των επενδυτών που εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται στη Σοφοκλέους, η αγορά δεν έχει παραλύσει ακόμη. Αν και «μουδιασμένη», η Σοφοκλέους εξακολουθεί να ανταποκρίνεται στις εξελίξεις του εξωτερικού περιβάλλοντος, πότε επιβραβεύοντας τα ευχάριστα νέα και πότε τιμωρώντας τα υπόλοιπα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, άλλωστε, το γεγονός ότι κατά τους τελευταίους ιδίως μήνες παρατηρείται πολύ σημαντική απόκλιση στην πορεία των μετοχών των διαφόρων κλάδων αλλά και μεταξύ εταιρειών του ίδιου κλάδου.

Οι σημαντικές αποδόσεις, για παράδειγμα, στις μετοχές των ΟΛΠ και ΟΛΘ έρχονται να προεξοφλήσουν τα deals που αναμένονται. Θετική πορεία επίσης στο ταμπλό έχουμε και για τους τίτλους των επιχειρήσεων που φαίνεται πως θα επιδείξουν κάποια κινητικότητα μέσα στους επόμενους μήνες.

Οι μετοχές των εταιρειών οι οποίες έχουν εμπλακεί στα κυριότερα χρηματιστηριακά σενάρια των τελευταίων μηνών γενικά φαίνεται να αντιδρούν καλύτερα στο «γύρισμα» της αγοράς από τα χαμηλά της στις 20/3/2008. Από τις 23 επιχειρήσεις που απασχόλησαν περισσότερο την ειδησεογραφία, οι 12 στο διάστημα 20/3 - 14/5 κινούνται με απόδοση υψηλότερη από αυτή του Γενικού Δείκτη, 5 εμφανίζονται με θετικό πρόσημο, 4 κινούνται οριακά αρνητικά και μόλις 2 καταγράφουν υψηλές απώλειες.

Ξεχωρίζουν η ΣΙΔΕΝΟΡ (το deal της οποίας με την αμερικανική Nucor ανακοινώθηκε μόλις πριν από δύο ημέρες), η SATO (η συνεργασία με την ΟΒΙ είναι επίσης πρόσφατη), ο ΟΛΘ και ο ΟΛΠ (για τους οποίους οι εξελίξεις στο μέτωπο της «ιδιωτικοποίησης» είναι συνεχείς), η MIG (η ρευστότητα των 2,5 δισ. που αποκόμισε από την πώληση του ποσοστού της στον ΟΤΕ είναι πρόκληση για κάθε... σεναριογράφο) και οι τράπεζες Πειραιώς, Ταχ. Ταμιευτήριο και Αττικής. Οι ίδιες εταιρείες σε γενικές γραμμές κινήθηκαν καλύτερα και στο διάστημα της πτώσης από τα υψηλά του Γενικού Δείκτη στις 31/10/2007, με απώλειες οριακά ανώτερες ή χαμηλότερες. Την καλύτερη άμυνα αυτήν την περίοδο αντέταξαν ο ΟΛΘ και η ΣΙΔΕΝΟΡ.

Τι έρχεται

Όλα δείχνουν ότι μέσα στους επόμενους μήνες ο αριθμός των επιχειρηματικών συμφωνιών όχι μόνο δεν θα κοπάσει, αλλά αντίθετα θα αυξηθεί. Και μάλιστα δεν θα πρόκειται κυρίως για «πρόχειρες» συμφωνίες, με κύριο στόχο ένα σύντομο τίναγμα της μετοχής, αλλά για σοβαρές κινήσεις που θα επηρεάσουν σε σημαντικό βαθμό την επιχειρηματική σκακιέρα μέσα στα επόμενα χρόνια.

- Στον κλάδο των τραπεζών η στενότητα κεφαλαίων αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα που θα μπορούσε να επιδράσει καταλυτικά στα deals. Για παράδειγμα, πέρα από τα μονίμως ανοιχτά μέτωπα του κλάδου, το θέμα των σχέσεων μεταξύ Εθνικής και Πειραιώς έχει επανέλθει -τουλάχιστον σε επίπεδο φημολογίας- στο προσκήνιο. Επιπλέον, πολλά λέγονται για τις θυγατρικές και τις δραστηριότητες των ξένων τραπεζών στην Ελλάδα (Γενική, Citibank κ.ά.), ενώ η νέα διοίκηση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου θα ήθελε να δει τη συμμετοχή της στην Τράπεζα Αττικής να ρευστοποιείται. «Ζεστό» επίσης παραμένει το θέμα της προσέλκυσης στρατηγικού επενδυτή στην ίδια τράπεζα.

- Ακόμη πιο «ζεστό» είναι το κλίμα στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών. Από τη μια πλευρά όχι μόνο έχουμε τις προσεγγίσεις της On Telecoms με τη Forthnet και με άλλους «παίκτες» της αγοράς, αλλά επίσης δεν είναι λίγοι όσοι υποστηρίζουν ότι η MIG μετά την κερδοφόρα αποχώρησή της από τον ΟΤΕ θα επιδιώξει ενδεχομένως να αποκτήσει εκ νέου παρουσία στον κλάδο, μέσω συμμετοχής της σε άλλη εταιρεία. Τα βλέμματα λοιπόν των περισσοτέρων πέφτουν στη Forthnet (εξαιτίας του ότι υπάρχει κάποια μετοχική «συγγένεια» λόγω Dubai, ενώ επίσης η ίδια η εταιρεία προτίθεται να προχωρήσει και σε αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου με καταβολή μετρητών), χωρίς όμως να αποκλείουν και κάποια άλλη εταιρεία.

- Στον κλάδο των κατασκευών δύσκολα θα δούμε φέτος κάποιο deal μεταξύ των τριών μεγάλων ομίλων του κλάδου (Ελληνική Τεχνοδομική, ΓΕΚ, J&P Άβαξ), ωστόσο δεν θα πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο προσάρτησής στους παραπάνω ομίλους κάποιων μικρότερων δυνάμεων της κατασκευαστικής αγοράς. Σε τροχιά αναζήτησης στρατηγικών εταίρων και επενδυτών βρίσκονται μικρότερες δυνάμεις του κλάδου, όπως η ΔΙΕΚΑΤ και η Προοδευτική, προκειμένου να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τα σοβαρά προβλήματα που υπάρχουν.

- Στον χώρο της υγείας, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκεται το ποιος θα είναι ο αγοραστής της Ευρωκλινικής. Το Υγεία που συνεχίζει και φέτος το μπαράζ των εξαγορών του στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και διαθέτει την απαιτούμενη ρευστότητα για τέτοιες κινήσεις; Ο όμιλος Euromedica ο οποίος διακαώς επιθυμεί εδώ και χρόνια να «πατήσει πόδι» σε μια μεγάλη κλινική της Αθήνας; Κάποιος τρίτος; Σε οποιονδήποτε όμως και αν τελικά καταλήξει η Ευρωκλινική, στη συνέχεια αναμένεται να αναβαθμιστεί ο ήδη σημαντικότατος ρόλος του Ιασώ στο μέτωπο των επιδιωκόμενων στόχων. Στον ίδιο κλάδο, όμως, σημαντικές εξελίξεις αναμένεται να έχουμε φέτος και από την πλευρά του Πραξιτέλειου, καθώς η εισηγμένη προτίθεται να αποκτήσει μια σειρά εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο χώρο, με πρώτη την Κλινική Αθηνά. Φαίνεται πως ένας ακόμη πόλος στον κλάδο της υγείας προετοιμάζει τη δημιουργία του.

- Στην ενέργεια επικρατεί ένα κλίμα επιφανειακής ηρεμίας, πλην όμως κανείς δεν θα εκπλαγεί αν μέσα στο επόμενο δωδεκάμηνο δει πολύ σημαντικές εξελίξεις. Στον Ρόκα, για παράδειγμα, η μητρική Iberdrola επιμένει για αυτόνομη ανάπτυξη, παρ’ όλα αυτά συνεχίζονται οι ψίθυροι που μιλούν για το ενδιαφέρον των Ισπανών να πουλήσουν αν προκύψει ένα δελεαστικό τίμημα. Πέραν όμως αυτού, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το θέμα των αδειών για αιολικά πάρκα, καθώς θεωρείται πολύ πιθανόν μέσα στο 2008 να υπάρξει ένα μπαράζ εξαγορών αδειών, με δεδομένο ότι οι μεγάλοι όμιλοι ενδιαφέρονται να ενισχύσουν τις θέσεις τους στον κλάδο και πολλοί μικροί θα είναι σαφώς ικανοποιημένοι αν διακόψουν φέτος την παρουσία τους έναντι ενός ικανοποιητικού αντιτίμου, επειδή απλώς κατάφεραν να αποκτήσουν κάποιες άδειες... Όσο για τη ΔΕΗ, αυτή μετά την «ντρίμπλα» στη συμφωνία με τους Γερμανούς της RWE έχει ως κύριο μέλημα να εκπονήσει το business plan της, με τους παράγοντες της αγοράς να φοβούνται ότι σύντομα θα δούμε και νέο μέτωπο αντιπαράθεσης με τα συνδικάτα.

- Περίοδος σημαντικών μεταβολών είναι η τρέχουσα και για τον χώρο του εμπορίου. Το θέμα των εξαγορών άλλων εταιρειών δεν βρίσκεται σε άμεση προτεραιότητα, ωστόσο πολύ σημαντικά deals αναμένονται σε άλλα μέτωπα, όπως για παράδειγμα στις συνεργασίες με ισχυρά brand names του εξωτερικού (τελευταία παραδείγματα από τον όμιλο Folli Follie με τη Lapin, του Βάρδα με την Tie Rack, της Κλουκίνας - Λάππας, της SATO κ.ά.) για από κοινού δραστηριοποίηση στην Ελλάδα, καθώς και για παρουσία στα υπό διαμόρφωση νέα εμπορικά κέντρα.

- Στον χώρο του real estate, παρά το γενικότερο «μούδιασμα» που επικρατεί στην ελληνική -και ιδίως στη διεθνή- αγορά λόγω των γενικότερων εξελίξεων, το κλίμα κάθε άλλο παρά ψυχρό είναι. Μεγάλη κινητικότητα, για παράδειγμα, παρατηρείται στα εμπορικά κέντρα, όπου για πρώτη φορά συμμετέχουν τόσο έντονα οι κλάδοι του εμπορίου και του real estate, καθώς το άνοιγμα τόσο πολλών νέων μεγάλων εμπορικών κέντρων μέχρι το 2010 (IBC από τη Lamda Development, στην οδό Πειραιώς από την Pasal, στον Βοτανικό από την Μπάμπης Βωβός, στη Λ. Κηφισού από τη ΒΙΟΧΑΛΚΟ κ.λπ.) όσο και πολυκαταστημάτων θα διαφοροποιήσει σημαντικά τον χάρτη στην αγορά.

Επίσης, μέσα στα επόμενα χρόνια, αναμένεται η είσοδος στην ελληνική αγορά νέων πολύ ισχυρών εμπορικών εταιρειών από το εξωτερικό, καθώς και η επέκταση ορισμένων άλλων που απέκτησαν παρουσία στην Ελλάδα μόλις κατά τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα οι ελληνικές επιχειρήσεις real estate να προετοιμάζονται από τώρα, αναζητώντας σε ελκυστικές αποτιμήσεις τα κατάλληλα ακίνητα.

*Αναδημοσίευση από το φύλλο 530 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 16 - 20/05/2008.

**Ο αναλυτικός πίνακας με τις μετοχές, τα σενάρια και τις αποδόσεις δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό"