Οι όλο και στενότεροι δεσμοί της ελληνικής οικονομίας με τις χώρες της ΝΑ Ευρώπης αναδεικνύουν την περιοχή σε σημαντικό πυλώνα οικονομικής ανάπτυξης για τη χώρα μας, αναφέρει η μελέτη της Εθνικής Τράπεζας για τις σχέσεις της ελληνικής οικονομίας με τη Ν.Α. Ευρώπη.

Η ελληνική οικονομία απολαμβάνει σταδιακά τους καρπούς από την οικονομική διασύνδεση της με τη ΝΑ Ευρώπη η οποία εκτιμάται ότι συνεισέφερε 0,6 ποσοστιαίες μονάδες περίπου στο μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας την τελευταία δεκαετία (ήτοι 15% του μέσου ετήσιου ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ κατά την ίδια περίοδο).

Όπως αναφέρεται, η διασύνδεση εκδηλώθηκε μέσα από έναν αριθμό διαφορετικών διαύλων: 
*  Η μεγάλη αυτή αγορά των 115 εκατομμυρίων κατοίκων ενίσχυσε τη ζήτηση για ελληνικές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών. 
*  Η πρόσβαση στις άφθονες πηγές πρωτογενών και ενδιάμεσων αγαθών και η συμπληρωματικότητα των βιομηχανικών δομών της χώρας μας με αυτές της ΝΑ Ευρώπης βοήθησαν την ελληνική μεταποίηση να παράγει και να εξάγει προϊόντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας. 
* Οι εισροές 1 εκατομμυρίου μεταναστών από τις χώρες της ΝΑ Ευρώπης βελτίωσαν την ελαστικότητα της εγχώριας αγοράς εργασίας και συνεπώς το δυνητικό ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης, και υποστήριξαν – μέσω της προοδευτικής ενσωμάτωσής τους στην ελληνική οικονομία – την εγχώρια ζήτηση και το ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

Η ΝΑ Ευρώπη ενίσχυσε τη ζήτηση για ελληνικές εξαγωγές

Συγκεκριμένα, οι εμπορικές σχέσεις της ελληνικής οικονομίας με τη ΝΑ Ευρώπη αναπτύχθηκαν με ταχύτατους ρυθμούς την τελευταία δεκαετία με αποτέλεσμα το μερίδιο των ελληνικών εξαγωγών προς τη ΝΑ Ευρώπη να ανέρχεται σήμερα σε 22% των συνολικών εξαγωγών της Ελλάδας σε σύγκριση με 7½% το 1997. Παράλληλα η διάρθρωση των ελληνικών εξαγωγών προς τη ΝΑ Ευρώπη βελτιώθηκε σημαντικά με το μερίδιο εξαγωγών σχετικά υψηλότερης προστιθέμενης αξίας να διευρύνεται κατά 13 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ 1996 και 2006 ανερχόμενο σε 38% των συνολικών εξαγωγών προς την περιοχή.

Ταυτόχρονα με την αύξηση των εξαγωγών μας προς τη ΝΑ Ευρώπη σημαντική ήταν και η διεύρυνση του μεριδίου των εισαγωγών από τη συγκεκριμένη περιοχή το οποίο τριπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία από το 2% στο 6% περίπου του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών. Ωστόσο στην περίπτωση των εισαγωγών από τη ΝΑ Ευρώπη παρατηρείται μία μεταβολή της διάρθρωσής τους, με αύξηση του μεριδίου των πρώτων υλών καθώς και των ενδιάμεσων ή χαμηλής προστιθέμενης αξίας αγαθών (όπως ανεπεξέργαστα τρόφιμα, μεταλλικά και μη μεταλλικά ορυκτά, υφάσματα κτλ) στο σύνολο των εισαγωγών.

Η πρόσβαση στο απόθεμα άφθονων και σχετικά φθηνών πρώτων υλών και ενδιάμεσων αγαθών από τη ΝΑ Ευρώπη βοήθησε τον ελληνικό μεταποιητικό τομέα να παράγει προϊόντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα των συγκεκριμένων κατηγοριών εξαγωγών (όπως χημικά, φαρμακευτικά και μεταποιημένα προϊόντα μεταλλουργίας υψηλής προστιθέμενης αξίας) στις αγορές τις ΕΕ.

Ως εκ τούτου, το μερίδιο των ελληνικών εξαγωγών υψηλότερης προστιθέμενης αξίας στις αγορές της ΕΕ-15 σχεδόν διπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία (από 0,06 σε 0,14 των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ-15) αντισταθμίζοντας μερικώς τη σημαντική απώλεια μεριδίων αγοράς σε παραδοσιακούς κλάδους όπως η κλωστοϋφαντουργία, τα ενδύματα και τα τρόφιμα που είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση του συνολικού μεριδίου των ελληνικών εξαγωγών από το 0,6% στο 0,2% του συνόλου των εισαγωγών στην ΕΕ-15.

Η συνολική επίδραση των εμπορικών σχέσεων με την περιοχή αυτή στην τελική ζήτηση για ελληνικές εξαγωγές εκτιμάται ότι ήταν θετική και συνεισέφερε την τελευταία δεκαετία 0.3 ποσοστιαίες μονάδες περίπου στον ετήσιο ρυθμό αύξησης του ελληνικού ΑΕΠ. Η ζήτηση για ελληνικές εξαγωγές από τη ΝΑ Ευρώπη αναμένεται να παραμείνει ισχυρή καθώς το κατά κεφαλήν εισόδημα αυξάνει με γοργούς ρυθμούς ενώ οι περισσότερες από τις χώρες της περιοχής επιτυγχάνουν σημαντικές προόδους στο πεδίο της ευρωπαϊκής τους ολοκλήρωσης.

Οι ελληνικές επιχειρήσεις κατέχουν ηγετική θέση στη ΝΑ Ευρώπη

Η Ελλάδα διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στις οικονομίες της ΝΑ Ευρώπης κατέχοντας μια εκ των κορυφαίων θέσεων μεταξύ των ξένων επενδυτών στην περιοχή. Εκτιμάται ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν επενδύσει άνω των 12 δισ. ευρώ στην ΝΑ Ευρώπη με τον αριθμό των ελληνικών συμφερόντων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή να υπερβαίνει τις 3500.

Τα κίνητρα των ελληνικών επενδύσεων μεταβλήθηκαν διαχρονικά και από μικρής- ως επί το πλείστον- κλίμακας επενδύσεις τη δεκαετία του 1990 λόγω κορεσμού, εντεινόμενου ανταγωνισμού και ακριβότερου εργατικού δυναμικού στην ελληνική αγορά, έχουμε φθάσει σε μεγάλης κλίμακας διασυνοριακές συγχωνεύσεις και εξαγορές κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών αλλά και της βιομηχανίας.

Αυτές οι επιχειρηματικές κινήσεις στοχεύουν τόσο στην πρόσβαση στην ταχέως αναπτυσσόμενη εσωτερική αγορά και στους διαθέσιμους πόρους της ΝΑ Ευρώπης όσο και στη χρησιμοποίηση της ως εφαλτήριο για δρομολόγηση νέων εξωστρεφών στρατηγικών προς ακόμα ευρύτερες γεωγραφικές περιοχές.

Τα κέρδη από τις ελληνικές άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) στην περιοχή αυξάνουν εκθετικά τα τελευταία χρόνια και εκτιμάται ότι υπερέβησαν το 1.3 δισ. ευρώ το 2007 αν και η επίδραση τους στο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης ήταν έως σήμερα αμελητέα καθώς σε μεγάλο βαθμό επανεπενδύονταν στις αρχικές επενδύσεις. Χρησιμοποιώντας ως σενάριο αναφοράς την αποδοτικότητα των ωριμότερων ΑΞΕ της Αυστρίας στην περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης καθώς και στα Βαλκάνια από τις αρχές του 90 (καθώς πραγματοποιήθηκαν τουλάχιστον μια πενταετία νωρίτερα από τις αντίστοιχες ελληνικές επενδύσεις) εκτιμούμε – υπό το πλέον συντηρητικό σενάριο – ότι η κερδοφορία από τις ελληνικές ΑΞΕ στην περιοχή θα υπερβεί τα 2 δις ευρώ το 2009.

Λαμβάνοντας υπόψη και τις χρονικές υστερήσεις στον επαναπατρισμό των κερδών η συνεισφορά από τις ελληνικές ΑΞΕ στο μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας αναμένεται να υπερβεί τις 0,2 ποσοστιαίες μονάδες τα επόμενα χρόνια.

Οι μετανάστες συνιστούν μια από τις κινητήριες δυνάμεις της ελληνικής οικονομίας

Τέλος οι μετανάστες από τη ΝΑ Ευρώπη εκτιμάται ότι συνεισέφεραν σημαντικά στην ελληνική οικονομία τροφοδοτώντας την εγχώρια ζήτηση. Συγκεκριμένα οι μετανάστες αντιστοιχώντας στο 13% του εργατικού δυναμικού και στο 6% του διαθεσίμου εισοδήματος στήριξαν την καταναλωτική δαπάνη ενώ βελτίωσαν την αποδοτικότητα του κεφαλαίου αυξάνοντας την προσφορά εργασίας και ενθαρρύνοντας τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου. Η συνολική συνεισφορά των μεταναστών στο ρυθμό ανάπτυξης μέσω της ενίσχυσης της εγχώριας ζήτησης εκτιμάται στο 0.3% ετησίως την τελευταία δεκαετία.

Η επίδραση της ΝΑ Ευρώπης στην οικονομία αναμένεται να παραμείνει σημαντική συνεισφέροντας άνω του 15% του ετήσιου ρυθμού ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Η συνεισφορά θα βασισθεί κυρίως στον περαιτέρω εκσυγχρονισμό των παραγωγικών και εξαγωγικών δομών της χώρας μας, την πληρέστερη ενσωμάτωση των μεταναστών και την ηγετική οικονομική θέση των ελληνικών επιχειρήσεων στην περιοχή η οποία αναμένεται να αποτελέσει εφαλτήριο για ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας.

Το γεγονός ότι οι περισσότερες από τις οικονομίες της περιοχής αυτής είναι σχετικά ευάλωτες απέναντι στη τρέχουσα δυσμενή διεθνή συγκυρία (λόγω κυρίως των διευρυνόμενων εξωτερικών ελλειμμάτων τους και της εξάρτησής τους από τις υψηλές εισροές ΑΞΕ) αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα αβεβαιότητας σχετικά με τη βραχυπρόθεσμη συνεισφορά της ΝΑ Ευρώπης στην ελληνική οικονομία.

Μακροοικονομικό περιβάλλον 2008: Η Ελληνική Οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με υγιή ρυθμό εν μέσω μιας εξαιρετικά δυσμενούς διεθνούς συγκυρίας

Στο τεύχος περιλαμβάνονται επίσης οι προβλέψεις της Εθνικής Τράπεζας για την πορεία των βασικών μακροοικονομικών μεταβλητών της ελληνικής οικονομίας το 2008 οι οποίες συνοψίζονται στον ακόλουθο πίνακα:

Το δυσμενέστερο διεθνές χρηματοπιστωτικό περιβάλλον και η σημαντική αναμενόμενη επιβράδυνση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης στην ευρωζώνη- από 2,6% το 2007 σε 1,6% το 2008- σε συνδυασμό με τις υψηλές τιμές πετρελαίου και βασικών αγαθών θα οδηγήσουν σε ηπιότερη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και υψηλότερο πληθωρισμό κατά το 2008.

Συγκεκριμένα, η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί στο 3,3% ετησίως ενώ ο πληθωρισμός θα επιταχυνθεί στο 3,7%, κατά μέσο όρο, με τάσεις αποκλιμάκωσης κατά το 2ο εξάμηνο του έτους.