Γιούνκερ: Ενίσχυση της ευρωπαϊκής ταυτότητας μέσω εκπαίδευσης & πολιτισμού

«Εάν άρχιζα από την αρχή, θα άρχιζα από τον πολιτισμό». Το απόφθεγμα -που εσφαλμένα αποδίδεται στον Ζαν Μονέ- έρχεται στο προσκήνιο την εβδομάδα αυτή, καθώς οι 28 ηγέτες της Ευρώπης συνεδριάζουν στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας. Σε τούτο τον πρώτο σταθμό στον δρόμο που θα καταλήξει στο Σιμπίου της Ρουμανίας στις 9 Μαΐου 2019, οι ηγέτες επέλεξαν ένα θέμα κεντρικής σημασίας για το μέλλον της Ευρώπης. Η εκπαίδευση και ο πολιτισμός αποτελούν τον τρόπο με τον οποίο κάνουμε τη συγκυρία ευκαιρία, τον τρόπο με τον οποίο μετατρέπουμε τα κάτοπτρα σε παράθυρα, τον τρόπο με τον οποίο δίνουμε ρίζες στην έννοια του Ευρωπαίου.

Η ΕΕ δεν διαθέτει άμεσες αρμοδιότητες στους τομείς της εκπαίδευσης και του πολιτισμού, χρησιμοποιεί, όμως, τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για να βοηθήσει τα κράτη-μέλη να συνεργάζονται καλύτερα και να διευκολύνουν καλλιτέχνες και εκπαιδευτικούς να εργάζονται οπουδήποτε στην Ευρώπη.

Η κρίσιμη σημασία της ευρωπαϊκής συμβολής γίνεται προφανής, εάν αναλογιστούμε πόσες προκλήσεις έχουν διασυνοριακό χαρακτήρα και απαιτούν συλλογική αντίδραση. Πώς, για παράδειγμα, μπορούμε να βοηθήσουμε το 44% των Ευρωπαίων κάθε ηλικίας, που εξακολουθούν να στερούνται βασικές ψηφιακές δεξιότητες; Πώς μπορούμε να προασπίσουμε την ελευθερία του Τύπου, τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης και την ποιοτική δημοσιογραφία; Και πώς μπορούμε να προβάλουμε τις αξίες της ελευθερίας και της δημοκρατίας για την αντιμετώπιση του λαϊκισμού και της ξενοφοβίας;

Η εκπαίδευση και ο πολιτισμός πρέπει να αποτελούν μέρος της λύσης και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει στους ηγέτες συγκεκριμένες δράσεις, που θα πρέπει να υλοποιηθούν έως το 2025.

Μια λύση με την οποία συμφωνούμε όλοι είναι το πρόγραμμα Erasmus+, που γιορτάζει φέτος την τριακοστή επέτειο από την ίδρυσή του. Χάρη στο πρόγραμμα αυτό, περισσότερα από 9 εκατομμύρια άνθρωποι μπορούν να ζήσουν σε άλλη χώρα της ΕΕ ως φοιτητές, μαθητευόμενοι, εθελοντές, ασκούμενοι ή ακόμη και ως διδάσκοντες. Πίσω από τούτη την επιτυχία βρίσκεται η επιθυμία των Ευρωπαίων να αποκτήσουν όλο και μεγαλύτερη κινητικότητα, να ανακαλύψουν πώς οι άλλοι ζουν, εργάζονται και σπουδάζουν. Έως το 2025, η ΕΕ θα μπορούσε να διπλασιάσει τον αριθμό των συμμετεχόντων στο Erasmus+, ώστε να συμμετέχει τουλάχιστον το 7,5% των Ευρωπαίων.

Για να διευκολύνουμε την κινητικότητα των φοιτητών, θα εκδώσουμε, το 2019, την «ηλεκτρονική ευρωπαϊκή φοιτητική κάρτα», η οποία θα περιέχει πληροφορίες σχετικά με τους τίτλους σπουδών και τα επαγγελματικά προσόντα. Αυτό θα επιτρέψει στους φοιτητές να έχουν πρόσβαση σε κατάρτιση σε οποιοδήποτε εκπαιδευτικό ίδρυμα και στους κυριότερους τομείς αιχμής, όπως οι επιστήμες, η τεχνολογία, η ρομποτική ή η πολιτική μηχανική.

Σήμερα, η αναγνώριση των διπλωμάτων ή των τίτλων σπουδών σε ολόκληρη την Ευρώπη είναι κάθε άλλο παρά αυτόματη. Αξιοποιώντας τη «διαδικασία της Μπολόνια», που άνοιξε τον δρόμο για την αμοιβαία αναγνώριση, μια «διαδικασία της Σορβόνης» θα μπορούσε να προχωρήσει ένα βήμα περαιτέρω.

Θα μπορούσε να συμβάλει στη βελτίωση της αμοιβαίας αναγνώρισης των διπλωμάτων δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και να καταστήσει τη διασυνοριακή επικύρωση της κατάρτισης και των πιστοποιητικών τυπική διαδικασία. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να καταθέσει πρόταση για να μετατρέψει το όραμα αυτό σε πραγματικότητα ήδη τον Μάιο του 2018.

Η στενότερη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών συνεπάγεται επίσης τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικτύου πανεπιστημίων, καθώς και πραγματικά ευρωπαϊκών πανεπιστημίων και θα μπορούσε να περιλαμβάνει κυρίως μια νέα σχολή ευρωπαϊκής και διεθνικής διακυβέρνησης στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας στην Ιταλία.

Όσον αφορά τον πολιτισμό, το πρόγραμμα MEDIA υλοποιείται με επιτυχία για τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο από το 1991. Έχουν επενδυθεί συνολικά 2,5 δισ. ευρώ για την παραγωγή και την προβολή ευρωπαϊκών οπτικοακουστικών ταινιών. Παράλληλα, οι πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης έχουν συμβάλει στην αύξηση του τουρισμού και στην αναγέννηση 56 πόλεων τα τελευταία 32 έτη.

Ο πολιτισμός αποτελεί μεγάλο πλούτο για την Ευρώπη, τον οποίο πρέπει να διαφυλάξουμε σε μια εποχή που όλα εξελίσσονται με ταχύτερους ρυθμούς και διαρκούν λιγότερο από ποτέ άλλοτε. Για τον λόγο αυτό, η Ευρώπη θα αφιερώσει το έτος 2018 στην πολιτιστική της κληρονομιά -την ιστορία, την αρχιτεκτονική, τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και την τέχνη. Τέλος, μέσω της στήριξης που ιστορικά παρέχει στο Euronews, η Επιτροπή θα επιθυμούσε να δει το κανάλι να ενδυναμώνει τον ρόλο του ως πάροχος ενημέρωσης για την Ευρώπη εντός της Ευρώπης και πέραν αυτής.

Στο Γκέτεμποργκ, καθώς η Ευρώπη οικοδομεί το μέλλον της, η εκπαίδευση και ο πολιτισμός θα πρέπει να αποτελέσουν τα θεμέλια. Συνιστούν κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη και την απασχόληση, συμβάλλουν στην προαγωγή της κοινωνικής δικαιοσύνης και αποτελούν τον καλύτερο συνεκτικό ιστό για την ενότητα μεταξύ όλων των Ευρωπαίων.

* Ο κ. Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ είναι προέδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο κ. Τίμπορ Νάβρατσιτς, επίτροπος αρμόδιος για την Εκπαίδευση, τον Πολιτισμό, τη Νεολαία και τον Αθλητισμό.