Ο λιγνίτης, το... Grexit και διδάγματα από το Απαρτχάιντ

Το καθεστώς του απαρτχάιντ εφαρμόστηκε στην Νότιο Αφρική από το 1948 έως το 1991. Ήταν ένα αποκρουστικό σύστημα διακυβέρνησης που καθόριζε και επέβαλλε τη διάκριση των ανθρώπινων ομάδων μέσα σε ένα κράτος βάσει φυλετικών κριτηρίων σε καθορισμένες γεωγραφικές περιοχές.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 η Νότιος Αφρική βρέθηκε αντιμέτωπη με κυρώσεις και εμπάργκο από την διεθνή κοινότητα, οι οποίες ήταν σε ισχύ έως την οριστική κατάργηση του καθεστώτος του απαρτχάιντ. Εξαιτίας της διεθνούς απομόνωσης που βρισκόταν η Νότιος Αφρική εκείνη την περίοδο, υπήρχε τεράστια έλλειψη πετρελαίου για την τροφοδοσία της χώρας.

Για να αντιμετωπίσει την κατάσταση η τότε κυβέρνηση, αποφάσισε να εξελίξει μια παλιά τεχνολογία που είχαν εφεύρει οι γερμανοί επιστήμονες Fischer και Tropsch, με την οποία μπορούσαν να κατασκευάσουν συνθετικό πετρέλαιο από αέριους και στερεούς υδρογονάνθρακες.

Έτσι η Νότιος Αφρική έγινε η κορυφαία παραγωγός χώρα σε παραγωγή συνθετικού πετρελαίου και έως σήμερα κατέχει την υψηλότερη τεχνογνωσία σε αυτό τον τομέα έχοντας αναπτύξει πολλά έργα σε διάφορες χώρες.

Ας δούμε τώρα τι θα μπορούσε να διδαχθεί η χώρα μας από την κατάσταση που επικρατούσε στην Νότιο Αφρική του απαρτχάιντ, σε συνδυασμό με τις απειλές και τις προβλέψεις που υπήρχαν από κάποιους πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους εκτός Ελλάδος για την πιθανότητα ενός Grexit.

Σύμφωνα με αυτές τις προβλέψεις η Ελλάδα θα αντιμετώπιζε μια μεγάλη έλλειψη ρευστότητας που εκτός των άλλων αγαθών θα δυσκόλευε την πρόσβαση και στην αγορά πετρελαίου. Σε αυτό λοιπόν το υποθετικό σενάριο ενός Grexit, θεωρούμε ότι η κυβέρνηση έχει ήδη προνοήσει την άμεση κατασκευή ενός Lignite To Liquid (LTL) Project. Το LTL Project είναι μια μονάδα που έχει την δυνατότητα να μετατρέψει τον λιγνίτη σε συνθετικό πετρέλαιο. Ας δούμε λοιπόν μια περιληπτική προσέγγιση του θέματος.

Σύμφωνα με τους εξειδικευμένους ομίλους που αναπτύσσουν τέτοιου είδους έργα, για να παράγει η χώρα 80.000 βαρέλια την ημέρα χρειάζεται να καταναλώσει 80.000 τόνους λιγνίτη ημερησίως περίπου. Η ετήσια παραγωγή συνθετικού πετρελαίου και συμπυκνωμάτων θα ανερχόταν σε είκοσι εννέα εκατομμύρια (29.200.000) βαρέλια περίπου, ενώ η ετήσια κατανάλωση λιγνίτη που θα χρειαζόταν για να κατασκευάσουμε την παραπάνω ποσότητα, θα ήταν είκοσι εννέα (29.200.000) εκατομμύρια τόνοι περίπου.

Ας δούμε τώρα τα οικονομικό σκέλος που αφορά το συγκεκριμένο LTL Project και πως θα μπορούσε να το εκμεταλλευτεί το Ελληνικό Δημόσιο.

Τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται ήταν διαθέσιμα από την ΔΕΗ (έτος 2007) και αφορούσαν το κόστος της παραγωγής του λιγνίτη εκείνη την περίοδο. Το κόστος εξαγωγής λιγνίτη το οποίο συμπεριελάμβανε μισθούς, αμοιβές υπεργολάβων και φόρους, ανερχόταν στο ποσό των 14.08 $ (8.97 €) ανά τόνο. Σε αυτό το κόστος θα πρέπει να προσθέσουμε το ενεργειακό κόστος και το κόστος της επένδυσης για τα λιγνιτωρυχεία. Έτσι το τελικό κόστος του λιγνίτη θα ανερχόταν σε 20.41 $ (13 €) ανά τόνο. Συνεπώς το ετήσιο κόστος λιγνίτη που θα απαιτείτο για να τροφοδοτήσει το συγκεκριμένο LTL Project, θα ανερχόταν στο ποσό των 600.000.000 $ εκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο.

Σήμερα η τιμή του πετρελαίου τύπου Brent (21/08/2017) ήταν 52,56$ το βαρέλι. Χρησιμοποιούμε λοιπόν αυτή την τιμή προκειμένου να έχουμε μια ένδειξη των εσόδων του Ελληνικού Δημοσίου, παρά το γεγονός ότι αυτή η τιμή αφορά ακατέργαστο πετρέλαιο, ενώ από το LTL Project η Ελλάδα θα παρήγαγε συνθετικό πετρέλαιο έτοιμο για κατανάλωση.

Όπως αναφέραμε παραπάνω, η ετήσια παραγωγή πετρελαίου από το LTL Project, θα ανερχόταν σε 29,200,000 βαρέλια. Εάν πολλαπλασιάσουμε αυτό το ποσό με την τιμή που κοστίζει το πετρέλαιο Brent ανά βαρέλι σήμερα, τότε προκύπτει ένα ποσό της τάξεως του 1.500.000.000 $ δισεκατομμυρίου δολαρίων. Εάν αφαιρέσουμε από αυτό το ποσό του 1.500.000.000 το ποσό που αφορά το κόστος του λιγνίτη που θα τροφοδοτούσε το LTL Project, τότε το ποσόν που προκύπτει ανέρχεται σε 900 εκατομμύρια δολάρια. Αυτά θα ήταν τα ετήσια μικτά έσοδα του Ελληνικού Δημοσίου από το LTL Project. Το κόστος επένδυσης ενός τέτοιου LTL Project είναι περίπου 6 δισεκατομμύρια δολάρια.

Οι κύριες προκλήσεις σε ένα τέτοιο έργο είναι το ύψος της επένδυσης, η ύπαρξη της πρώτης ύλης, η πολιτική βούληση και η διαχείριση των ρύπων που θα παράγονται από το LTL Project. Οι ρύποι είναι και ο κύριος λόγος που αυτού του είδους τα έργα κατασκευάζονται σε χώρες που απαιτούν χαλαρούς περιβαλλοντικούς περιορισμούς. Μπορεί η καύση του συνθετικού πετρελαίου να ελκύει σχεδόν μηδενικούς ρύπους, η παραγωγή του όμως επιβαρύνει σε πολύ μεγάλο βαθμό το περιβάλλον. Όμως στο υποθετικό σενάριο ενός Grexit εάν η κυβέρνηση έπρεπε να διαλέξει ή την ανάπτυξη της χώρας και την επιβίωση των Ελλήνων ή την προστασία του περιβάλλοντος, η κοινή λογική λέει ότι θα έπρεπε να διαλέξει την επιβίωση και ανάπτυξη της χώρας.

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω, αλλά πιστεύω ότι η Ελληνική Κυβέρνηση θα είχε αντίστοιχα σχέδια στο συρτάρι της στην περίπτωση που θα χρειαζόταν και που σε κάθε περίπτωση αφορούν την διαχείριση του λιγνιτικού πλούτου της χώρας. Αυτό σημαίνει ότι η οποιαδήποτε συμφωνία με τους θεσμούς που επιτηρούν το ελληνικό πρόγραμμα, πρέπει να γίνεται έχοντας πάντα υπόψη και τα πιο ακραία σενάρια που θα βοηθήσουν την χώρα όποτε και όταν χρειαστούν.

*Ο Σάββας Πούλος είναι Σύμβουλος Στρατηγικής & Ανάπτυξης Αγορών Φυσικού Αερίου