Το όραμα της σύνταξης και η αδιαφορία για το μέλλον

«Τι θα γίνει με τις συντάξεις, κύριε Θανάση; Θα πάρουμε τελικά ή όχι;». Ο νεαρός που μας έκανε την ερώτηση αυτή είναι-δεν-είναι 26 ετών, έχει τελειώσει μία δημοσιογραφική σχολή και, κατά τα λεγόμενά του, το όνειρό του είναι να βολευτεί κάπου για να... πάρει σε 35 χρόνια σύνταξη! Αυτό είναι το μεγάλο του πρόβλημα… Στη συζήτηση που είχαμε δεν μου έδειξε να ενδιαφέρεται ποιο θα είναι το μέλλον του επαγγέλματός του. Δεν τον ενδιέφερε να εξειδικευτεί σε έναν ή δύο ή τρεις δημοσιογραφικούς τομείς. Το αν οι εφημερίδες έχουν μέλλον ή όχι, δεν ήταν στις προτεραιότητές του. Αν το Διαδίκτυο -που αυτός θα το ζήσει απείρως περισσότερο- προσφέρει κάποιο δημοσιογραφικό μέλλον ήταν μάλλον ενοχλητικό θέμα.

Το αν, στην ανοικτή ευρωπαϊκή αγορά εργασίας, θα ασκούσε τη δημοσιογραφία στην Ελλάδα ή αλλού ήταν αδιανόητο. «Εγώ να πάω στην Ευρώπη; Για να κάνω τι;». Και βέβαια ούτε συζήτηση περί Καντ, Γκαίτε, Χιουμ, Θερβάντες και άλλων τινών. Αλλά ούτε και την Αρχαία ή Νεώτερη Ελλάδα γνώριζε ο άνθρωπός μας. Εξάλλου, στο Γυμνάσιο είχε μάθει ότι η παγκοσμιοποίηση ήταν ένα πολύ κακό πράγμα, που θα τον οδηγούσε στην πνευματική αλλοτρίωση. Αγνοούσε, ωστόσο, την έννοιά της -θεωρούσε ότι ήταν καπιταλιστικό τέχνασμα.

Τον λυπήθηκα αυτόν τον νεαρό δημοσιογράφο. Γρήγορα όμως άλλαξα γνώμη. Όχι, έπρεπε να του εμφυσήσω την αντίσταση στον εξευτελισμό του εαυτού του.

«Φίλε μου», του είπα, «στη ζωή, όπως είχε πει και ο Τσώρτσιλ, αυτός που απέτρεψε να γίνει η Ελλάδα μια άλλη Αλβανία, καλό είναι να ελπίζεις στη νίκη ή στην επιτυχία. Αυτό όμως που έχει σημασία είναι να είσαι άξιος της νίκης ή της επιτυχίας. Τι σημαίνει αυτό, όμως, σήμερα και τι σήμαινε πριν 60 χρόνια; Τα ίδια πράγματα. Υπάρχουν κάποιοι κανόνες στη ζωή που δεν αλλάζουν, αλλά ούτε και πρόκειται να αλλάξουν. Κατά τον Τσώρτσιλ και πολλούς στοχαστές μετά από αυτόν, η νίκη, η επιτυχία, η καταξίωση έρχεται μόνο σε όσους δουλεύουν σκληρά για τον σκοπό αυτόν. Ανταμείβει η επιτυχία μόνον όσους είναι πρόθυμοι να πληρώσουν το τίμημα με ιδρώτα, δάκρυα, χαρές, λύπες, επιμονή και υπομονή. Είτε αυτό το δέχεσαι είτε όχι, η σκληρή δουλειά και το ανοιχτό μυαλό είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι για κάθε είδους επίτευγμα.

»Στη δημοσιογραφία, στην ιατρική, στην επιχείρηση, στο ποδόσφαιρο, στις τέχνες -χωρίς να δώσεις από το είναι σου, δεν παίρνεις τίποτα παραπάνω από τη…σύνταξη. Χωρίς δουλειά, όλα τα άλλα είναι άσκοπα. Μπορείς να αρχίσεις με ένα όνειρο ή μία ιδέα ή έναν στόχο. Αλλά για να μπορέσεις να πραγματώσεις οποιαδήποτε από τις ελπίδες σου, πρέπει πραγματικά να γίνεις άξιος της επιτυχίας σου. Ίσως αυτό να ακούγεται παλιομοδίτικο στη σημερινή εποχή της ακαριαίας ικανοποιήσεως και της επιδιώξεως γρήγορων ωφελημάτων.

Όμως, σε όλα τα θαυμαστά δημιουργήματα του ανθρώπου, από τον Παρθενώνα μέχρι τα διαστημικά λεωφορεία, γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα το μυστηριώδες ως προς το πώς δημιουργήθηκαν. Δημιουργήθηκαν από ανθρώπους που εργάστηκαν αφάνταστα σκληρά για μεγάλη χρονική περίοδο.

»Σωτηριολογικές λύσεις και άρα κενές περιεχομένου, ψεύτικες υποσχέσεις ακούμε ολόγυρά μας κάθε μέρα.

Είναι οι άνθρωποι που ψάχνουν τη γρήγορη λύση. Τον εύκολο τρόπο να αδυνατίσουν. Τον ξεκούραστο τρόπο να αποκτήσουν γυμνασμένο σώμα. Το κόλπο για να γίνουν πλούσιοι από τη μια στιγμή στην άλλη. Τον πανεύκολο, ετοιμοπαράδοτο τρόπο για να αισθανθούν καλύτερα για τον εαυτό τους, λες και το μόνο που έχει κανείς να κάνει είναι να ακολουθήσει μερικές απλές οδηγίες και όλα τα προβλήματά του θα εξαφανιστούν σαν την πρωινή δροσιά μόλις ανέβει ο ήλιος. Αλλά οι σύντομες λύσεις αποτυγχάνουν.

»Η ουσία του θέματος είναι: τίποτα το σημαντικό ή το διαρκές δεν επιτυγχάνεται χωρίς σκληρή δουλειά, είτε αφορά τη ζωή σας είτε ανθρώπους που προσπαθείτε να επηρεάσετε. Αν δεν βοηθήσεις τον εαυτό σου, κανείς δεν θα σε βοηθήσει. Συν Αθηνά και χείρα κίνει, έλεγαν κάποιοι σοφοί στην Αρχαία Αθήνα. Αλλά δεν σας αφήνουν να τους διαβάσετε. Είναι επικίνδυνοι, ασκούν την κριτική σκέψη και έτσι σας απομακρύνουν από τα τσιτάτα».

Ο νεαρός μέλλων συνάδελφος με κοίταζε αποβλακωμένος. «Πρώτη φορά ακούω τέτοια λόγια. Πρώτη φορά μαθαίνω ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι σκέψης. Πράγματι, αν εγώ δεν κουνηθώ, ποιος θα κουνηθεί για μένα…». Λίγες ημέρες αργότερα, με πήρε τηλέφωνο. «Κύριε Θανάση, ευχαριστώ για τις συμβουλές. Σε δύο εβδομάδες φεύγω από την Ελλάδα, πηγαίνω στο ελληνικό τμήμα ενός Πρακτορείου Οικονομικών Ειδήσεων στη Σαγκάη. Παράλληλα έχω και πρόταση για το τμήμα επικοινωνίας μιας μεγάλης εταιρείας πληροφορικής. Σας ευχαριστώ ολόθερμα. Και λυπάμαι όλους αυτούς που από τώρα με προετοίμαζαν να οραματίζομαι τη σύνταξη».

Δεν έχει άδικο ο φίλος μας. Η εικόνα μιας χώρας που το μόνο που την απασχολεί είναι πώς δεν θα θιγούν τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των πολιτών της, μόνο θλίψη μπορεί να προκαλεί.

Και αυτό όχι γιατί όσοι δούλεψαν σκληρά στη ζωή τους δεν δικαιούνται μία καλή τύχη όταν μεγαλώσουν, αλλά διότι για μία ακόμη φορά αποδεικνύεται ότι είμαστε μία κοινωνία η οποία δεν θέλει να δει μπροστά. Δεν ανησυχεί για την παραγωγική καθίζηση. Απλώς περιμένει να τη σώσουν κάποιοι κρατικοδίαιτοι.