Η επίθεση Ερντογάν στην ιδρυτική γενιά της Τουρκίας

«Σε απελπιστική ανάγκη για ενότητα και ηρεμία» βρίσκεται σήμερα η Τουρκία, σύμφωνα με άρθρο του πολιτικού αναλυτή Σεμίχ Ιντίζ, που δημοσιεύθηκε στην τουρκική εφημερίδα Hurriyet. Όπως επισημαίνει, η απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου ήρθε σε μια περίοδο κατά την οποία οι πολιτικές εντάσεις ήδη κλιμακώνονταν στη χώρα.

Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και χάρη στον τρόπο με τον οποίο το κοινοβούλιο αντιτάχθηκε ενωμένο στην απόπειρα, υπήρξε μια στιγμή ελπίδας ότι θα επικρατήσει η σοφία. Γι' αυτό τον λόγο, παρουσιάζει ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επέλεξε να επιστρέψει στον διχασμό και στις εντάσεις.

Όπως ανέφερε ανακοίνωση του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) την περασμένη εβδομάδα, ο Ερντογάν επέστρεψε στις «προεπιλεγμένες ρυθμίσεις» του, της σκληρότητας και της εκδικητικότητας. Το CHP προχώρησε στην ανακοίνωση αυτή αφότου ο πρόεδρος επέκρινε τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, μια συνθήκη που θεωρείται η ιδρυτική πράξη της Τουρκικής Δημοκρατίας.

Ο αναλυτής επισημαίνει πως επιχειρηματολογώντας ότι αυτή η Συνθήκη ήταν αποτυχία, ο Ερντογάν στην ουσία αμφισβητεί το ιδρυτικό ντοκουμέντο της σύγχρονης Τουρκίας.

Αυτό που είναι εξίσου αξιοσημείωτο είναι πως πρόκειται για το ίδιο άτομο που τον Ιούλιο, κατά την 93η επέτειο της υπογραφής της Συνθήκης, εξέδωσε ανακοίνωση επιδοκιμάζοντας τη Συνθήκη της Λωζάνης και χαρακτηρίζοντάς την «τίτλο ιδιοκτησίας της Δημοκρατίας».

Το γεγονός ότι μόλις δύο μήνες μετά την ανακοίνωση αυτή ο Ερντογάν την αντέκρουσε, παρερμηνεύοντας σε μεγάλο βαθμό τις συνθήκες υπό τις οποίες διεξάχθηκαν οι διαπραγματεύσεις στη Λωζάνη, δεν ενόχλησε ούτε τους πιο μορφωμένους μεταξύ των υποστηρικτών του AKP.

Το άρθρο σχολιάζει πως ούτε ένας από αυτούς δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να σημειώσει ότι τα Δωδεκάνησα, τα οποία πράγματι βρίσκονται πάρα πολύ κοντά στην Τουρκία, περιήλθαν στην κατοχή των Ιταλών το 1913, μια δεκαετία πριν την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας και αφού οι Οθωμανοί έχασαν στον πόλεμο από την Ιταλία.

Ο Ιντίζ επεσήμανε τη «λανθασμένη εντύπωση» των υποστηρικτών του κόμματος του Τούρκου προέδρου πως αυτά τα νησιά δόθηκαν στην Ελλάδα «στο πιάτο» από τους Τούρκους διαπραγματευτές στη Λωζάνη. Επιχειρηματολογούν πως ο επιτυχημένος πόλεμος κατά των ελληνικών δυνάμεων θα έπρεπε να διεξαχθεί και στα νησιά, προφανώς χωρίς να γνωρίζουν ότι αυτό θα συνεπαγόταν πόλεμο με την Ιταλία. Ούτε φαίνεται να γνωρίζουν ότι η Ιταλία εξυπηρετούσε εμμέσως την Τουρκία στη διάρκεια του πολέμου, διότι δεν της είχαν δοθεί περιοχές του Αιγαίου που η Τουρκία εποφθαλμιούσε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Όπως σχολιάζει ο πολιτικός αναλυτής, «η ιστορία είναι υπερβολικά περίπλοκη για να ασχοληθεί κανείς σε αυτό το σημείο και προφανώς ακόμη πιο περίπλοκη για να κατανοηθεί από τον μέσο υποστηρικτή του AKP». Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να στρέψουν το μίσος τους στον Ισμέτ Ινονού, έναν από τους Τούρκους διαπραγματευτές στη Λωζάνη και «ήρωα», σύμφωνα με το άρθρο, του Τουρκικού Πολέμου Ανεξαρτησίας, καθώς και δεύτερο πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας μετά τον Κεμάλ Ατατούρκ.

Ο Ινονού έχει γίνει αντικείμενο του μίσους τους επειδή ήταν ένθερμος υποστηρικτής της κοσμικότητας και έχει γίνει ο αποδιοπομπαίος τράγος τους ακόμη περισσότερο, διότι δεν μπορούν να επιτεθούν στον Ατατούρκ. «Δεν θέλει πολλή φαντασία για να καταλάβει κανείς ποιος είναι ο πραγματικός στόχος όταν επιτίθενται στον Ινονού και ''θάβεται'' η Λωζάνη», υπογραμμίζει το κείμενο.

Ο Ιντίζ προσθέτει πως ο Ερντογάν φαίνεται να μη γνωρίζει ή να μη νοιάζεται για τις διπλωματικές συνέπειες των σχολίων του, καθώς δεν άργησαν οι δηλώσεις του για τη Λωζάνη να θεωρηθούν από την Ελλάδα ως σημάδι πως η Τουρκία ακόμη εποφθαλμιά τα νησιά της, με αποτέλεσμα τις αντιδράσεις της Αθήνας.

Η Ελλάδα, ωστόσο, δεν έδωσε συνέχεια καθώς προφανώς αντιλαμβάνεται πως τα «εντέλει ανούσια λόγια» του Ερντογάν απευθύνονταν σε εγχώριο κοινό. Αν και τα σχόλιά του έδειξαν στους διπλωμάτες πως δεν έχει πρόβλημα να ξεφουρνίσει δηλώσεις για να εξυπηρετήσει τους εγχώριους πολιτικούς σκοπούς του, χωρίς να νοιάζεται για τις διεθνείς επιπτώσεις.

Ο Τούρκος πρόεδρος και οι υποστηρικτές του προφανώς ενδιαφέρονται περισσότερο για να «πατσίσουν» με τους«κοσμικούς» εχθρούς τους και επιλέγουν να τους πλήξουν επιτιθέμενοι στην ιδρυτική γενιά της κοσμικής δημοκρατίας. Δεν ανησυχούν για το αν «στρεβλώνουν την ιστορία», αρκεί να εξυπηρετούνται οι στόχοι τους.

«Όσο για το τι κάνει αυτό στην εσωτερική γαλήνη και σταθερότητα στην Τουρκία, αυτό προφανώς έρχεται δεύτερο γι' αυτούς, αν τους ενδιαφέρει και καθόλου», καταλήγει ο αναλυτής στο κείμενό του.