Το ΔΝΤ, η εσωτερική υποτίμηση στην ευρωζώνη και ο ρόλος της ΕΚΤ

Ερευνητές του ΔΝΤ δημοσιοποίησαν εργασία (1) στην οποία διερευνούν την αποτελεσματικότητα της εσωτερικής υποτίμησης στην ευρωζώνη.

Το κύριο συμπέρασμα που συνάγεται από αυτή την εργασία, εάν χτυπηθούν ταυτόχρονα χώρες από την κρίση, η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης (μείωση των ονομαστικών μισθών) μπορεί να είναι αποτελεσματική, μόνο αν συνοδευθεί από ανάλογα επεκτατική νομισματική πολιτική.

Σε περίπτωση απουσίας τέτοιου είδους νομισματικής πολιτικής, η εσωτερική υποτίμηση (μείωση των ονομαστικών μισθών) θα προκαλέσει μείωση του ΑΕΠ στις συγκεκριμένες χώρες και στη συνέχεια σε ολόκληρη τη νομισματική περιοχή της ευρωζώνης.

Για να είμαστε ακριβείς, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, υπάρχει ο εξής επιμέρους διαχωρισμός:

- Αν υπάρχει μόνο μία χώρα που χτυπήθηκε από την κρίση, τότε η εσωτερική υποτίμηση θα προκαλέσει ανεξαρτήτως της νομισματικής πολιτικής, αύξηση του ΑΕΠ της χώρας και αύξηση του συνολικού ΑΕΠ της ευρωζώνης.

- Αν υπάρξουν περισσότερες χώρες, με συνολικό ΑΕΠ μεγαλύτερο του 30,0% της ευρωζώνης, τότε η εσωτερική υποτίμηση, για να έχει θετικά αποτελέσματα και στις συγκεκριμένες χώρες όσο και συνολικά στην ευρωζώνη, απαιτείται άσκηση επεκτατικής νομισματικής πολιτικής τουλάχιστον ίσης (ως %) με τη μείωση των μισθών. Τούτο, σύμφωνα με τους ερευνητές, επειδή η μείωση των επιτοκίων που θα επιφέρει η επεκτατική νομισματική πολιτική της ΚΤ θα συμψηφίσει τις απώλειες του ΑΕΠ που θα επιφέρει η εσωτερική υποτίμηση, με την άνοδο του ΑΕΠ σε άλλες χώρες (μείωση του επιτοκίου, άρα αύξηση των επενδύσεων και διαρκών καταναλωτικών αγαθών).

- Οι ερευνητές παρουσιάζουν τα αποτελέσματά τους στην παρακάτω γραφική παράσταση. Χωρίς επεκτατική νομισματική πολιτική, τα αποτελέσματα καταγράφονται στη γαλάζια γραμμή. Με επεκτατική προσαρμοστική νομισματική πολιτική, τα αποτελέσματα αντιπροσωπεύονται από τη διακεκομμένη κίτρινη γραμμή. Και η μοβ γραμμή δείχνει τα αποτελέσματα, αν εφαρμοστούν οι περίφημες «μεταρρυθμίσεις» του ΔΝΤ.

Το πρώτο συμπέρασμα-μάθημα, σύμφωνα με τους ερευνητές του ΔΝΤ, είναι εντελώς καθαρό: «Οι νομισματικές πολιτικές πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τις αρνητικές επιδράσεις της μείωσης των μισθών στο ΑΕΠ αλλά και τη μείωση του πληθωρισμού. Η μείωση των μισθών μπορεί να αυξήσει την εξωτερική ανταγωνιστικότητα και τις καθαρές εξαγωγές. Ομως ταυτόχρονα προκαλούν αρνητικές πιέσεις στο ΑΕΠ (μέσω της εγχώριας ζήτησης), προκαλώντας υψηλότερα πραγματικά επιτόκια». Εκτός αυτού, συμπληρώνουμε εμείς, σε χώρες με υψηλά χρέη αυτά αυξάνονται περαιτέρω (δες Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ελλάδα, Κύπρος κ.τ.λ.), με αποτέλεσμα την περαιτέρω μεγέθυνση της αδυναμίας αποπληρωμής τους.

Το δεύτερο συμπέρασμα-μάθημα είναι επίσης καθαρό: «Το καθαρό αποτέλεσμα της μείωσης των μισθών σε μια οικονομία που έχει χτυπηθεί από την κρίση είναι θετικό, αλλά αυτό το αποτέλεσμα μειώνεται, αν όλες οι οικονομίες ακολουθούν την ίδια πολιτική». Δεν χρειάζεται κανείς να είναι οικονομολόγος, για να απαντήσει στο γιατί. Όμως η Ευρωζώνη υπέστη αυτή την πολιτική.

Τα ερωτήματα που προκύπτουν αβίαστα, από έναν μαθητή που παρακολουθεί προσεκτικά το μάθημά του, στην προκειμένη περίπτωση, είναι τα ακόλουθα: αν η ποσοτική χαλάρωση (επεκτατική νομισματική πολιτική) προηγούνταν της μείωσης των ονομαστικών μισθών και ελάμβανε χώρα στην αρχή της κρίσης της ευρωζώνης (θυμάστε όλοι τον αλήστου μνήμης κεντρικό τραπεζίτη Ζαν Κλοντ Τρισέ, ο οποίος εν μέσω παγκόσμιας οικονομικής κρίσης αύξανε τα επιτόκια), όπως έκαναν οι ΗΠΑ, η ΜΒ κ.τ.λ., ποια θα ήταν τα αποτελέσματα; Και ακόμη, στην περίπτωση αυτή θα ήταν αναγκαία η μείωση των ονομαστικών μισθών;

Όμως θα επανέλθουμε για την απάντηση...

Σημειώσεις

1. Jorg Decressin, Raphael Espinoza, Ioannis Halikias, Daniel Leigh, Prakash Loungani, Paulo Medas, Susanna Mursula, Martin Schindler, Antonio Spilimbergo, and TengTeng Xu Wage  Moderation in Crises. Policy Considerations and Applications to the Euro Area. Policy Considerations and Applications to the Euro Area, November 2015

*Ο Κώστας Μελάς είναι Δρ Οικονομίας, πρόεδρος του ομίλου Κοινωνικού Οικονομικού Προβληματισμού και Πολιτικής Δράσης.