Ισπανία, Πολωνία και Ελλάδα: Τρίζουν τα θεμέλια της Ε.Ε.

Οι φιλο-ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στην Ισπανία και στην Πολωνία έπεσαν θύματα των σκανδάλων διαφθοράς, της επιμονής στην λιτότητα και της απομάκρυνσης από τις νεότερες γενιές, οι οποίες ακόμα σε μια περίοδο ανάπτυξης νιώθουν αποκλεισμένοι από το σύστημα, εκτιμά ο Paul Mason του Channel 4.

Στην Ισπανία, η ριζοσπαστική αριστερά, προκάλεσε πολιτικό σοκ, κερδίζοντας την πόλη της Βαρκελώνης και δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για ένα αριστερό συνασπισμό στην Μαδρίτη. Στην πρωτεύουσα της Καταλονίας, η ακτιβίστρια Άντα Κολάου κέρδισε τους περισσότερους ψήφους, έχοντας την στήριξη του κινήματος Barcelona en Comu και των Podemos. Η κα. Κολάου έχει πρωτοστατήσει σε δράσεις και κινητοποιήσεις κατά εξώσεων.

Στην Πολωνία ο Αντρέι Ντούντα, του ακροδεξιού κόμματος «Νόμου και Δικαιοσύνης» κέρδισε τις προεδρικές εκλογές, με την στήριξη των νέων ψηφοφόρων που είχαν ταχθεί υπέρ του λαϊκιστή πολιτικού και τραγουδιστή της ροκ στον πρώτο γύρο.

Πως έγινε η έκπληξη σε Ισπανία και Πολωνία

Όπως επισημαίνει ο κ. Mason, πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά πολιτικά φαινόμενα.

Οι Podemos, ένα ακροαριστερό κίνημα, γεννήθηκαν μέσα από τις διαμαρτυρίες των αγανακτισμένων το 2011. Το κόμμα του κ. Ντούντα είναι ευρωσκεπτικιστικό, καθολικό και φιλοαμερικανικό. 

Ωστόσο, οι δύο χώρες έχουν κάποια κοινά στοιχεία. Η ανάπτυξη της Πολωνίας «σπάει τα κοντέρ», με... 1% το πρώτο τρίμηνο του 2015, αλλά η άνιση κατανομή του πλούτου δεν έχει επιτρέψει στα εκατομμύρια των Πολωνών που έχουν μεταναστεύσει να επιστρέψουν στην χώρα. Η Ισπανία ανακάμπτει και αυτή, αλλά η ανεργία παραμένει σε υψηλά και συνεχίζεται η επίπονη λιτότητα που επέβαλαν οι Βρυξέλλες. Αυτό όμως που είναι πιο εντυπωσιακό, είναι ότι και στις δύο χώρες η εμπιστοσύνη των νέων απέναντι στις κυβερνώσες ελίτ είναι εξαιρετική μικρή.

Στην Ισπανία υπάρχει ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα με το συντηρητικό «Λαϊκό Κόμμα». Η αποτυχία της Ισπανίας να αποδώσει ευθύνες για τα εγκλήματα του καθεστώτος του Φράνκο άφησαν το «Λαϊκό Κόμμα» σε ένα δίκτυο διαφθοράς, που οι πρόσφατες δικαστικές υποθέσεις αποκάλυψαν με τον πιο άσχημο τρόπο στις νέες γενιές. Η ανάδυση ενός νέο φιλελεύθερου, εκσυγχρονιστικού κόμματος – Ciudadanos – ήρθε καθυστερημένα και σε κάθε περίπτωση δεν ανάγκασε την ιεραρχία των βετεράνων του κόμματος να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο κάνει πολιτική.

Στην Πολωνία, αν και ο ακροδεξιός υποψήφιος Πάβελ Κούκιτς βγήκε εκτός κούρσας στον πρώτο γύρο, αλλά το μείγμα «ακροδεξιών πολιτικών θέσεων με μια ακροαριστερή καρδιά» προκάλεσε τον ενθουσιασμό των νεαρών ψηφοφόρων. Το 41% τον στήριξε στον πρώτο γύρο, έναντι ενός μόλις 3% των συνταξιούχων.

Σύμφωνα με τον κ. Mason ο κ. Κούκιτς βασίστηκε στην ίδια ανησυχία με αυτή που βοήθησε τους Podemos να αναδυθούν από τους κύκλους των αγανακτισμένων: ότι η πολιτική τάξη έχει κλείσει τις πόρτες για την νεότερη γενιά, αντιπροσωπεύει μια ελίτ και είναι διεφθαρμένη. Η ανησυχία αυτή σε συνδυασμό με ένα σχετικά ήπιο πρόγραμμα λιτότητας την περασμένη διετία, έθρεψε την ψήφο διαμαρτυρίας, δίνοντας την νίκη στον κ. Ντούντα.

«Τόσο η Ισπανία και η Πολωνία λοιπόν, παρά τις τεράστιες διαφορές στην ιδεολογία και το κλίμα, οι φιλο-ευρωπαϊκές κεντρώες πολιτικές έπεσαν θύμα της σχέσης τους με μια διεφθαρμένη ελίτ, με την επιμονή στην λιτότητα και την αποτυχία να παρουσιαστεί μια πειστική ιστορία στους νέους, που ακόμα και σε εποχές ανάπτυξης νιώθουν αποκλεισμένοι από το σύστημα» γράφει ο κ. Mason.

Πιο κοντά στην διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ;

Στην Πολωνία και στην Ισπανία θα ακολουθήσουν βουλευτικές εκλογές.

Αν η δεξιά κερδίσει στην Πολωνία θα είναι μια μικρή δυσκολία για την Ε.Ε. Αν η αριστερά κερδίσει στην Ισπανία θα είναι μια επανάσταση.

Η άνοδος των Podemos δεν ήρθε σε βάρος της κεντροαριστερής αντιπολίτευσης (PSOE), η οποία έχει κρατήσει σε πολλές περιοχές την ισχύ της. Από την στιγμή που οι Podemos και η κεντροαριστερά δεσμεύονται, τουλάχιστον σε επίπεδο ρητορικής, στον τερματισμό της λιτότητας, μια νίκη της ισπανικής αριστεράς θα είναι η δεύτερη πράξη του δράματος που ξεκίνησε στην Ελλάδα.

Η τρίτη και τελική πράξη θα είναι μια νίκη του ακροδεξιού εθνικού μετώπου της Μαρίν Λεπέν στην Γαλλία.

Αν η κεντροδεξιά στην ευρωζώνη δεν αντιδράσει σε αυτά τα σοκ με μετριασμό της λιτότητας, υπάρχει πλέον ο δρόμος που οδηγεί στην διάλυση του ευρωπαϊκού οράματος.