Βαρουφάκης: Το σχέδιο για την ανάκαμψη της Ελλάδας

«Οι μήνες της διαπραγμάτευσης μεταξύ της κυβέρνησής μας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έχουν αποφέρει λίγη πρόοδο», γράφει σε σημερινό του άρθρο στο Project Syndicate ο υπουργός Οικονομικών, Γ. Βαρουφάκης.

Ένας λόγος, όπως πιστεύει, είναι ότι όλες οι πλευρές είναι επικεντρωμένες περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε στις δεσμεύσεις που θα αναληφθούν, ώστε η Ελλάδα να λάβει την επόμενη ένεση ρευστότητας, παρά σε ένα όραμα για το πώς η Ελλάδα θα μπορέσει να ανακάμψει και να αναπτυχθεί με βιώσιμο τρόπο.

Εάν επιζητούμε να λύσουμε το σημερινό αδιέξοδο, σημειώνει ο Έλληνας υπουργός, θα πρέπει πρώτα απ' όλα να οραματιστούμε μία υγιή ελληνική οικονομία.

Μια βιώσιμη ανάκαμψη απαιτεί τη συνδυαστική επίδραση μεταρρυθμίσεων που θα απελευθερώσουν τις σημαντικές, ανεκμετάλλευτες δυνατότητες της χώρας, απομακρύνοντας τις αγκυλώσεις που υπάρχουν σε αρκετούς τομείς: στις παραγωγικές επενδύσεις, την παροχή πιστώσεων, την καινοτομία, τον ανταγωνισμό, την κοινωνική ασφάλιση, τη δημόσια διοίκηση, την δικαστική εξουσία, την αγορά εργασίας, την πολιτιστική παραγωγή, και, τέλος, στο εξίσου σημαντικό ζήτημα της δημοκρατικής διακυβέρνησης, σημειώνει ο κ. Βαρουφάκης.

Επτά χρόνια αποπληθωρισμού των χρεών, ενισχυμένου ταυτόχρονα κι από την προσδοκία μιας αέναης λιτότητας, έχουν αποδεκατίσει τις ιδιωτικές και της δημόσιες επενδύσεις κι έχουν εξαναγκάσει τις φοβισμένες και εύθραυστες ελληνικές τράπεζες σε παύση παροχής δανείων, σημειώνει ο κ. Βαρουφάκης.

Με την κυβέρνηση να μην έχει δημοσιονομικά περιθώρια και με τις τράπεζες να επιβαρύνονται από μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι σημαντικό να κινητοποιήσουμε τα εναπομείναντα κεφάλαια του δημοσίου και να απελευθερώσουμε τη ροή των τραπεζικών πιστώσεων προς τα υγιή τμήματα του ιδιωτικού τομέα.

Για να αποκαταστήσουμε τα επίπεδα επένδυσης και πίστωσης που απαιτούνται για μια ταχύτητα ανάπτυξης ικανή να βγάλει τη χώρα από την κρίση, η Ελλάδα χρειάζεται δύο νέους δημόσιους θεσμούς που συνεργαστούν με τον ιδιωτικό τομέα και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς: μία αναπτυξιακή τράπεζα που θα κινητοποιήσει τα δημόσια κεφάλαια και μία «bad bank», η οποία θα επιτρέψει στο τραπεζικό σύστημα να ξεφύγει από τα μη-αποδοτικά κεφάλαιά του, αποκαθιστώντας έτσι τη ροή πιστώσεων σε επικερδείς και εξωστρεφείς επιχειρήσεις.

Φανταστείτε, όπως λέει ο κ. Βαρουφάκης, μια αναπτυξιακή τράπεζα που θα μπορεί να μοχλεύει εγγυήσεις, οι οποίες θα συνδυάζουν μερίδια μελλοντικών ιδιωτικοποιήσεων που θα κατέχει το δημόσιο μαζί με άλλα κεφάλαια (π.χ. ακίνητα) τα οποία θα μπορούσαν να κερδίσουν απ' ευθείας σε αξία χάρις στην αναμόρφωση της ιδιοκτησιακής τους δομής. Φανταστείτε ότι η τράπεζα αυτή θα συνδέει την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το σχέδιο επενδύσεων 315 δισ. ευρώ του προέδρου της Κομισιόν Jean-Claude Juncker με τον ιδιωτικό τομέα. Με αυτό το σχέδιο, υποστηρίζει ο κ. Βαρουφάκης, αντί οι ιδιωτικοποιήσεις να μοιάζουν με ξεπούλημα όσο-όσο για να καλυφθούν δημοσιονομικές τρύπες, θα αποτελέσουν μέρος μια μεγάλης συνεργασίας μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα για χάρη της ανάπτυξης.

Σκεφτείτε επίσης ότι η «bad bank» θα βοηθήσει τον χρηματοπιστωτικό τομέα, ο οποίος έχει ανακεφαλαιωθεί γενναιόδωρα από τους καταβεβλημένους Έλληνες φορολογουμένους εν μέσω κρίσης, να ξεφορτωθεί την κληρονομιά των μη-εξυπηρετούμενων δανείων και να ξαναρχίσει τη λειτουργία του. Μαζί με τη θετική συνεισφορά της αναπτυξιακής τράπεζας, οι πιστώσεις και οι επενδύσεις θα πλημμύριζαν το μέχρι τώρα άγονο ελληνικό τοπίο, βοηθώντας σιγά-σιγά και την bad-bank να σημειώσει κέρδη και στο τέλος να γίνει και αυτή «καλή».

Τέλος, προσθέτει ο κ. Βαρουφάκης, φανταστείτε την επίδραση που θα έχουν όλα αυτά στο χρηματοπιστωτικό, δημοσιονομικό και ασφαλιστικό «οικοσύστημα»: με την άνοδο των τραπεζικών μετοχών, θα εξαλείφονταν οι απώλειες του κράτους από την ανακεφαλαίωση των τραπεζών, καθώς η συμμετοχή του σε αυτές θα ανέβαινε σε αξία. Εν τω μεταξύ, τα μερίσματα της αναπτυξιακής τράπεζας θα κατευθύνονταν προς τα εδώ και καιρό προβληματικά ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία υπέστησαν ξαφνική μείωση των αποθεμάτων τους το 2012 (οφειλόμενη στο κούρεμα που έγινε στα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου).

Σε αυτό το σενάριο, ο στόχος της ενίσχυσης της κοινωνικής ασφάλισης θα εκπληρωνόταν με την ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων και την άνοδο των εισφορών – η τελευταία ως αποτέλεσμα της ανόδου της απασχόλησης και της επιστροφής στη νόμιμη εργασία όσων εργαζομένων έχουν «εξοριστεί» στη μαύρη εργασία εξ' αιτίας της βάναυσης απορρύθμισης της αγοράς κατά τα σκοτεινά χρόνια του πρόσφατου παρελθόντος.

Μπορεί κανείς εύκολα να φανταστεί, συνεχίζει ο υπουργός, την Ελλάδα να ανακάμπτει δυναμικά ως αποτέλεσμα αυτής της στρατηγικής. Σε έναν κόσμο με εξαιρετικά χαμηλές αποδόσεις, η Ελλάδα θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν μία χώρα ευκαιριών, διατηρώντας ένα σταθερό ρεύμα εισροής άμεσων επενδύσεων από το εξωτερικό.

Αλλά, θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς, γιατί το αποτέλεσμα να είναι διαφορετικό από τις προ-2008 κεφαλαιακές εισροές, οι οποίες δημιούργησαν μια ανάπτυξη βασισμένη στο χρέος; Θα μπορούσε στα αλήθεια να αποφευχθεί μία ακόμα μακροοικονομική πυραμίδα;

Κατά την εποχής της πυραμιδικού τύπου ανάπτυξης, τονίζει ο κ. Βαρουφάκης, οι ροές κεφαλαίων κατευθύνονταν αφενός, μέσω των εμπορικών τράπεζών, σε μία καταναλωτική φρενίτιδα κι αφετέρου, μέσω του κράτους, σε ένα όργιο ύποπτων προμηθειών και κατάφορης σπατάλης.

Για να εξασφαλιστεί ότι αυτή τη φορά τα πράγματα θα είναι διαφορετικά, η Ελλάδα θα χρειαστεί να μεταρρυθμίσει την κοινωνικοοικονομική της δομή και το πολιτικό της σύστημα. 

Αντιθέτως, αυτή τη φορά, η αναπτυξιακή τράπεζα θα ηγηθεί της προσπάθειας να διοχετευτούν οι ελάχιστοι εγχώριοι πόροι σε επιλεγμένες παραγωγικές επενδύσεις. Αυτές περιλαμβάνουν τις νέες επιχειρήσεις start up, τις εταιρίες πληροφορικής που αξιοποιούν το εγχώριο δυναμικό, τις μικρού και μεσαίου μεγέθους βιολογικές καλλιέργειες, τις εξαγωγικές φαρμακευτικές εταιρίες, τις προσπάθειες να έρθουν εταιρίες κινηματογραφικής παραγωγής σε ελληνικές τοποθεσίες και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που εκμεταλλεύονται την πνευματική παραγωγή της χώρας και τα απαράμιλλα ιστορικά της τοπία, ανέφερε ο κ. Βαρουφάκης.