Ο μυστικός άσσος που κρατά η Ελλάδα

Όπως αναφέρεται σε άρθρο του Α. Evans-Pritchard, σε φυσιολογικούς καιρούς οι προσαρμογές στο Τarget 2 είναι ζήτημα ρουτίνας και γίνονται αυτόματα καθώς το χρήμα κινείται στην ευρωζώνη. Ωστόσο αν η νομισματική ένωση καταρρεύσει θα γίνουν «πυρηνικές».

Τα «χρέη» του Target 2 που οφείλει η Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδας στην ΕΚΤ εκτοξεύτηκαν στα 49 δισ. ευρώ το Δεκέμβριο, καθώς επιταχύνθηκε η φυγή κεφαλαίων λόγω του φόβου για νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Μπορεί να έχουν φτάσει τα 65 με 70 δισ. ευρώ αυτήν τη στιγμή. Ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας, η οποία θα είναι αναπόφευκτη σε ένα σενάριο Grexit, θα καταστήσει βέβαιες αυτές τις απώλειες. Ο γερμανικός λαός θα ανακαλύψει αμέσως πως ένα μεγάλο ποσό που είχε δεσμευτεί χωρίς να έχει γνώση για αυτό και χωρίς ψηφοφορία στην Bundesbank εξαφανίστηκε.

Τα γεγονότα θα επιβεβαιώσουν αυτό που ήδη υποπτεύονταν οι πολίτες, ότι οι πολιτικοί τους είπαν ψέματα για το τι σημαίνει πραγματικά η στήριξη που παρέχει η ΕΚΤ στη Νότια Ευρώπη και θα υποθέσουν ότι η Ελλάδα δεν θα είναι το τέλος αυτής της ιστορίας.

Αυτό θα συμβεί σε μια στιγμή όπου το αντιευρωπαϊκό κόμμα, Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), εμφανίζεται στο πολιτικό σκηνικό μπαίνοντας σε τέσσερα τοπικά κοινοβούλια, κάτι σαν ένα γερμανικό UKIP που απειλεί την Άγκελα Μέρκελ.

Ο Hans-Werner Sinn, από το ινστιτούτο IFO, εμφανίζεται συχνά στο γερμανικό τύπο απευθύνοντας γοτθικές προειδοποιήσεις ότι το Target 2 είναι μια κρυφή διάσωση των πιστωτριών χωρών, αφήνοντας την Bundesbank και τους Γερμανούς φορολογούμενους εκτεθειμένους σε τεράστια ποσά. Μεγάλες προσπάθειες έχουν γίνει για να δυσφημιστεί. Η δικαίωσή του θα είναι διπλή.

Ένα παρόμοιο debate μαίνεται σε Ολλανδία και Φινλανδία. Ωστόσο τα μεγέθη που αφορούν τη Γερμανία είναι σημαντικότερα. Οι απαιτήσεις της Bundesbank στο Target 2 της ΕΚΤ έχουν εκτοξευθεί από τα 443 δισ. τον Ιούλιο στα 515 δισ. στις 31 Ιανουαρίου.

Το μεγαλύτερο από αυτό το ποσό είναι από εκροές κεφαλαίων ελληνικών τραπεζών σε γερμανικές, είτε κατευθείαν είτε μέσω Ελβετίας, Κύπρου και Μεγάλης Βρετανίας.

Ένα Grexit θα διέλυε το σύστημα. «Οι κίνδυνοι θα γίνονταν ξαφνικά πραγματικότητα δημιουργώντας μια πολιτική θύελλα στη Γερμανία», δήλωσε ο Eric Dor του Πανεπιστημίου της Λιλ. «Αυτό είναι το σημείο όπου η Bundestag θα αρχίσει να αμφισβητεί το όλο project του ευρώ. Οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι», προσθέτει.

Ο ίδιος εκτιμά πως ένα Grexit θα κόστιζε συνολικά 287 δισ. σε όλα τα «είδη» χρέους: Target 2, στα ομόλογα που έχει η ΕΚΤ, σε διμερή δάνεια, αλλά και σε δάνεια από το EFSF.

Oι αγορές είναι σχετικά ήρεμες. Οι αποδόσεις των ορτογαλικών, των ιταλικών και των ισπανικών ομολόγων παραμένουν παράξενα ήρεμες. Οι επενδυτές στοιχηματίζουν ότι η ΕΚΤ θα μπορούσε και μπορεί να αναχαιτίσει κάθε σύννεφο εξαγοράζοντας 60 δισ. ομολόγων το μήνα.

Αυτό αγνοεί το μεγάλο άγνωστο. Θα αφήσει η Bundestag ή κάποιο κοινοβούλιο πιστώτριας χώρας τις κεντρικές τράπεζες να προμηθεύουν με απεριόριστη πίστωση μέσω του Target 2 λατινικά κράτη όταν το σύστημα έχει εκραγεί στην Ελλάδα.

Παράλληλα και η ΕΚΤ θα έχει πρόβλημα. Οι ζημίες από το Target 2 πρέπει να μοιραστούν. Η Bundesbank θα αναλάμβανε το 27%, η Γαλλία το 20%, η Ιταλία το 18% κ.λπ. Ωστόσο αυτά είναι αχαρτογράφητα νερά.

«Δεν πιστεύω ότι οι Γερμανοί θα επιτρέψουν στην Bundesbank ή στην ΕΚΤ να έχει αρνητικό κεφάλαιο. Θα απαιτήσουν την ανακεφαλαιοποίηση και θα το θεωρήσουν άμεση ζημία για το γερμανικό κράτος», δήλωσε ο κ. Dor.

Αν συμβεί αυτό η Α. Μέρκελ θα βιώσει την άσχημη στιγμή -που έχει αποφύγει έως τώρα- να προσέλθει στο κοινοβούλιο και να ζητήσει πραγματικό χρήμα για να καλύψει τη ζημιά. Παράλληλα, θα πρέπει να περικοπούν άλλες δαπάνες ώστε να καλυφθούν οι στόχοι του προϋπολογισμού, αναφέρεται στο άρθρο.

Ο Αλέξης Τσίπρας έχει πιο ισχυρό χαρτί από ό,τι νόμιζαν και δεν ντρέπεται να το παίξει. Η ομιλία του στο ελληνικό κοινοβούλιο έβραζε από ανυπακοή. «Δεν κάνουμε ούτε ένα βήμα πίσω από τις υποσχέσεις μας στον ελληνικό λαό. Δεν θα συμβιβαστούμε και δεν θα δεχθούμε τελεσίγραφα», δήλωσε.

«Υπάρχει μια συνήθεια οι νεοεκλεγείσες κυβερνήσεις να αθετούν τις προεκλογικές υποσχέσεις τους. Σκοπεύουμε για αλλαγή να τις εφαρμόσουμε», τόνισε. Το νέο ελληνικό σχέδιο που θα κατατεθεί στις Βρυξέλλες έχει λίγες διαφορές από τις προτάσεις που έχουν ήδη απορριφθεί από το Eurogroup της Δευτέρας. Η κύρια απαίτηση, που δεν έχει αλλάξει, είναι ότι πρέπει να σταματήσει η λιτότητα.

Το Eurogroup επιμένει πως το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να αυξηθεί από 1,5% το 2014, σε 3% φέτος και στο 4,5% το 2015.

Όπως το έθεσε ο Π. Κρούγκμαν θέλουν να εξαναγκάσουν μια χώρα που βγαίνει από ύφεση 6 ετών -με πολύ υψηλή ανεργία- να τριπλασιάσει το πλεόνασμα, χωρίς άλλο λόγο παρά μόνο για να ξεπληρώνει τους πιστωτές τα επόμενα χρόνια. Κάνουν στην Ελλάδα αυτό που έκαναν οι σύμμαχοι στη Γερμανία το 1919: επιβάλλουν αποζημιώσεις που δεν μπορούν να εξοφληθούν σε ένα κατάκοιτο έθνος.

Ο φόβος του βόρειου μπλοκ είναι ότι η πειθαρχία προς τη λιτότητα θα καταρρεύσει στη νότια Ευρώπη αν η Ελλάδα λάβει παραχωρήσεις. Ωστόσο η κατάρρευση είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη για να ξεφύγει από την παγίδα χρέους-αποπληθωρισμού ώστε να μη χαθεί και άλλη μία δεκαετία.

«Έχει καταστεί ιδεολογική η μάχη για τη λιτότητα», σχολιάζει Γερμανός βουλευτής των Πρασίνων.

Πολλές από τις επιθέσεις στον ΣΥΡΙΖΑ είναι παρωδίες. Η Αθήνα δεν προσλαμβάνει πλέον δημοσίους υπαλλήλους. Επαναπροσλαμβάνει 3.500 εργαζομένους που απολύθηκαν άδικα και το αντισταθμίζει με μειώσεις αλλού.

«Στις ιδιωτικοποιήσεις η κυβέρνηση δεν έχει δογματισμούς», δηλώνει ο Γιάνης Βαρουφάκης. «Είμαστε έτοιμοι να αξιολογήσουμε κάθε project ανάλογα με την αξία που προσφέρει», σημειώνει. Τα δημοσιεύματα τύπου ότι η ιδιωτικοποίηση του ΟΛΠ αναβλήθηκε δεν θα μπορούσαν να απέχουν περισσότερο από την αλήθεια» δήλωσε ο ίδιος στο Eurogroup.

Aυτό που δεν θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι να συνεχίσει την πώληση assets σε «εξευτελιστικές» τιμές εν μέσω μιας διαλυμένης αγοράς.

Η κουβέντα για διαγραφή χρέους είναι μια «καυτή πατάτα». Οι Έλληνες δεν το ζητούν. Ο κ. Βαρουφάκης προτείνει μια ανταλλαγή ομολόγων που θα σχετίζεται και με τη μελλοντική ανάπτυξη.

Πιθανότητα θα συμβιβαζόταν με χαμηλότερα επιτόκια από την επέκταση των ωριμάνσεων. Το ζήτημα ωστόσο που μετράει είναι το πρωτογενές πλεόνασμα, αναφέρεται στο άρθρο.

Όποιος θεωρεί ότι το πρόγραμμα που επεβλήθη στην Ελλάδα (με τη συνεννόηση των εγχώριων ελίτ) το 2010 ήταν δίκαιο τότε θα πρέπει να διαβάσει τις διαμαρτυρίες των αναπτυσσόμενων κρατών-μελών του ΔΝΤ.

Με μικρές διαφορές όλοι υποστήριξαν πως η χώρα χρειαζόταν από την αρχή μια διαγραφή χρέους και όχι νέα δάνεια που δημιουργούσαν μεγαλύτερα προβλήματα. Το δάνειο δεν είχε στόχο να σώσει την Ελλάδα, αλλά τις ξένες τράπεζες και το ευρώ, σε μια χρονική στιγμή όπου η Ευρώπη δεν είχε μηχανισμούς για να αποτρέψει τη μετάσταση.

«Το μέγεθος της δημοσιονομικής μείωσης χωρίς αντιστάθμισμα από τη νομισματική πολιτική είναι άνευ προηγουμένου» δήλωσε ο Arnvid Virmani, ο πρώην εκπρόσωπος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, σύμφωνα με έγγραφα που έχουν διαρρεύσει.

«Είναι ένα γιγάντιο βάρος που η οικονομία ίσα που το αντέχει. Ακόμα και αν το πρόγραμμα εφαρμοστεί με επιτυχία, μπορεί να προκαλέσει ένα αποπληθωριστικό σπιράλ μείωσης των τιμών, μείωσης της απασχόλησης και μείωσης των δημοσιονομικών εσόδων που θα υπονομεύσουν το ίδιο το πρόγραμμα». Αυτό ακριβώς είναι που συνέβη.

Ο Jean Claude Juncker, αναγνωρίζει έμμεσα ότι η Ελλάδα έχει ένα νόμιμο ηθικό δικαίωμα απέναντι στην Ευρώπη. Αθόρυβα προσπαθεί να βοηθήσει τον ΣΥΡΙΖΑ, όπως η Γαλλία προσπαθεί να βοηθήσει να αλλάξει η ισορροπία δυνάμεων στο Eurogroup. Το ενωμένο μέτωπο ενάντια στην Ελλάδα είναι διαπραγματευτικό τέχνασμα που θα καταρρεύσει αν αυξηθεί η πίεση.

Το αν οι δυνάμεις της ευρωζώνης μπορούν να λύσουν τις δικές τους βαθιές διαφορές πριν η Ελλάδα ξεμείνει από ρευστό είναι ένα ανοιχτό ερώτημα. Ο Francensco Garzarelli, της Goldman Sachs, ανέφερε πως «ανησυχεί περισσότερο» τώρα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή από τότε που ξέσπασε η κρίση.

«Ο κίνδυνος ενός λάθος υπολογισμού στις διαπραγματεύσεις παραμένει υψηλός και θα κορυφωθεί ως το τέλος του μήνα. Αν η Ελλάδα αποχωρήσει από το κοινό νόμισμα ο κίνδυνος θα γίνει συστημικός. Αμφιβάλλουμε αν θα μείνουν ανεπηρέαστες και οι μεγάλες αγορές» είπε ο ίδιος.

Η εκτίμησή μου είναι πως στο τέλος η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ θα υπερισχύσει των «συλλεκτών χρέους» και θα λάβει μέτρα για να σώσει την εξηκονταετή επένδυση της Γερμανίας στη διπλωματική τάξη της μεταπολεμικής Ευρώπης. Είναι μια άποψη που υιοθετούν και Γερμανοί ευρωσκεπτικιστές όπως ο Gunnar Beck, καθηγητής στο London University.

«Oι ηγέτες της Γερμανίας δεν μπορούν να αφήσουν την Ελλάδα να βγει από το ευρώ και οι Έλληνες το γνωρίζουν. Θα πεθάνουν σε ένα χαντάκι υπερασπιζόμενοι το ευρώ. Αυτό είναι το Ανατολικό Μέτωπό μας, η Μάχη του Κουρσκ και πολύ φοβάμαι ότι θα λήξει με μια άνευ όρων παράδοση για τη Γερμανία» τόνισε.