Οι «μαύροι κύκνοι» του Nouriel Roubini

Μπορεί τα γεωπολιτικά ρίσκα παγκοσμίως να έχουν πολλαπλασιαστεί, ωστόσο οι αγορές συνεχίζουν να κινούνται ανοδικά, σύμφωνα με τον Nouriel Roubini, που χαρακτηρίζει την εξέλιξη αυτή παράδοξο.

Όπως επισημαίνει, παρά τη ρωσοουκρανική σύγκρουση, την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους και την αυξανόμενη αναταραχή σε όλη τη Μέση Ανατολή, τις εδαφικές διαμάχες της Κίνας με τους γείτονές της, αλλά και τις μαζικές διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ, οι τιμές του πετρελαίου πέφτουν, οι παγκόσμιες αγορές μετοχών αγγίζουν γενικά νέα υψηλά, οι πιστωτικές αγορές δείχνουν χαμηλά spreads, ενώ οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων ομολόγων έχουν μειωθεί στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες.

Ο ίδιος κάνει λόγο για αδιαφορία των παγκόσμιων αγορών σε ό,τι αφορά τις γεωπολιτικές εντάσεις και αναρωτιέται αν αυτό οφείλεται στον υπερβολικό εφησυχασμό των επενδυτών, ή στο γεγονός ότι η οικονομική επίπτωση που έχουν μέχρι στιγμής οι σημερινοί γεωπολιτικοί κίνδυνοι είναι περιορισμένη.

Σύμφωνα με τον Roubini, υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους δεν έχουν αντιδράσει οι αγορές, μεταξύ των οποίων η πολιτική σχεδόν μηδενικών επιτοκίων που ακολουθούν οι Κεντρικές Τράπεζες, η εκτίμησή τους ότι η ρωσοουκρανική κρίση δεν θα εξελιχθεί σε πόλεμο αλλά και το γεγονός ότι μέχρι στιγμής οι αναταράξεις στη Μέση Ανατολή δεν έχουν προκαλέσει τεράστιο σοκ στις προμήθειες και στις τιμές του πετρελαίου.

Υπάρχουν όμως ορισμένα σενάρια που θα μπορούσαν να αλλάξουν αυτήν τη στάση.

Το πρώτο είναι οι αναταραχές στη Μέση Ανατολή να επηρεάσουν τις παγκόσμιες αγορές εάν γίνουν τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη ή στις ΗΠΑ. Κατά τον Roubini, αυτή είναι μια ευλογοφανής εξέλιξη, δεδομένου ότι με βάση αναφορές αρκετές εκατοντάδες τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους διαθέτουν ευρωπαϊκά ή αμερικανικά διαβατήρια.

Το δεύτερο είναι οι αγορές να αποτιμούν λανθασμένα ότι συγκρούσεις όπως αυτή μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας ή ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία δεν θα κλιμακωθούν ή δεν θα εξαπλωθούν.

Το τρίτο είναι οι γεωπολιτικές και οι πολιτικές εντάσεις να πυροδοτήσουν μια παγκόσμια μετάσταση εάν εμφανιστεί κάποιος συστημικός παράγοντας που διαμορφώνει την παγκόσμια οικονομία, όπως για παράδειγμα ο συνδυασμός πολιτικών αναταραχών σε ορισμένες χώρες και κακών οικονομικών στοιχείων από μεγάλες χώρες.

Σήμερα (ή σύντομα), όπως υποστηρίζει ο Roubini, η κατάσταση στο Χονγκ Κονγκ σε συνδυασμό με τις ειδήσεις περί περαιτέρω αποδυνάμωσης της κινεζικής οικονομίας, θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια παγκόσμια οικονομική καταστροφή. Ή η Fed θα μπορούσε να προκαλέσει μια οικονομική μετάσταση εάν αποφάσιζε έξοδο από την πολιτική μηδενικών επιτοκίων νωρίτερα και ταχύτερα απ' όσο αναμένουν οι αγορές. Ή η ευρωζώνη θα μπορούσε να ξαναδιολισθήσει σε ύφεση και σε κρίση.

Η αλληλεπίδραση οποιουδήποτε τέτοιου παγκόσμιου παράγοντα και κάποιας τοπικής ή περιφερειακής εστίας γεωπολιτικής έντασης θα μπορούσε να είναι επικίνδυνα εύφλεκτη.

Πριν από έναν αιώνα, οι χρηματαγορές έδιναν πολύ μικρή πιθανότητα ότι θα μπορούσε να υπάρξει κάποια μεγάλη σύγκρουση, αγνοώντας επιδεικτικά τους κινδύνους εκείνους που οδήγησαν στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, σχολιάζει ο Roubini. Τότε, οι αγορές δεν μπορούσαν να αποτιμήσουν σωστά τα χαμηλής πιθανότητας, αλλά υψηλής επίπτωσης ρίσκα.

Το ίδιο ισχύει και σήμερα, καταλήγει.