Οι... κομπογιαννίτες του ΥΠΟΙΚ και οι «συγκεντρωτικές»

Κατά τον μεσαίωνα οι γιατροί χρησιμοποιούσαν ως μέθοδο θεραπείας την αφαίμαξη, θεωρώντας ότι αν αφαιρέσουν ποσότητα άρρωστου αίματος θα μειωθούν τα συμπτώματα στον άτυχο ασθενή. Αν αυτό δεν συνέβαινε τότε, αντί να αλλάξουν μέθοδο, αφαιρούσαν μεγαλύτερη ποσότητα αίματος, με συνέπεια τον θάνατο όχι από την πρωτογενή αιτία, αλλά από την ίδια τη θεραπεία.

Κάτι αντίστοιχο σκέφτηκε να εφαρμόσει το υπουργείο Οικονομικών με την ΠΟΛ 1022, βάσει της οποίας κάθε φυσικό πρόσωπο ή νομική οντότητα που επιχειρεί στην Ελλάδα θα υποβάλλει ηλεκτρονικά όλα τα έσοδα και τα έξοδα, με μεγάλο μάλιστα βαθμό ανάλυσης, στο κράτος. Πρόκειται για επέκταση του, επί χρόνια αποτυχημένου, μέτρου των ετήσιων συγκεντρωτικών (γνωστών και ως ΜΥΦ στην εγχώρια λογιστική αργκό). Οι θεράποντες του υπουργείου, εμπνευσμένοι από τους μεσαιωνικούς κομπογιαννίτες, θεώρησαν ότι δεν φταίει η μέθοδος και αύξησαν τη δόση της θεραπείας κατά 12 φορές!

Πρόκειται για άλλο ένα παράδειγμα εγκληματικής απόφασης, που με σημαία τον ιερό σκοπό της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής επιβάλλει στις επιχειρήσεις βάρη που δεν έχουν αντίστοιχο σε κανένα άλλο κράτος του πλανήτη. Έτσι μετά την ηλεκτρονική υποβολή μισθωτηρίων έρχονται οι μηνιαίες συγκεντρωτικές, καθιστώντας τη χώρα όλο και περισσότερο ιδιόμορφη και μέρος προς αποφυγή ("no go area" χαρακτηρίζει την Ελλάδα η τελευταία έκθεση της PwC- ULI για το real estate που διαφημίστηκε στα ΜΜΕ ως βελτίωση της θέσης της χώρας!).

Κυνηγώντας χίμαιρες

Το ουτοπικό της προσπάθειας είναι εύκολα αποδείξιμο, σε μία χώρα που οι αγρότες της δεν θέλουν να καταγράφουν σε βιβλία τα τιμολόγια που εκδίδουν, πόσο μάλλον να τα υποβάλλουν και μάλιστα ηλεκτρονικά στην εφορία, στην οποία δεν θέλουν να πληρώσουν τίποτα.

Με δεδομένο ότι η μεγαλοφυής φιλοδοξία του μέτρου στηρίζεται στο ότι θα υποβάλλεται το σύνολο των πανελλήνιων εσόδων (λιανικών και χονδρικών πωλήσεων) καθώς και των εξόδων πάσης φύσεως χωρίς όριο κάθε μήνα, αποδεικνύεται το αλυσιτελές του εγχειρήματος.

Άλλωστε το πρόβλημα της φοροδιαφυγής περισσότερο αφορά τις συναλλαγές για τις οποίες δεν εκδίδονται καθόλου αποδείξεις ή τιμολόγια και λιγότερο αυτές για τις οποίες υπάρχουν παραστατικά που ανιχνεύονται και καταχωρίζονται.

Το επιχείρημα ότι θα εντοπιστούν μετά τη διασταύρωση δισεκατομμυρίων συναλλαγών τα εικονικά τιμολόγια είναι έωλο. Οι συμβαλλόμενοι μιας εικονικής συναλλαγής μπορούν κάλλιστα να είναι σύννομοι ως προς την υποβολή του εικονικού τιμολογίου στη συγκεντρωτική.

Το ιστορικό της υπόθεσης

Το μέτρο των μηνιαίων συγκεντρωτικών προωθείται εδώ και καιρό από μία κλειστή γραφειοκρατική κάστα υπαλλήλων και συμβούλων στο υπουργείο Οικονομικών. Το περασμένο καλοκαίρι είχε βγει σε δημόσια διαβούλευση το μέτρο και είχαν διαφωνήσει σχεδόν όλοι όσοι είχαν υποβάλει σχόλια (τυπικό παράδειγμα έλλειψης σεβασμού του ουσιαστικού διαλόγου)! Άλλωστε ως μέτρο αυτοάμυνας σχεδόν κανένας στην Ελλάδα δεν διαβάζει προσχέδια νόμων. Όλοι περιμένουν την εγκύκλιο και τότε συνειδητοποιούν τι ψήφισαν ανίδεοι βουλευτές.

Οι μηνιαίες συγκεντρωτικές στηρίζονται (και στηρίζουν) στην ιδέα των ειδικών προδιαγραφών μηχανισμών που είναι απαραίτητοι για τις λιανικές συναλλαγές (σήμανση) και θα χρησιμοποιούνται στην υποβολή στοιχείων στην ΓΓΠΣ.

Αποτελεί επέκταση της λογικής του ΚΒΣ/ΚΦΑΣ σε ηλεκτρονικά εκσυγχρονισμένη εκδοχή, ακρογωνιαίος λίθος της οποίας είναι ότι το κράτος-πατερούλης επιβάλλει τι είδους παραστατικά εκδίδονται, σε ποια βιβλία και πότε καταχωρίζονται και παρακολουθεί με τη διευκόλυνση της τεχνολογίας τα πάντα εφαρμόζοντας κεντρικά σχεδιασμένες ρυθμίσεις καθολικής εφαρμογής. Δυστυχώς αυτή η λογική και κυρίως η πρακτική είναι ακόμα και σήμερα κυρίαρχη παρά την προσπάθεια κάποιων ανθρώπων για κατάργηση του ΚΒΣ/ΚΦΑΣ.

Οι προετοιμασίες και πάρα πολλές νομοθετικές ρυθμίσεις για μηχανισμούς και συγκεντρωτικές είχαν ξεκινήσει πολύ πριν ο κ. Θεοχάρης αναλάβει τη θέση του γ.γ. Δημοσίων Εσόδων. Η εναλλαγή κυβερνήσεων δεν επηρέασε τίποτα γιατί υπάρχει συνέχεια στους μηχανισμούς και στα γραφειοκρατικά συμφέροντα, σε συνδυασμό με την απουσία αντίλογου (πλην ασήμαντων παρεμβάσεων συλλόγων που πολλές φορές είναι ανερμάτιστες). Ως αποτέλεσμα εξακολουθούν να νομοθετούνται τερατόμορφες ρυθμίσεις παγκόσμιας πρωτοτυπίας για εξυπηρέτηση συγκεκριμένων συμφερόντων επιμερίζοντας το κόστος σε όλους τους υπόλοιπους.

Είναι φανερή η προσπάθεια μετατόπισης του βάρους τυπικής συμμόρφωσης στο ηλεκτρονικό πεδίο, παρά την προϊούσα αποδόμηση του ΚΦΑΣ (παράδειγμα η απελευθέρωση από 1η/1/2014 από τον αναχρονισμό της θεώρησης), αυξάνοντας δραματικά το κόστος λογιστικής/φορολογικής συμμόρφωσης των επιχειρήσεων τη στιγμή που το ζητούμενο είναι το ακριβώς αντίθετο.

Πάμε στοίχημα

Διακινδυνεύω την πρόβλεψη ότι οι μηνιαίες συγκεντρωτικές θα υποβάλλονται σε ένα (χαμηλό) ποσοστό από το περίπου 1 εκατομμύριο υπόχρεους, αλλά θα υπάρχει ανοχή στον καταλογισμό προστίμων. Η παρέμβαση στη μείωση της φοροδιαφυγής από το μέτρο θα είναι σχεδόν με βεβαιότητα μηδενική.

Στην (απίθανη) περίπτωση απολογισμού, θα επιρριφθούν οι ευθύνες αλλού (π.χ. στη φύση του Έλληνα, στην απουσία συνείδησης και σε άλλα παρόμοια φαιδρά). Πιθανώς να απαιτηθούν και πρόσθετα κόστη από τους φορολογούμενους ή επενδύσεων στις κρατικές υποδομές.

Χιλιάδες ειδικοί θα ασχοληθούν για το πώς θα υποβληθούν, μία πληθώρα τύπων τιμολογίων εσόδων και εξόδων θα χαθρεί, μειώνοντας την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, υποβαθμίζοντας ταυτόχρονα τον ρόλο χιλιάδων λογιστών, επιχειρηματιών και εφοριακών, διαστρεβλώνοντας μυαλά και πρακτικές σε μία χώρα που τρεκλίζει στον γκρεμό της χρεοκοπίας.

Σερβίρεται δωρεάν γεύμα

Η ΠΟΛ (δεν έχει και τόση σημασία ο αριθμός, όλες το ίδιο αντιγράφουν) αναφέρει ότι «από την απόφαση αυτή δεν προκαλείται επιπλέον δαπάνη σε βάρος του Κρατικού Προϋπολογισμού». Για τις δαπάνες (και τον πόνο) των άλλων η απόφαση δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται. Εκατομμύρια ανθρωποώρες θα θυσιαστούν στον βωμό της εφαρμογής του μέτρου. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν συμφωνούν ούτε οι λογιστές, οι οποίοι θα είναι και οι χρήστες του συστήματος προφανώς έναντι αμοιβής!

Η επιτυχία απουσίας οποιασδήποτε δαπάνης (έστω για τον Κρατικό Προϋπολογισμό) εφαρμόζοντας μέτρα τέτοιας έκτασης με χρήση υψηλής τεχνολογίας και ειδικών πρέπει να είναι ισοδύναμη με την ανακάλυψη του αεικίνητου.

Η ανακάλυψη του σχεδιασμού και του απολογισμού

Θα πρέπει επιτέλους να καθιερωθούν για το Δημόσιο στοιχειώδεις προληπτικές πρακτικές καθώς και απολογισμοί, πριν από τους θρήνους για τηνχαμένη δημοκρατία στη λήψη των αποφάσεων. Μία μελέτη κόστους/οφέλους με συγκριτικά παραδείγματα αντίστοιχων εφαρμογών σε άλλες χώρες (στη συγκεκριμένη περίπτωση των συγκεντρωτικών θα πρέπει να μιλήσουμε για ελληνική εφεύρεση), καθώς και ένας στοιχειώδης δημόσιος απολογισμός των αποτελεσμάτων θα έκαναν τους κρατικούς υπαλλήλους λιγότερο ανεύθυνους, περισσότερο προσεκτικούς και θα προστάτευαν την υπόλοιπη κοινωνία από αυθαιρεσίες και απροκάλυπτα συμφέροντα.

Επίλογος

Το μέτρο των μηνιαίων συγκεντρωτικών, όπως και η προωθούμενη σύνδεση των χιλιάδων ταμειακών μηχανών με την εφορία, είναι παγκοσμίως καινοφανή μέτρα που θα γεμίσουν τις τσέπες λίγων εισαγωγέων μηχανισμών και μερικών εταιρειών λογισμικού μέσω «αναβάθμισης» συστημάτων, χωρίς να προστεθεί ούτε 1 ευρώ στα ταμεία του ελληνικού κράτους. Ταυτοχρόνως θα επιβαρύνουν εκατοντάδες χιλιάδες ελληνικές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα τις μικρές, δημιουργώντας ένα ακόμα ανταγωνιστικό μειονέκτημα σε σχέση με τις ξένες, μέσω επιβάρυνσης της λειτουργίας τους.

Πρόκειται για αυτοάνοση εγχώρια ιδιοπάθεια. Ο γράφων είναι εις θέση να γνωρίζει ότι η ιδέα των μηνιαίων συγκεντρωτικών δεν επιβλήθηκε από την τρόικα, η οποία μάλιστα ήταν αντίθετη και είχε εκφράσει και αντιρρήσεις (μαζί με απορία για τον τρόπο σκέψης μερικών συμπατριωτών μας). Κατά συνέπεια ας μην ψάχνουμε, κατά την αγαπημένη μας συνήθεια τον ένοχο έξω από τη χώρα.

Το περίεργο είναι ότι από την πλευρά των επιχειρήσεων υπάρχει μόνο σιωπή. Τα επιμελητήρια, που θέλουν να χαρατσώνουν υποχρεωτικά τις επιχειρήσεις μέλη-ομήρους τους, δεν έχουν πει κουβέντα. Δείγμα και αυτό της ποιότητας του συστήματός μας, το οποίο δεν είναι αδύναμο μόνο στο κρατικό του μέρος, όπως συχνά περιγράφουν διαμαρτυρόμενοι όσοι επιχειρούν στον ιδιωτικό τομέα.

Παραφράζοντας μία ιστορική ρήση, μπορούμε να πούμε για αυτούς που κατάφεραν τελικά να νομοθετήσουν τις μηνιαίες συγκεντρωτικές ότι ποτέ τόσοι πολλοί δεν θα οφείλουν την ταλαιπωρία τους σε τόσους λίγους.

* Ο κ. Κωνσταντίνος Μαρκάζος είναι οικονομολόγος.