Στίγκλιτς: Ο «αργός θάνατος» της μεσαίας τάξης

Με μία αιχμηρή ομιλία στο συνέδριο AFL-CIO, ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς προκάλεσε και πάλι έντονες συζητήσεις. Αυτήν τη φορά, στο στόχαστρό του βρέθηκε η ανισότητα, που για τον ίδιο είναι η εστία όλων των κακών της οικονομίας, και παρέθεσε στοιχεία που σοκάρουν.

«Είμαι οικονομολόγος, μελετώ πώς λειτουργούν ή δεν λειτουργούν οι οικονομίες. Και για μένα είναι σαφές ότι η οικονομία μας είναι άρρωστη εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα. Ένας από τους λόγους είναι η ανισότητα», ανέφερε στην ομιλία του και συμπλήρωσε: «Όλοι γνωρίζουν τα στοιχεία: ενώ η παραγωγικότητα των Αμερικανών εργαζομένων εκτοξεύθηκε, οι μισθοί έμειναν στάσιμοι. Από το 1979 η παραγωγικότητα ανά ώρα ενισχύθηκε κατά 40%, αλλά οι μισθοί ελάχιστα μεταβλήθηκαν. Εν τω μεταξύ, το ανώτατο 1% παίρνει ποσοστό μεγαλύτερο από το 20% του ΑΕΠ».

«Η Μεγάλη Ύφεση έκανε τα πράγματα χειρότερα. Ορισμένοι λένε ότι η ύφεση έληξε το 2009. Για τους περισσότερους Αμερικανούς όμως αυτό δεν είναι σωστό. Το 95% των κερδών από το 2009 μέχρι το 2012 απορροφήθηκε από το ανώτατο 1%. Οι υπόλοιποι, το 99% δηλαδή, ποτέ δεν ανέκαμψαν πραγματικά. Περισσότεροι από 20 εκατ. Αμερικανοί που θα ήθελαν εργασία πλήρους απασχόλησης δεν μπορούν να τη βρουν, τα εισοδήματα είναι χαμηλότερα από ό,τι πριν από μιάμιση δεκαετία, ο πλούτος της μεσαίας τάξης έχει επιστρέψει στα επίπεδα προ δύο δεκαετιών».

«Έχουμε γίνει η προηγμένη χώρα με το υψηλότερο ποσοστό ανισότητας, με το μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Η μεσαία τάξη συρρικνώνεται και υποφέρει», συνέχισε.

«Το κεντρικό μήνυμα του βιβλίου μου 'Το Τίμημα της Ανισότητας' είναι πως όλοι μας, πλούσιοι και φτωχοί, πληρώνουμε το τίμημα αυτού του διευρυμένου χάσματος. Και αυτή η ανισότητα δεν είναι αναπόφευκτη. Δεν είναι κάτι που απλώς μας συνέβη. Δεν είναι αποτέλεσμα των φυσικών νόμων ή των οικονομικών κανόνων. Αντιθέτως, είναι κάτι που εμείς δημιουργήσαμε με τις πολιτικές μας, με όσα κάνουμε».

Κι ακόμα σημείωσε: «Εμείς δημιουργήσαμε αυτήν την ανισότητα -στην πραγματικότητα την επιλέξαμε- με νόμους που αποδυνάμωσαν τα συνδικάτα, που συρρίκνωσαν τον ελάχιστο μισθό στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1950 σε πραγματικούς όρους, με νόμους που επέτρεψαν στους διευθύνοντες συμβούλους να παίρνουν μεγαλύτερο μέρος της επιχειρηματικής πίτας, με νόμους περί χρεοκοπιών που έφεραν τις τοξικές καινοτομίες της Wall Street πριν από τους εργαζόμενους. Καταστήσαμε σχεδόν ανέφικτη την αποπληρωμή των φοιτητικών δανείων. Υποεπενδύσαμε στην παιδεία. Φορολογήσαμε τους τζογαδόρους στο χρηματιστήριο με συντελεστές μικρότερους από ό,τι τους εργαζόμενους και ενθαρρύναμε τις επενδύσεις στο εξωτερικό αντί και στο εσωτερικό.

Ας είμαστε σαφείς: Η οικονομία μας δεν λειτουργεί με τον τρόπο που θα έπρεπε να λειτουργεί μία εύρυθμη οικονομία. Έχουμε τεράστιο αριθμό ανικανοποίητων αναγκών, αλλά άεργους εργαζόμενους και μηχανές. Έχουμε γέφυρες που χρειάζονται ανακατασκευή, δρόμους και σχολεία που πρέπει να χτίσουμε. Έχουμε φοιτητές που χρειάζονται εκπαίδευση του 21ου αιώνα, αλλά απολύουμε τους δασκάλους. Έχουμε άδεια σπίτια και άστεγους ανθρώπους. Έχουμε πλούσιες τράπεζες που δεν δανείζουν στις μικρές μας επιχειρήσεις, αλλά αντιθέτως χρησιμοποιούν τον πλούτο και την ευφυΐα τους για να χειραγωγούν τις αγορές και να εκμεταλλεύονται τους εργαζόμενους με ληστρικό δανεισμό».