El-Erian: Η νέα τάξη πραγμάτων απαιτεί ισότητα

Η σύγκλιση των παλαιών δυτικών δυνάμεων και των νέων παικτών του αναδυόμενου κόσμου διαμορφώνει ένα νέο πολιτικοικονομικό σύστημα. Η ανεπάρκεια των παλαιών "παικτών" και η ανάγκη για φωτισμένους πολιτικούς.

Δημοσιεύθηκε: 27 Δεκεμβρίου 2011 - 07:47

El-Erian: Η νέα τάξη πραγμάτων απαιτεί ισότητα

Μια νέα οικονομική τάξη πραγμάτων διαμορφώνεται μπροστά μας. Είναι μια τάξη που χαρακτηρίζεται από την επιταχυνόμενη σύγκλιση μεταξύ των παλαιών Δυτικών δυνάμεων και των νέων μεγάλων παικτών του αναδυόμενου κόσμου.

Σύμφωνα με τον Mohamed El-Erian, όμως, οι δυνάμεις που ωθούν προς αυτήν την σύγκλιση δεν έχουν σχέση με αυτό που οραματίζονταν ολόκληρες γενεές οικονομολόγων όταν τόνιζαν την ανεπάρκεια της παλαιάς τάξης πραγμάτων. Και οι επιπτώσεις αυτών των δυνάμεων μπορεί να είναι εξίσου ανησυχητικές.

Όπως επισημαίνει ο El-Erian, «εδώ και δεκαετίες, πολλοί είναι αυτοί που παραπονιούνται για το βαθμό με τον οποίο η Δύση κυριαρχούσε στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Από την διακυβέρνηση των διεθνών οργανισμών μέχρι τον σχεδιασμό των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, η παγκόσμια τάξη πραγμάτων ευνοούσε τα Δυτικά συμφέροντα. Αν και έγινε πολύς λόγος περί μεταρρυθμίσεων, οι χώρες της Δύσης επανειλημμένως εναντιώθηκαν σε σοβαρές προσπάθειες που γίνονταν και θα διάβρωναν τα κεκτημένα τους.

Συνεπώς, πολλές αναδυόμενες οικονομίες έχασαν την εμπιστοσύνη τους στην «συγκεντρωτική ασφάλεια» που υποτίθεται ότι τους προσέφερε το παγκόσμιο σύστημα, ιδιαίτερα σε καιρούς μεγάλης ανάγκης.

Αυτή η αλλαγή κλίματος έγινε ορατή από τις οικονομικές κρίσεις στην Ασία, την Ανατολική Ευρώπη και την Λατινική Αμερική στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και τις αρχές της δεκαετίας του 2000, αλλά και από αυτό, που αρκετές χώρες από αυτές τις περιοχές θεώρησαν ως ανεπαρκείς και κακοσχεδιασμένες αντιδράσεις της Δύσης.

Με την εμπιστοσύνη τους στη διμερή βοήθεια και σε διεθνείς θεσμούς, όπως το ΔΝΤ, να έχει κλονιστεί, οι αναδυόμενες οικονομίες -και κυρίως αυτές της Ασίας- άρχισαν να επιζητούν μεγαλύτερη οικονομική αυτάρκεια.

Όταν κατάφεραν να ξεπεράσουν την επώδυνη φάση της διαχείρισης της κρίσης, πολλές από αυτές της χώρες συγκέντρωσαν τεράστια διεθνή αποθεματικά ως προληπτικά «μαξιλάρια». Εξάλειψαν εξωτερικά χρέη ύψους πολλών δισεκατομμυρίων δημιουργώντας και διατηρώντας υψηλά πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών. Και αύξησαν την κλίμακα προκειμένου να μειώσουν την ευπάθειά τους σε εξωτερικές αναταραχές».

Κατά τον κ. El-Erian, «αυτές οι εξελίξεις ήταν άκρως αντίθετες με αυτό που συνέβαινε στη Δύση. Εκεί επικράτησαν η άνευ προηγουμένου μόχλευση, η δημιουργία τεράστιου χρέους και η φαινομενική αέναη αίσθηση πιστωτικής επάρκειας. Οι χρηματοοικονομικές υπερβολές έγιναν κανόνας, αντί για εξαίρεση, διευκολυνόμενες από την χρηματοοικονομική καινοτομία και την διάβρωση των στάνταρντ και των κανονισμών δανεισμού.

Ξαφνικά, ο κόσμος ήρθε ανάποδα: οι «πλούσιες» χώρες εμφάνιζαν τεράστια ελλείμματα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, μετατρέπονταν από καθαροί δανειστές σε καθαρούς χρεωμένους, ενώ οι «φτωχές» χώρες είχαν πλεονάσματα και συσσώρευαν τεράστια αποθέματα εξωτερικών assets, συμπεριλαμβανομένων οικονομικών απαιτήσεων σε Δυτικές οικονομίες.

Οι χώρες αυτές δεν γνώριζαν ότι τα διαφορετικά τους μονοπάτια θα κατέληγαν να πυροδοτούν τεράστιες παγκόσμιες ανισορροπίες, και μια χρηματοοικονομική κρίση που έχει ταρακουνήσει τα θεμέλια της επικρατούσας διεθνούς οικονομικής τάξης πραγμάτων».

Αυτή η τάξη πραγμάτων δεν μπορεί να αποκατασταθεί πλήρως, υποστηρίζει ο Mohamed El-Erian. Όπως επισημαίνει, «αντί για ισχυρή ανάκαμψη, η ισχνή δυτική ανάπτυξη «φλερτάρει» κατά καιρούς με την ύφεση, σε μια περίοδο υψηλής ανεργίας και πολλαπλασιαζόμενων ανησυχιών για το χρέος, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Σε μια εκπληκτική ανατροπή των γεγονότων, σχεδόν κάθε δυτική χώρα θα πρέπει τώρα να ανησυχεί για την πιστοληπτική της αξιολόγηση, ενώ αρκετές αναδυόμενες οικονομίες συνεχίζουν να ανεβαίνουν στην κλίμακα των αξιολογήσεων. Μπορούμε τώρα να σκεφτούμε την εικόνα των δυτικών να στρέφονται προς τις αναδυόμενες χώρες για να ζητιανέψουν οικονομική βοήθεια –άμεση ή μέσω του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου».

«Με μια πρώτη ματιά, αυτή η ασυνήθιστη σύγκλιση μεταξύ των Δυτικών και των αναδυόμενων χωρών φαίνεται να αντανακλά αυτό που οι υποστηρικτές της νέας διεθνούς οικονομικής τάξης πραγμάτων είχαν υπ’ όψιν τους. Όμως τα φαινόμενα μπορεί να απατούν, και, σ’ αυτή την περίπτωση, απατούν σημαντικά.

Οι υπέρμαχοι οραματίζονταν μια ελεγχόμενη διαδικασία κατά την οποία η οικονομική σύγκλιση θα συνοδεύονταν και θα διευκόλυνε την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη. Προέβλεπαν μια συνεργατική διαδικασία που θα κατευθύνονταν από «πεφωτισμένη» λήψη πολιτικών αποφάσεων. Όμως αυτό που συμβαίνει είναι εντελώς διαφορετικό και πιο απρόβλεπτο.

Αντί να επιδεικνύουν «πεφωτισμένη» ηγεσία, οι Δυτικοί πολιτικοί εμφανίζουν ένα μείγμα άρνησης, λανθασμένης διάγνωσης και διαξιφισμών που υποδαυλίζουν την αντίδρασή τους. Αντί να προχωρούν με ελεγχόμενο τρόπο, οι παγκόσμιες αλλαγές του σήμερα καθοδηγούνται από τις ανεξέλεγκτες δυνάμεις της απομόχλευσης που προέρχονται από μια Ευρώπη σε βαθιά οικονομική κρίση και μια Αμερική που φαίνεται να μην μπορεί να αποκαταστήσει βιώσιμους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ και δημιουργία θέσεων εργασίας.

Οι πολυμερείς θεσμοί, ιδιαίτερα το ΔΝΤ, «απάντησαν» με μια «απύθμενη» χορήγηση χρηματοδότησης στην Ευρώπη. Όμως, αντί να αντιστραφεί η ανεξέλεγκτη απομόχλευση και να ενθαρρυνθούν οι νέες ιδιωτικές επενδύσεις, αυτή η επίσημη χρηματοδότηση απλά μετέφερε τις απώλειες από τον ιδιωτικό τομέα στον δημόσιο. Επιπλέον, πολλές αναδυόμενες οικονομίες έχουν παρατηρήσει ότι οι πολιτικοί όροι που συνοδεύουν τα δεκάδες δισεκατομμύρια δολαρίων που χορηγούνται στην Ευρώπη ωχριούν σε σύγκριση με αυτούς που επιβλήθηκαν σ’ αυτές τις χώρες τις δεκαετίες του 1990 και 2000.

Ευτυχώς, παρά την κωλυσιεργία, δεν είναι πολύ αργά για τους πολιτικούς να κερδίσουν το χαμένο έδαφος. Όμως, για να το κάνουν αυτό χρειάζεται κάτι παραπάνω από απλώς καλύτερη πολιτική στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Είναι καιρός για επείγουσες και βαθιές μεταρρυθμίσεις του συστήματος και των κύριων οργάνων του. Αυτή η διαδικασία απαιτεί συνεργασία με τον αναδυόμενο κόσμο ως πραγματικά ίσο εταίρο των Δυτικών δυνάμεων», καταλήγει.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.