Παγκοσμιοποίηση: Πίσω είχε η αχλάδα την ουρά!

Οι λάθος άνθρωποι φώναζαν κατά της παγκοσμιοποίησης. Στους δρόμους έπρεπε να έχει βγει η μικρομεσαία τάξη όλου του δυτικού κόσμου. Γιατί αυτή αποδεικνύεται μεγάλος χαμένος της υπόθεσης. Γράφει ο Γ. Παπανικολάου.

Δημοσιεύθηκε: 6 Δεκεμβρίου 2010 - 07:55

Γιώργος Παπανικολάου [email protected]

Παγκοσμιοποίηση: Πίσω είχε η αχλάδα την ουρά!

Τα στοιχεία είναι συντριπτικά. Αρκετά χρόνια μετά την έναρξη της «παγκοσμιοποίησης», στις ΗΠΑ, τη χώρα που πρωτοστάτησε για την εδραίωσή της, οι φτωχοί έχουν γίνει φτωχότεροι, η μεσαία τάξη σταδιακά αποσαθρώνεται, ενώ η ανεργία κινείται σε υψηλά επίπεδα ακόμη και με θετική ανάπτυξη (το περίφημο πλέον jobless recovery).

Ποιοι έχουν ωφεληθεί; Το 1% του πληθυσμού, οι πάρα πολύ πλούσιοι, οι οποίοι, ακόμη και εν μέσω της τρέχουσας κρίσης, γίνονται πλουσιότεροι! Κι αυτό δεν το λέει ο υπογράφων, το λένε τα στοιχεία που οι ίδιοι οι Αμερικανοί δημοσιεύουν.

Ας δούμε λίγο το θέμα θεωρητικά. Παγκοσμιοποίηση σημαίνει ότι μια εταιρία που εδρεύει σε χώρα του προηγμένου δυτικού κόσμου μπορεί να αναπτύσσει, να παράγει και να πουλάει προϊόντα, ανεμπόδιστα σε οποιεσδήποτε αγορές. Προκειμένου λοιπόν να μεγιστοποιήσει τις πωλήσεις και τα κέρδη της, είναι ελεύθερη να εγκαθιστά παραγωγικές μονάδες όπου νομίζει, να προσλαμβάνει κόσμο σε όποια χώρα θέλει και γενικώς να κάνει όποιες ενέργειες εκείνη κρίνει, για να ελαχιστοποιήσει το κόστος της.

Ακόμη και για τις δραστηριότητες που έχει στη «μητέρα πατρίδα», είναι ελεύθερη να εισάγει πρώτες ύλες απ' όπου τη συμφέρει και να χρησιμοποιεί εργαζομένους και υπηρεσίες από άλλες χώρες. Τώρα μάλιστα, στην εποχή της τεχνολογίας και της πληροφορικής, είναι ελεύθερη να έχει το call-center στην Ινδία, να κάνει software στη Ρουμανία ή στην Κίνα ή και να επανεισάγει προϊόντα δικής της τεχνολογίας, τα οποία παράγουν φθηνά εργατικά χέρια σε κάποια χώρα του Τρίτου Κόσμου.

Έως κάποια στιγμή, το επιχείρημα (στις ΗΠΑ) ήταν ότι αφού η χώρα προοδεύει, δεν πειράζει που η κατασκευαστική βάση φεύγει στο εξωτερικό, υπάρχουν οι υπηρεσίες. Μόνο που τώρα μέσω της τεχνολογίας περνούν σταδιακά στο εξωτερικό και πολλές υπηρεσίες που κάποτε ήταν αδιανόητο ότι θα προσφέρονται από τρίτες χώρες.

Η παγκοσμιοποίηση του χρήματος και η «λούμπα» της φορολογίας

Τι μένει λοιπόν για την εγχώρια οικονομία, όταν μέσω της παγκοσμιοποίησης οι μεγάλες εταιρίες της έχουν τεράστιο ποσοστό των δραστηριοτήτων, του προσωπικού και των συναλλαγών τους στο εξωτερικό; Η διανομή των κερδών της και η υλοποίηση νέων επενδύσεων «εντός έδρας».

Κι εκεί βρίσκεται η αχίλλειος πτέρνα της παγκοσμιοποίησης, για τις οικονομίες -και τα ίδια τα κράτη- του δυτικού κόσμου. Η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων κυριάρχησε χωρίς να έχει διασφαλιστεί τουλάχιστον κάποια ελάχιστη σύγκλιση των φορολογικών συντελεστών.

Ουδείς φαίνεται να αντιλήφθηκε εγκαίρως ότι εφόσον το χρήμα μπορεί να κυκλοφορήσει ελεύθερα -και ως γνωστόν το χρήμα δεν συνηθίζει να έχει ηθικές αναστολές- ήταν σαφές ότι θα υπάρξει ένας «μειοδοτικός διαγωνισμός» για την προσέλκυσή του, ιδίως από χώρες που σε άλλη περίπτωση δεν θα είχαν κάτι να προσφέρουν για την προσέλκυση αυτού του χρήματος...

Σήμερα, υπάρχουν δεκάδες νόμιμοι, νομιμοφανείς, ακόμη και… ημινόμιμοι τρόποι για τους ισχυρούς αυτού του κόσμου ώστε να μεταφέρουν και να εμφανίζουν τα κέρδη τους εκεί όπου τους συμφέρει και στον βαθμό στον οποίο τους συμφέρει.

Με απλά λόγια, τα κράτη έχασαν το μεγάλο τους διαπραγματευτικό όπλο. Κάθε απόπειρα φορολογίας του πιο πλούσιου τμήματος του πληθυσμού (και των μεγάλων επιχειρήσεων) σκοντάφτει στο αντεπιχείρημα ότι υπάρχουν αλλού… πορτοκαλιές με περισσότερο αφορολόγητα πορτοκάλια.

Κι έτσι, εμφανίζεται σήμερα η Γαλλία να πιέζει την Ιρλανδία να ανεβάσει τους φορολογικούς της συντελεστές προς τις επιχειρήσεις, πίεση που όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμά της μικρή σημασία θα έχει, αφού υπάρχουν η Κύπρος, το Λουξεμβούργο και τόσοι άλλοι προορισμοί.

Το αποτέλεσμα είναι ότι τα -ούτως ή άλλως ελλειμματικά- σύγχρονα δυτικά κράτη είναι υποχρεωμένα να βλέπουν μεν κάποιους αριθμούς να ευημερούν, τις κοινωνίες τους όμως να διολισθαίνουν σε ολοένα και χαμηλότερα επίπεδα ευμάρειας. Με χαρακτηριστικό ίσως παράδειγμα τη Γερμανία, που ναι μεν προοδεύει οικονομικά, πλην όμως καλεί σχεδόν συνεχώς τους Γερμανούς να σφίξουν… λίγο ακόμη το ζωνάρι, προς όφελος της «ανταγωνιστικότητάς» τους.

Κι αυτό αν το είχε αντιληφθεί η «κοινή γνώμη», η μεσαία τάξη, οι μικρομεσαίοι νοικοκυραίοι, που είναι ο στυλοβάτης αυτών των κρατών, μάλλον θα είχε κατέβει στους δρόμους παρέα με τους ακτιβιστές και τους γραφικούς που αντιδρούσαν στην παγκοσμιοποίηση.

Το βάρος της διεθνούς ανάπτυξης έχει πλέον περάσει στον Τρίτο Κόσμο, με χαρακτηριστικά αλλά όχι μόνα παραδείγματα την Κίνα και την Ινδία. Εκεί βγαίνουν πλέον τα λεφτά για τις μεγάλες εταιρίες των ΗΠΑ και της Ευρώπης, «η γη της Επαγγελίας» του σύγχρονου καπιταλισμού.

Η σύγκλιση του βιοτικού επιπέδου προς τα… κάτω!

Γερασμένες (από την υπογεννητικότητα), κουρασμένες και κυρίως «καλομαθημένες» από 60 και πλέον χρόνια καλοπέρασης, οι δυτικές κοινωνίες πιέζονται πλέον από την ολοένα αυξανόμενη ύπαρξη «φθηνότερων» (πιο κομψά… ανταγωνιστικότερων) συντελεστών παραγωγής, αλλά και υπηρεσιών, στον Τρίτο Κόσμο. Ο οποίος σταδιακά αποκτά και στελέχη ικανά να υποκαταστήσουν τα «καλομαθημένα» στελέχη του δυτικού κόσμου, σε ολοένα και υψηλότερο επίπεδο.

Ακολουθώντας πιστά τη μαρξιστική θεωρία, ο καπιταλισμός αναζήτησε και βρήκε νέες αγορές. Και βέβαια βρήκε και τους φθηνότερους συντελεστές για να κατεβάσει το κόστος του. Χωρίς ενδοιασμούς αυτήν τη φορά, χωρίς ρατσισμό, εθνικισμό και άλλες «αποικιοκρατικές» τροχοπέδες του παρελθόντος, που λειτουργούσαν όμως υπέρ της εκάστοτε «πατρίδας»...

Τώρα πια, του αρκεί να βγαίνει περισσότερο χρήμα. Που, χάρη και πάλι στην παγκοσμιοποίηση, μπορεί να «φωλιάσει» όπου εκείνο θέλει. Αρκεί να υπάρχουν καλοί φορολογικοί συντελεστές.

Το πρόβλημα το έχουν οι πολιτικοί του ανεπτυγμένου κόσμου, που, αν συνεχίσουν έτσι τα πράγματα, θα πρέπει να εξηγήσουν στους πολίτες τους, ιδίως της «μικρομεσαίας» τάξης (που έχουν και τις περισσότερες ψήφους), ότι η καλοπέρασή τους ήταν ένα σύντομο διάλειμμα της Ιστορίας.

Κι ότι η άνοδος του βιοτικού επιπέδου στον Τρίτο Κόσμο δυστυχώς θα συνοδευτεί από μια πτώση -που ίσως φανεί πολύ βαριά- στον ανεπτυγμένο κόσμο. Με εξαίρεση τους πολύ πλούσιους που νέμονται τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης.

Θα μπορούσαμε να δούμε αυτήν την κατάληξη και ως μια ειρωνική εκδίκηση της Ιστορίας προς αυτόν τον «πρώτο κόσμο» που επί δεκαετίες αδιαφόρησε -και εξακολουθεί να αδιαφορεί- για τα δεινά του υπόλοιπου πλανήτη.

Στην πράξη, όμως, είναι πιθανό ότι αν δεν υπάρξουν έγκαιρες διεθνείς πολιτικές ρυθμίσεις στο φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης (ιδίως σε ό,τι αφορά την κοινωνική κατανομή του κέρδους από αυτήν), η θεμελιωδώς ορθή προσπάθεια για πιο αποτελεσματική και δίκαιη εκμετάλλευση του παγκόσμιου πλούτου κινδυνεύει να καταργηθεί.

Υποκαθιστάμενη από την αναβίωση του προστατευτισμού ή και την εξάπλωση «νομισματικών πολέμων», καθώς οι ίδιες οι κοινωνίες των ανεπτυγμένων χωρών θα πιέζουν τα κράτη «να κάνουν κάτι».

Το αποτέλεσμα όμως, υπό αυτήν την πίεση, δεν θα είναι κατ' ανάγκη το καλύτερο για κανέναν «κόσμο».

Υ.Γ.: O γνωστός πολυ-δισεκατομμυριούχος επενδυτής κ. Warren Buffett, ο αποκαλούμενος και «προφήτης της Ομάχα», σοκάρισε λέγοντας πρόσφατα ότι είναι εναντίον της συνέχισης των φοροελαφρύνσεων για τους πολύ πλούσιους, όπως ο ίδιος.

Είπε δε χαρακτηριστικά: «Οι πλούσιοι θα υποστηρίξουν ότι... ξέρεις κάτι…, αν μας δώσεις περισσότερα χρήματα, θα ξοδέψουμε περισσότερο και όλα θα καταλήξουν τελικά στους υπόλοιπους». Και συμπλήρωσε: «Αυτό το επιχείρημα, όμως, δεν έχει εφαρμοστεί την τελευταία 10ετία και νομίζω πως η αμερικανική κοινή γνώμη το αντιλαμβάνεται».

Μήπως ο «προφήτης» έχει ήδη αντιληφθεί τους κοινωνικούς κινδύνους αυτής της ταραγμένης νέας εποχής;

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.