Σταθάκης: Αποφασιστικός παράγοντας η αντίδραση των αγορών στη συμφωνία

Η αντίδραση των αγορών απέναντι στη συμφωνία της κυβέρνησης με τους δανειστές θα προσδιορίσουν τον χρόνο ένταξης των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ αλλά και το αν θα υπάρξει δοκιμαστική έξοδος στις αγορές.

Τις επισημάνσεις αυτές κάνει με αποκλειστική του συνέντευξη στο Euro2day.gr ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργος Σταθάκης, ο οποίος βλέπει οριστική επιστροφή στις αγορές μέχρι το ερχόμενο καλοκαίρι.

Ο κ. Σταθάκης ανοίγει και τα χαρτιά του για τον τομέα της ενέργειας, σημειώνοντας ότι έως το τέλος Ιουλίου θα καθοριστούν οι λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ που θα πουληθούν, αναγγέλλει την προκήρυξη του διαγωνισμού πώλησης του 66% του ΔΕΣΦΑ μέσα στον μήνα, καθησυχάζει για την πορεία της ΔEH, μετά και τις ζημιές στο ορυχείο του Αμυνταίου, και διαβεβαιώνει για πλήρη διερεύνηση των συνθηκών και των αιτιών των κατολισθήσεων.

Εξηγεί τη σημασία της εισόδου του στρατηγικού επενδυτή στον ΑΔΜΗΕ, ενώ με αφορμή τις ΥΚΩ σημειώνει ότι «πρόθεσή μας είναι να μην αυξηθούν τα τιμολόγια».

Κύριε υπουργέ, η κυβέρνηση είναι ικανοποιημένη από την απόφαση του Eurogroup της 15ης Ιουνίου; Και ποια είναι τα οφέλη;

Έγινε ένα καθοριστικό βήμα για την έξοδο της χώρας από την πολυετή κρίση, καθώς ρητά αναφέρεται στο ανακοινωθέν του Eurogroup ότι θα υποστηριχθεί η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές και η επιτυχής ολοκλήρωση του προγράμματος, με τη δημιουργία, μάλιστα, ενός σημαντικού αποθέματος ρευστότητας για να στηριχθεί η έξοδος της χώρας στις αγορές. Ένα δεύτερο όφελος είναι ότι έγινε δεκτή η γαλλική πρόταση για ρήτρα ανάπτυξης, ικανοποιώντας ένα πάγιο αίτημα της κυβέρνησής μας. Τρίτον, αποφασίστηκε περίοδος χάριτος και επέκταση της ωρίμανσης των δανείων μέχρι 15 χρόνια. Τέταρτον, υπήρξε δέσμευση για ένα φιλόδοξο πακέτο αναπτυξιακών δράσεων από ευρωπαϊκά κονδύλια, που θα δώσει προοπτική υψηλών ρυθμών ανάπτυξης στην ελληνική οικονομία την επόμενη πενταετία. Πέμπτον, έγινε αποδοχή ενός ακόμα πάγιου αιτήματος της κυβέρνησης, για ίδρυση Αναπτυξιακής Τράπεζας. Όλα αυτά πιστεύω ότι δίνουν ένα σαφές μήνυμα εμπιστοσύνης προς τις αγορές, κάτι που ήδη βλέπουμε να αποτυπώνεται στις τιμές των ελληνικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά.

Οι συγκεκριμένες αποφάσεις για το χρέος θα ληφθούν στο τέλος του προγράμματος. Ήταν στους στόχους της κυβέρνησης κάτι τέτοιο;

Η βάση σχετικά με τις αποφάσεις για το χρέος μπήκε στο Eurogroup του Μαΐου του 2016, όταν καθορίστηκε ο στόχος (οι ετήσιες δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους να μην υπερβαίνουν αρχικά το 15% και μετά το 2040 το 20% του ΑΕΠ) και η δομή των εργαλείων, δηλαδή τα βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα. Ήδη στα τέλη του 2016 ενεργοποιήθηκαν τα πρώτα. Τα μεσοπρόθεσμα είναι γνωστά και απομένει η ποσοτικοποίησή τους, ώστε αυτά να ενεργοποιηθούν, όπως από την αρχή είχε συμφωνηθεί, με το τέλος του προγράμματος. Επιπλέον, τώρα έγινε σαφής αναφορά και στα μακροπρόθεσμα μέτρα, που ουσιαστικά είναι η ρήτρα ανάπτυξης. Άρα πιστεύω ότι η στρατηγική που έχει συμφωνήσει η κυβέρνηση με τους Ευρωπαίους εταίρους εξελίσσεται ομαλά.

Οι αποφάσεις του Eurogroup ανοίγουν τον δρόμο για την άμεση ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωση της ΕΚΤ;

Όπως ξέρετε, η ΕΚΤ, ως ανεξάρτητος οργανισμός, θα προχωρήσει στη μελέτη βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και θα αποφασίσει εάν τα ελληνικά ομόλογα είναι επιλέξιμα για να ενταχθούν στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Η γνώμη μου είναι ότι τεχνικά, αυτή τη στιγμή, έχει τη δυνατότητα να το κάνει. Σε κάθε περίπτωση, όμως, δεν θέλω να προκαταβάλω καμία τέτοια απόφαση, γιατί είναι στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ΕΚΤ. Εξάλλου αποφασιστικός παράγοντας θα είναι η αντίδραση των αγορών στη συμφωνία.

Παραμένει στους προγραμματισμούς της κυβέρνησης μία δοκιμαστική έξοδος στις αγορές έως το τέλος του χρόνου; Κι αν ναι, πότε θα πραγματοποιηθεί;

Η έξοδος από την εποχή των Μνημονίων, το επόμενο καλοκαίρι, προϋποθέτει ότι η Ελλάδα θα έχει αποκαταστήσει την πρόσβαση στις αγορές. Άρα αυτό μάς θέτει τον χρονικό ορίζοντα. Σε αυτή την προσπάθεια δεσμεύονται να συμβάλουν ουσιαστικά και οι Ευρωπαίοι εταίροι. Το ακριβές χρονοδιάγραμμα της διαδικασίας θα αποφασιστεί σε τεχνοκρατικό επίπεδο και θα κριθεί βάσει των αντιδράσεων και των συνθηκών στην αγορά. Το βέβαιο, όμως, είναι ότι υπάρχουν πλέον όλες οι προϋποθέσεις όχι για μία δοκιμαστική έξοδο στις αγορές, όπως έπραξε η προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά για μια οριστική επιστροφή στις αγορές μέχρι το επόμενο καλοκαίρι.

Ανάμεσα στα συμφωνηθέντα με τους θεσμούς είναι και η δημιουργία Αναπτυξιακής Τράπεζας. Ποιος είναι ο σκοπός της και πότε θα είναι έτοιμη;

Πρόκειται για ένα από τα βασικά εργαλεία της αναπτυξιακής πολιτικής που προτείνουμε εδώ και δύο χρόνια. Ο νέος θεσμός θα λειτουργήσει το ταχύτερο δυνατό, με βασικούς στόχους την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, την προώθηση των εξαγωγών, την παροχή επενδυτικών συμβουλών, την απλούστευση των διαδικασιών και την αξιοποίηση χρηματοοικονομικών πόρων που μπορεί να συγκεντρωθούν από διαφορετικές πηγές για την υποστήριξη της ανάπτυξης. Η ίδρυση της Αναπτυξιακής Τράπεζας, σε συνδυασμό με την ενεργή στήριξη που προσφέρουν διεθνείς χρηματοοικονομικοί οργανισμοί, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και η EBRD, καθώς και την αξιοποίηση των πόρων του ΕΣΠΑ, διαμορφώνουν ένα σημαντικό αναπτυξιακό πακέτο που μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην ανάκαμψη της οικονομίας.

Διαλεύκανση για το Αμύνταιο

Κύριε υπουργέ, οι κατολισθήσεις στο ορυχείο του Αμυνταίου, οι ζημιές στον εξοπλισμό της ΔEH, η μη λειτουργία των μονάδων του ΑΗΣ, αλλά και το κόστος μετεγκατάστασης του οικισμού των Αναργύρων είναι ικανά να επιτείνουν τα προβλήματα οικονομικής ρευστότητας που αντιμετωπίζει η ΔEH;

Πρόκειται, προφανώς, για μια ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη. Δεν είμαστε ακόμα σε θέση να υπολογίσουμε το ακριβές οικονομικό κόστος, αν και νομίζω ότι κάποια μεγέθη που έχουν ακουστεί είναι κάπως υπερβολικά. Ακόμα και για το ίδιο το ορυχείο, αν και σημαντικό μέρος έχει υποστεί καταστροφή, εντούτοις μέρος της κατολίσθησης μπορεί να είναι ανακτήσιμο. Το ορυχείο έχει φυσικά και επιπρόσθετο απόθεμα λιγνίτη και γι’ αυτό πρέπει να αποκατασταθεί και να συνεχίσει η λειτουργία του. Μένει να τα δούμε αυτά όταν έχουμε τις τεχνικές εκθέσεις. Ακόμα η αναγκαστική απαλλοτρίωση των Αναργύρων θα γίνει υπέρ του δημοσίου, χωρίς επιβάρυνση της ΔEH. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για την Επιχείρηση συνολικά.

Επιπλέον δύο μονάδες, αυτές του Αμυνταίου συνολικής ισχύος 600 MW, δεν θα μπουν στο σύστημα το καλοκαίρι αν παραστεί ανάγκη. Θα υπάρχει πρόβλημα με την επάρκεια ισχύος;

Δεν υπάρχει άμεση επίπτωση στην τροφοδοσία ρεύματος του εθνικού δικτύου, καθώς η μονάδα στο Αμύνταιο δεν δουλεύει το καλοκαίρι αλλά μόνο τον χειμώνα, καθώς εξυπηρετεί τις ανάγκες τηλεθέρμανσης της περιοχής. Με αυτή και μόνο τη λειτουργία καλύπτει το όριο των ωρών που της επιτρέπεται, με βάση την εκπομπή ρύπων και τους όρους που έχουν τεθεί στις λιγνιτικές μονάδες. Φυσικά μπορεί να λειτουργήσει εκτάκτως και το καλοκαίρι, εάν χρειαστεί για λόγους επάρκειας του εθνικού δικτύου, οπότε θα χρησιμοποιήσει τα αποθέματα λιγνίτη που ήδη έχει.

Ανακοινώσατε τη σύσταση Ειδικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων που θα διερευνήσει τα αίτια και της συνθήκες των κατολισθήσεων. Πότε θα εκδώσει το πόρισμα;

Τα ερωτήματα είναι εύλογο να είναι πολλά. Κατάλληλοι να τα απαντήσουν προφανώς είναι οι ειδικοί. Αυτοί θα μας πουν αν η κατολίσθηση ήταν προβλέψιμη ή όχι, και αν ναι, πώς και τι έπρεπε να είχε γίνει για να αποφευχθεί. Τις επόμενες ημέρες ξεκινούν τις εργασίες τους και εντός του προσεχούς μήνα θα έχουμε το πόρισμα.

Την ίδια στιγμή και η ΔEH ανακοίνωσε τη σύσταση ειδικής επιτροπής για τον ίδιο λόγο. Γιατί δύο επιτροπές;

Η ΔEH είναι μια Ανώνυμη Εταιρεία εισηγμένη στο χρηματιστήριο και η Διοίκηση οφείλει να λογοδοτεί στους μετόχους. Άρα είναι λογικό να συντάξει μια έκθεση σχετικά με τη ζημιά που υπέστη η Εταιρεία. Το Δημόσιο, από την πλευρά του, ως μεταλλειοκτήτης, οφείλει να έχει τεκμηριωμένη και συνολική εικόνα για ένα τόσο σημαντικό γεγονός.

Ο νόμος για την απαλλοτρίωση και τη μετεγκατάσταση του οικισμού Αναργύρων έχει ψηφιστεί από το 2011 και το σχέδιο προεδρικού διατάγματος ήταν έτοιμο τον Σεπτέμβριο του 2014. Γιατί μέχρι σήμερα δεν προχώρησαν οι διαδικασίες και τι είναι αυτό που εσείς εντοπίσατε και προχωράτε σε τροποποίηση του νόμου;

Οι ημερομηνίες που αναφέρετε παραπέμπουν σε διαφορετικές κυβερνήσεις και υπουργούς. Για παράδειγμα, την εβδομάδα που πέρασε, συναντήθηκα με τον κ. Μανιάτη, ο οποίος επίσης είχε γνώση του θέματος καθώς το είχε χειριστεί. Γνωρίζετε, επίσης, την οικονομική στενότητα που υπάρχει τα τελευταία χρόνια, που καθιστούσε τα Προεδρικά Διατάγματα πρακτικά ανεφάρμοστα. Σε κάθε περίπτωση, οι συνέπειες της κατολίσθησης επιβάλλουν αναθεώρηση των προτεραιοτήτων και των βημάτων με τα οποία θα κινηθούμε. Για παράδειγμα η απαλλοτρίωση του οικισμού των Αγίων Αναργύρων ήταν το τελευταίο βήμα της διαδικασίας και τώρα θα πρέπει να μετατραπεί στο πρώτο. Τα σχετικά νομικά κείμενα είναι σε τελικό στάδιο και θα υπάρξει σχετική τροπολογία στο πρώτο νομοσχέδιο που θα έρθει προς ψήφιση στη Βουλή.

Τέλος Ιουλίου η λίστα με τις λιγνιτικές μονάδες

Κύριε υπουργέ, ένα από τα ακανθώδη θέματα που έχετε να αντιμετωπίσετε είναι η διαμόρφωση της λίστας με τις προς πώληση λιγνιτικές μονάδες. Πότε θα την έχετε καταρτίσει και ποιο είναι το επόμενο χρονοδιάγραμμα;

Βάσει της συμφωνίας με τους δανειστές, η συζήτηση σχετικά με τη λίστα των προς πώληση μονάδων θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Ιουλίου. Στη συνέχεια, τον Σεπτέμβριο, θα προχωρήσουμε στο market test σχετικά με την ύπαρξη ενδιαφέροντος από τους ιδιώτες. Θα ακολουθήσει η νομοθέτηση και η διαδικασία πώλησης των μονάδων, που θα πρέπει να ολοκληρωθεί το πρώτο μισό του 2018.

Ο ΑΗΣ Αμυνταίου και το ορυχείο θα συμπεριληφθούν στις προς παραχώρηση μονάδες, μετά τις καταστροφές;

Η συμφωνία προβλέπει ότι οι μονάδες που θα διατεθούν προς πώληση θα πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικές του συνολικού χαρτοφυλακίου της ΔEH, τόσο ως προς τη διάρκεια ζωής όσο και ως προς την ποιότητα των κοιτασμάτων στα ορυχεία. Με βάση το κριτήριο αυτό, θα καταλήξουμε στην τελική λίστα. Οι πρόσφατες εξελίξεις δεν ανατρέπουν τη λογική αυτή.

Η ΔEH εκ των πραγμάτων θα απωλέσει μερίδιο στην παραγωγή αλλά ταυτόχρονα διατηρεί ψηλά τη συμμετοχή της στην προμήθεια όπως και τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Υπάρχει λύση στην εξίσωση, ώστε να μην αντιμετωπίσει πρόβλημα βιωσιμότητας η εταιρία;

Υπάρχει ήδη ένα σχέδιο παρεμβάσεων για τη στήριξη της εταιρείας. Γνωρίζετε ότι υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Το Δημόσιο ανέλαβε προ μηνών πρωτοβουλία εξόφλησης των δικών του οφειλών και προπληρωμής έναντι έκπτωσης των φετινών τιμολογίων. Υπάρχει, επίσης, το σχέδιο των δημοπρασιών ΝΟΜΕ, που προχωρά κανονικά, ενώ παράλληλα γίνονται στοχευμένες κινήσεις μείωσης της συμμετοχής της ΔEH στην αγορά λιανικής. Νομίζω ότι όλες αυτές οι παράμετροι θα μας δώσουν τη λύση στην άσκηση που περιγράφετε.

Καμία αύξηση στα τιμολόγια ρεύματος

Η ΡΑΕ έχει αναλάβει να λύσει το «κουβάρι» των χρεώσεων των ΥΚΩ και των ΚΟΤ μέχρι τον Ιούνιο και το υπουργείο ΠΕΝ να νομοθετήσει. Η ΔEH, από την άλλη, θεωρεί δεδομένο ότι πρέπει να εισπράξει πάνω από 730 εκατ. ευρώ για τις ΥΚΩ. Τελικά οι καταναλωτές θα δουν μειώσεις ή αυξήσεις στα τιμολόγια;

Με τη συμφωνία που πετύχαμε με τους δανειστές, η τακτοποίηση των εκκρεμοτήτων θα γίνει σε βάθος 5ετίας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς το κόστος θα επιμεριστεί σε περισσότερες χρονιές και άρα θα είναι ευκολότερα διαχειρίσιμο. Επόμενο βήμα είναι ο ακριβής προσδιορισμός του ύψους των οφειλών της περιόδου 2012-2014. Αυτό το έχει αναλάβει η ΡΑΕ. Στη βάση των συμπερασμάτων της, εμείς στη συνέχεια θα λάβουμε τις τελικές αποφάσεις. Πιστεύω ότι για τη συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών θα προκύψουν οριακές διαφοροποιήσεις. Πρόθεσή μας είναι να μην υπάρξει καμία αύξηση των τιμολογίων του ρεύματος.

Να περάσουμε στον ΑΔΜΗΕ, μια και τις επόμενες μέρες μεταβιβάζεται επίσημα το 24% στην κινεζική State Grid. Τι σημαίνει αυτό για τον Διαχειριστή και τα μεγάλα έργα μεταφοράς που έχουν σχεδιαστεί, όπως η διασύνδεση των νησιών και της Κρήτης;

Η είσοδος ενός επενδυτή διεθνούς βεληνεκούς είναι ιδιαίτερα θετική εξέλιξη για τον ΑΔΜΗΕ. Η νέα Διοίκηση είναι λογικό να έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα επενδυτικά έργα και τη διερεύνηση νέων τρόπων μεγιστοποίησης των διασυνδέσεων στον ελλαδικό χώρο. Όπως ξέρετε, υλοποιείται η διασύνδεση της α' φάσης των Κυκλάδων, θα ακολουθήσει η β' φάση και φυσικά το μεγάλο πρόγραμμα της διασύνδεσης της Κρήτης, που αποτελεί το μεγαλύτερο έργο και εν δυνάμει μπορεί να προχωρήσει με την προσέλκυση μεγάλων επενδυτών.

Εντός Ιουνίου ο διαγωνισμός για ΔΕΣΦΑ

Τον δρόμο της ιδιωτικοποίησης έχει πάρει και ο ΔΕΣΦΑ. Πότε θα προκηρυχθεί ο διαγωνισμός;

Ο διαγωνισμός για τον ΔΕΣΦΑ θα προκηρυχθεί μέσα στον Ιούνιο και πιστεύω ότι μέχρι το τέλος του χρόνου θα βρίσκεται η ιδιωτικοποίηση σε τελικό στάδιο.

Το ενεργειακό κόστος για τη βιομηχανία είναι καθοριστικός παράγοντας. Ο πρωθυπουργός ανήγγειλε πρόσφατα την υποβολή αιτήματος για την παράταση της διακοψιμότητας. Πότε θα υποβληθεί;

Η «Υπηρεσία Διακοπτόμενου Φορτίου» ή αλλιώς «Διακοψιμότητα» συμβάλλει καθοριστικά στη διασφάλιση της ευστάθειας του ηλεκτρικού συστήματος και παράλληλα συγκρατεί το ενεργειακό κόστος των ενεργοβόρων βιομηχανιών. Εκτίμηση που επιβεβαιώθηκε και στην πρόσφατη ενεργειακή κρίση. Αξιολογώντας θετικά την όλη διαδικασία, ήδη συζητάμε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την παράταση του καθεστώτος για άλλα τρία χρόνια. Το σχετικό επίσημο αίτημα θα υποβληθεί άμεσα, μέχρι τον επόμενο μήνα.

Ένα από τα βασικά παραδοτέα στο πλαίσιο της συμφωνίας με τους δανειστές είναι και ο μηχανισμός επάρκειας. Θα έχει κοινοποιηθεί στην Ευρ. Επιτροπή μέχρι τέλος του Ιουνίου;

Η συμφωνία με τους δανειστές προβλέπει να γίνει προκοινοποίηση ενός Νέου Μηχανισμού Επάρκειας μέχρι το τέλος του εξαμήνου. Βρισκόμαστε στη φάση των σχετικών τεχνικών μελετών, στις οποίες εμπλέκονται ο ΑΔΜΗΕ και η ΡΑΕ. Πιστεύω ότι το πολύ σε ένα μήνα η διαδικασία θα έχει ολοκληρωθεί, οπότε θα είμαστε σε θέση να προχωρήσουμε στην προκοινοποίηση. Για την ενεργοποίηση, όμως, του νέου Μηχανισμού θα πρέπει προηγουμένως να τεθεί σε εφαρμογή το νέο μοντέλο λειτουργίας της αγοράς, το Target Model. Για να καλύψουμε την ενδιάμεση περίοδο, θα προχωρήσουμε σε ένα νέο Μεταβατικό Μηχανισμό Ευελιξίας (ο προηγούμενος έληξε τον Απρίλιο), ο οποίος θα λειτουργεί με κανόνες ανταγωνισμού, δηλαδή με δημοπρασίες.

Ενεργειακή δημοκρατία

Σε δημόσια διαβούλευση βρίσκεται το νομοσχέδιο για τους ενεργειακούς συνεταιρισμούς. Υπάρχουν κάποια πρώτα συμπεράσματα;

Την Τρίτη (20/6) ολοκληρώνεται η δημόσια διαβούλευση. Η υποδοχή του νομοσχεδίου ήταν ιδιαίτερα θετική και εντός του Ιουλίου αυτό θα έρθει προς ψήφιση στη Βουλή. Πρόκειται για μια μικρή «επανάσταση» στον κλάδο της ενέργειας, καθώς εισάγει την έννοια της ενεργειακής δημοκρατίας. Κάθε μέλος, ιδιώτης ή φορέας, έχει μία ψήφο, ανεξαρτήτως του συνεταιριστικού μεριδίου που κατέχει και οι αποφάσεις είναι απόλυτα διαφανείς και δημοκρατικές. Το νέο καθεστώς εμπλέκει για πρώτη φορά στον ενεργειακό σχεδιασμό τους καταναλωτές (δήμοι, νοσοκομεία, πανεπιστήμια, ξενοδοχεία, βιομηχανικές μονάδες κ.λπ.), που παραδοσιακά ήταν αποκλεισμένοι από αυτόν. Μέσω των ενεργειακών κοινοτήτων θα μπορούν να παράγουν τη δική τους ενέργεια, αξιοποιώντας καθολικά τον μηχανισμό του ενεργειακού συμψηφισμού (net metering). Καθαρή ενέργεια, αποκεντρωμένη παραγωγή και αυτοκατανάλωση είναι αυτό που ενισχύεται. Στηρίζει ιδιαίτερα την τοπική παραγωγή, καθώς το 75% των συμμετεχόντων θα πρέπει να κατοικούν, να εργάζονται ή να έχουν οικονομική δραστηριότητα εντός του νομού. Διασφαλίζουμε, έτσι, την παραγωγή προστιθέμενης αξίας από τις τοπικές κοινωνίες για τις τοπικές κοινωνίες. Τέλος, οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί-κοινότητες μπορούν να ασχολούνται με την εξοικονόμηση ενέργειας, που πλέον αντιμετωπίζεται ως ένα «καύσιμο», ισοδύναμο με την παραγωγή ενέργειας.

Να κλείσουμε και τη συνέντευξη με έναν ελπιδοφόρο τομέα στην οικονομία, αυτόν των υδρογονανθράκων. Πότε το υπουργείο ΠΕΝ θα είναι έτοιμο να προκηρύξει τον διαγωνισμό για την περιοχή που ζήτησε η κοινοπραξία των Total-ExxonMobil-ΕΛ.ΠΕ;

Ήδη έχουμε εκκινήσει τις σχετικές διαδικασίες και πιστεύω ότι αυτές θα ολοκληρωθούν το αμέσως επόμενο διάστημα.