Κασίνης: Το στοίχημα του φυσικού αερίου

Το πώς η Κύπρος κατάφερε να οριοθετήσει τις ΑΟΖ και να αρχίσει τις έρευνες για υδρογονάνθρακες περιγράφει στο Euro2day.gr ο γνωστός Κύπριος εμπειρογνώμων Σόλων Κασίνης, ο οποίος, όπως ανακοινώθηκε χθες, αναλαμβάνει σύμβουλος του Έλληνα πρωθυπουργού για θέματα ενέργειας.

Η ανακοίνωση αυτή αντιμετωπίζεται απόλυτα θετικά από ανθρώπους που ασχολούνται με την έρευνα υδρογονανθράκων. Μάλιστα, από όσα γνωρίζει το Euro2day.gr, ο Κύπριος τεχνοκράτης, από το διάστημα ακόμη που ήταν επικεφαλής της αρμόδιας υπηρεσίας της Κυπριακής Κυβέρνησης για την οργάνωση και διενέργεια των διεθνών διαγωνισμών παραχώρησης περιοχών της κυπριακής ΑΟΖ για έρευνες, είχε στενή επαφή με τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και το γραφείο του. Συμμετείχε δε ατύπως σε ομάδα εμπειρογνωμόνων που είχε συσταθεί στο Μαξίμου υπό την επίβλεψη του Χρύσανθου Λαζαρίδη για τα θέματα υδρογονανθράκων.

Μετά την παραίτησή του από τον κρατικό κυπριακό φορέα για τους υδρογονάνθρακες, ο κ. Κασίνης συνέχισε τις επαφές με το Μαξίμου, ενώ ταυτόχρονα έτρεχε την εταιρεία συμβούλων που έχει συστήσει.

Η θετική κατάληξη της στρατηγικής που ο ίδιος χάραξε με τη στήριξη των κυπριακών κυβερνήσεων της τελευταίας 20ετίας έχει αναβαθμίσει το κύρος του διεθνώς. Ως εκ τούτου η συμμετοχή του στο συμβουλευτικό επιτελείο του πρωθυπουργικού γραφείου θεωρείται ότι θα λειτουργήσει απόλυτα θετικά για την προώθηση του τομέα ερευνών στην Ελλάδα. Ιδίως όταν πρόκειται να οργανωθούν οι μεγάλοι κύκλοι παραχωρήσεων στο Ιόνιο και στη Νότια Κρήτη, όπου έγιναν τα σεισμικά δύο διαστάσεων.

Αρκεί να σημειωθεί ότι σε διάστημα μικρότερο από 10 μήνες η Κύπρος ολοκλήρωσε τον δεύτερο γύρο παραχωρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ και υπέγραψε συμβάσεις με ενεργειακούς κολοσσούς όπως η ΕΝΙ, η Total και η Kogas (κορεατική), ενώ προχωρά το ερευνητικό πρόγραμμα της Νoble στο μπλοκ 12 της κυπριακής ΑΟΖ.

Στην Ελλάδα, η ολοκλήρωση του διαγωνισμού open door για τις περιοχές Ιωαννίνων, Κατάκολου και Δυτικού Πατραϊκού είναι ακόμη σε εξέλιξη, ενώ οι συμβάσεις με τις κοινοπραξίες που έχουν επιλεγεί (επικεφαλής ΕΛ.ΠΕ. και Energean Oil & Gas) καλώς εχόντων των πραγμάτων θα υπογραφούν μετά το Πάσχα, ενώ θα ισχύσουν μετά την επικύρωσή τους από τη Βουλή (ελληνική πρωτοτυπία).

Το στοίχημα της Κύπρου

Προς της ανακοίνωσης της ανάληψης των καθηκόντων του, ο κ. Κασίνης μίλησε στο Euro2day.gr και στο κυπριακό περιοδικό «Euroκέρδος» και ανέλυσε τις εξελίξεις στην Κύπρο. Τόνισε ότι ο τερματικός σταθμός υπερισχύει όποιας άλλης επιλογής και σημείωσε ότι υπάρχει τρόπος να βρεθούν πόροι προκειμένου να υλοποιηθεί το έργο και η Κυπριακή Δημοκρατία να έχει τον κύριο λόγο. Αναλυτικά η συνέντευξη: 

ΕΡ.: Κύριε Κασίνη, ήσασταν πρωταγωνιστής στην ενεργειακή διπλωματία της Κύπρου, στις διεθνείς διαπραγματεύσεις, στην οριοθέτηση των Ζωνών Αποκλειστικής Οικονομικής Εκμετάλλευσης (ΑΟΖ) με την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Είστε ευχαριστημένος με τα αποτελέσματα που έχουμε στον τομέα αυτό σήμερα; Πώς κρίνετε τις εξελίξεις;

Το ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον της Νοτιοανατολικής Μεσογείου με άλυτο το εθνικό μας πρόβλημα και συνεχείς τις διενέξεις μεταξύ Ισραηλινών και Αράβων αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στις προσπάθειες μιας χώρας για προσέλκυση εταιρειών που θα επενδύσουν στην έρευνα υδρογονανθράκων, μολονότι οι συνθήκες για την ύπαρξη υδρογονανθράκων φαίνονται ευνοϊκές.

Αναγνωρίζοντας ότι η απουσία, συμφωνημένων με τις γειτονικές χώρες, θαλάσσιων συνόρων, προσμετρά αρνητικά στην απόφαση των πετρελαϊκών εταιρειών να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για χορήγηση αδειών έρευνας εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Κύπρου, ανέλαβα σχετικές πρωτοβουλίες στο θέμα αυτό από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας. Κατά τη διάρκεια της συνομολόγησης των συμφωνιών οριοθέτησης της ΑΟΖ της Κύπρου με την Αίγυπτο, τον Λίβανο και το Ισραήλ, είχα συνεχή και έντονη εμπλοκή στη διαπραγματευτική διαδικασία, καθότι προϊστάμην ειδικής υπηρεσιακής επιτροπής, όπου συμμετείχαν και διάφορες άλλες κυβερνητικές υπηρεσίες.

Αξίζει να αναφέρω εδώ ότι η πρώτη συμφωνία οριοθέτησης της μέσης γραμμής μεταξύ της ΑΟΖ Κύπρου και Αιγύπτου το 2003, αποτέλεσε και την πρώτη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Καταφέραμε λοιπόν με αυτήν τη στρατηγική, στο πλαίσιο πάντα των διεθνών συμβάσεων και των κανόνων του διεθνούς δικαίου, να δημιουργήσουμε έναν θαλάσσιο χώρο, που δεν χωρίζει την Κύπρο από τους γείτονές της στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά αποτελεί περιοχή κοινών συνόρων και συμφερόντων.

Πρέπει να σημειωθεί ότι στην έκβαση αυτής της στρατηγικής, σημαντικό ρόλο έπαιξε η συναινετική στάση που υπεδείχθη από το σύνολο του πολιτικού συστήματος σε συνδυασμό με τη συνεργασία και τη μεθοδικότητα των αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών.

Πιστεύω ότι τα αποτελέσματα στον τομέα αυτόν είναι θετικά. Βέβαια δεν θα πρέπει να παραλείψω να αναφέρω ότι καταβλήθηκαν προσπάθειες για υπογραφή συμφωνίας οριοθέτησης της ΑΟΖ και με την Ελλάδα, αλλά δεν καρποφόρησαν. Ευελπιστώ ότι στο κοντινό μέλλον θα υπάρξει κάποια θετική εξέλιξη στο θέμα αυτό.

Πέραν των συμφωνιών για την ΑΟΖ, είναι σημαντικό να αναφερθεί και η συμφωνία που έχει επιτευχθεί με την Αίγυπτο, όσον αφορά την εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που εκτείνονται εκατέρωθεν της μέσης γραμμής των δύο χωρών. Παρόμοιας φύσεως συμφωνίες πρέπει να συνομολογηθούν το ταχύτερο με τον Λίβανο και προπάντων με το Ισραήλ, καθώς όπως είναι γνωστό το κοίτασμα «Αφροδίτη» εκτείνεται και στον θαλάσσιο χώρο της γειτονικής αυτής χώρας.

Τερματικό ή αγωγός μέσω Τουρκίας; Αυτό είναι το κύριο ερώτημα που πρέπει να μας απασχολεί; Ποια τα υπέρ και ποια τα κατά για την πρώτη επιλογή καθώς και για τη δεύτερη;

Πιστεύω ότι στο ερώτημα αυτό δεν υπάρχουν διλήμματα ή επιλογές, παρά μόνο μια συγκεκριμένη και βέλτιστη λύση. Συνεκτιμώντας τις γεωστρατηγικές, πολιτικές, εμπορικές και τεχνικές παραμέτρους των δύο επιλογών, έχω τη βεβαιότητα ότι η λύση του τερματικού σταθμού παραγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) υπερισχύει οποιασδήποτε άλλης επιλογής-ιδέας για την αξιοποίηση του ορυκτού μας πλούτου.

Η δημιουργία μονάδας παραγωγής ΥΦΑ στην Κύπρο αναμφίβολα θα αναβαθμίσει τη γεωστρατηγική θέση της χώρας μας και θα αναδείξει ευκαιρίες για περαιτέρω ανάπτυξη συμμαχιών με τις γειτονικές χώρες. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι για παράδειγμα η διοχέτευση ισραηλινού φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή ή και στη διεθνή αγορά μέσω του τερματικού στην Κύπρο. Επίσης, η εμπλοκή στην εμπορική δομή του τερματικού μεγάλων εταιρειών από ισχυρές χώρες ενισχύει την ασφάλεια της πατρίδας μας έναντι εξωτερικών απειλών.

Είναι προφανές ότι μια τέτοια τεραστίου μεγέθους επένδυση είναι ικανή να επανεκκινήσει την εθνική οικονομία και να την επαναφέρει σε ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ τα παράπλευρα οφέλη που θα προκύψουν, όπως χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας κατά τα στάδια της κατασκευής και εκατοντάδες στο στάδιο λειτουργίας του τερματικού, ανάπτυξη τεχνογνωσίας για ορισμένα θέματα από ντόπιες επιχειρήσεις κ.ά. αναμένονται να είναι εξίσου σημαντικά.

Όσον αφορά το εμπορικό κομμάτι, το τερματικό ΥΦΑ παρέχει την ευελιξία για πώληση του φυσικού αερίου σε περισσότερες της μίας αγορές.

Στον αντίποδα, ακόμη και στην περίπτωση όπου υπάρχει λύση στο κυπριακό πρόβλημα, η επιλογή του αγωγού μέσω Τουρκίας μας καθιστά έρμαιο των αποφάσεων μιας άλλης χώρας, ως προς την τελική εμπορική διάθεση των ποσοτήτων φυσικού αερίου που βρίσκονται στον θαλάσσιο χώρο μας, αποδυναμώνοντας το γεωπολιτικό μας εκτόπισμα.

Θεωρείτε δηλαδή ότι η κατασκευή τερματικού είναι ακόμη εφικτή; Και εάν η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να έχει τον πρώτο λόγο στη διαχείριση, με τι κεφάλαια; Όλοι γνωρίζουμε ότι ένα τερματικό στοιχίζει 10 δισ. ίσως και περισσότερα. Η Λευκωσία από πού θα βρει το 50% των κεφαλαίων αυτών ώστε να δικαιούται το πλειοψηφικό πακέτο;

Υπάρχει ο τρόπος αλλά και διάφορα μέσα που επιτρέπουν στη Δημοκρατία να συμμετέχει στο τερματικό ΥΦΑ, και ταυτόχρονα να εμπλέκεται στις αποφάσεις και να ασκεί έλεγχο, χωρίς κατ' ανάγκην να κατέχει πλειοψηφικό μετοχικό κεφάλαιο.

Για τέτοιου είδους έργα, υπάρχουν σήμερα τρία κύρια μοντέλα εμπορικής δομής –το ολοκληρωμένο μοντέλο, το εταιρικό ή εμπορικό μοντέλο και το μοντέλο διοδίων. Με την επιλογή, για παράδειγμα του μοντέλου διοδίων, ο ιδιοκτήτης (ή οι ιδιοκτήτες) του τερματικού ΥΦΑ δεν αποκτά κυριότητα του φυσικού αερίου (ούτε και του ΥΦΑ), αλλά παρέχει υπηρεσίες υγροποίησης και επεξεργασίας προς τους ιδιοκτήτες της πρώτης ύλης (δηλαδή του φυσικού αερίου), στην κυριότητα των οποίων παραμένει και το προϊόν (το ΥΦΑ). Ως εκ τούτου, το κράτος που θα κατέχει και το μεγαλύτερο ποσοστό του φυσικού αερίου που θα υγροποιείται στο τερματικό θα μπορεί να έχει άμεσα και τον κύριο λόγο στη διαχείρισή του, ανεξάρτητα από τη μετοχική δομή (τους μετόχους) του έργου.

Σε περίπτωση όμως που είναι επιθυμητή η συμμετοχή στο έργο, εν όψει και της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης, το κράτος θα μπορούσε να εμπλακεί σε υποδομές και υπηρεσίες χαμηλού επενδυτικού ρίσκου και εγγυημένης απόδοσης, που θα λειτουργούν υποστηρικτικά κατά την κατασκευή και είναι ουσιώδεις για τη λειτουργία του τερματικού, όπως υποστηρικτικές εργασίες-υπηρεσίες κατά την κατασκευή της μονάδας (μεταφορές προσώπων και υλικών, σίτιση εργατών, φορτοεκφορτώσεις υλικών, χωματουργικά έργα, κατασκευές κ.ά.), ντεπόζιτα αποθήκευσης ΥΦΑ (κατασκευή, διαχείριση, συντήρηση), προμήθεια - αφαλάτωση νερού, ηλεκτροπαραγωγή, θαλάσσιες εγκαταστάσεις (κατασκευή, διαχείριση, συντήρηση), λιμενικές υπηρεσίες (πλωτά ρυμουλκά, σκάφοι χειρισμού και πλοηγίδες), λειτουργία και συντήρηση της μονάδας, σίτιση εργαζομένων, φύλαξη χώρου και πολλά άλλα.

Παράλληλα, ας μην ξεχνάμε το γεγονός ότι ο χώρος που θα χρησιμοποιηθεί για την ανέγερση του τερματικού ανήκει στο κράτος και αυτό αποτελεί σημαντικό διαπραγματευτικό χαρτί αλλά και περιουσιακό στοιχείο με ουσιαστική αξία.

Πέραν των πιο πάνω, είναι αξιοσημείωτο ότι μέρος του τερματικού έχει υιοθετηθεί από την Ε.Ε. ως «έργο κοινού ενδιαφέροντος», άρα είναι επιλέξιμο για να μπορεί να αιτηθεί χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά κονδύλια.

«Η ενεργειακή σύνδεση της Κύπρου με την Ευρώπη περνά από το Κυπριακό, από την Τουρκία και το Ισραήλ». Παρακαλώ σχολιάστε.

Η Κύπρος μπορεί να αποτελέσει την πύλη»για την ενεργειακή σύνδεση του Ισραήλ και ολόκληρης της περιοχής της Νοτιοανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη, συμβάλλοντας στην ασφάλεια της ενεργειακής της τροφοδοσίας. Και αυτό θα πρέπει να το κατανοήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση λαμβάνοντας σαφείς αποφάσεις και αναπτύσσοντας στιβαρές δράσεις προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της θέσης της Κύπρου, μιας χώρας που βρίσκεται ήδη στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Είμαι κατηγορηματικά εναντίον κάθε συλλογιστικής για ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης από την περιοχή μας μέσω Τουρκίας.

Το τερματικό ΥΦΑ είναι η βέλτιστη λύση, άρα θα πρέπει να αποτελέσει και την προτιμητέα κατεύθυνση, έστω και αν εξετάζονται παράλληλα εναλλακτικές ή πρόσθετες ενδεχόμενες επιλογές. Μόνο με τη δημιουργία μονάδας υγροποίησης φυσικού αερίου στην Κύπρο θα επέλθει η ανάπτυξη, επομένως και η οικονομική ανάκαμψη του τόπου μας.

Άρα είναι σημαντικό να συνεχίσουν οι ουσιαστικές ενέργειες προς αυτήν την κατεύθυνση, παράλληλα με τις διαδικασίες εύρεσης μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού (κάτι για το οποίο όλοι μας ευχόμαστε). Προς αυτόν το σκοπό, θα πρέπει τάχιστα η κυβέρνηση να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις με όλους τους ενδιαφερόμενους, οι οποίες θα καταλήξουν στην υπογραφή των απαραίτητων συμφωνιών για το έργο του τερματικού ΥΦΑ, που θα μπορούν να αποτελέσουν και ένα δυνατό διαπραγματευτικό χαρτί στις συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού.

Παρά ταύτα, λυπούμαι να παρατηρήσω ότι οι ενέργειες για τη δημιουργία του τερματικού ΥΦΑ φαίνεται να έχουν πλέον παγωσει, εφόσον τους τελευταίους έξι μήνες δεν παρατηρείται καμία ουσιαστική πρόοδος και εξέλιξη στο θέμα αυτό.

Όσον αφορά το Ισραήλ, ναι μεν θα ήταν ευχής έργον η εμπλοκή του στο τερματικό και θα ενδυνάμωνε το έργο αυτό, αλλά η Κύπρος πιστεύω πως έχει και πρόσθετα αποθέματα φυσικού αερίου που μπορούν να τροφοδοτήσουν και πέραν της μιας μονάδας υγροποίησης, χωρίς έτσι να έχουμε απόλυτη ανάγκη τα αποθέματα του Ισραήλ.

Πώς θα σχολιάζατε την προτροπή του Βρετανού Ύπατου Αρμοστή για συνεργασία με την Τουρκία στο θέμα του Φυσικού Αερίου ακόμη και χωρίς λύση του Κυπριακού;

Ανεδαφική και ουσιαστικά χωρίς κάποιο υπόβαθρο. Η Τουρκία αποτελεί πράγματι μια μεγάλη αγορά που προσφέρει υψηλότερες τιμές για το φυσικό αέριο και οποιαδήποτε άλλα ενδεχόμενα αξιοποίησης του ορυκτού μας πλούτου, όπως π.χ. ο αγωγός προς την Τουρκία, θα μπορούσε να συζητηθούν, υπό ορισμένες όμως προϋποθέσεις και μόνο εφόσον πρώτα υπάρξει επίλυση του Κυπριακού. Όπως προανέφερα, ο αγωγός μέσω Τουρκίας σημαίνει ταυτόχρονα τον άμεσο έλεγχο των ορυκτών κοιτασμάτων μας από την Τουρκία, και ως εκ τούτου θα πρέπει να αποκλειστεί από οποιανδήποτε ενδεχόμενη συνεργασία.

Ποια πιστεύετε πως θα είναι η συμβολή της Κύπρου στη Νέα Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Στρατηγική για το 2020;

Πέραν της σημαντικής αύξησης του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας και της αξιοσημείωτης βελτίωσης της συμπεριφοράς του Κύπριου πολίτη στο θέμα της εξοικονόμησης ενέργειας, η καθοριστικότερη συμβολή της Κύπρου στην ευρωπαϊκή ενεργειακή στρατηγική για το 2020 είναι πιστεύω η δυνατότητα που προσφέρει στο να αποτελέσει: (α) τον προμηθευτή της Ευρώπης με ποσότητες φυσικού αερίου που θα εξορύσσονται από κυπριακά κοιτάσματα, οπότε θα προσμετρούνται στο ευρωπαϊκό ενεργειακό δυναμικό, (β) τον διαμετακομιστή για όδευση ποσοτήτων υδρογονανθράκων που παράγονται στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου με τελικό προορισμό την Ευρώπη, και (γ) τη διαμετακόμιση ηλεκτρικής ενέργειας (παραγόμενης από ιδία κοιτάσματα υδρογονανθράκων, αλλά και από ΑΠΕ) στην Ευρώπη, μέσω του υποθαλάσσιου καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας.

Κατά την άποψή σας, πού βρίσκεται η ισορροπία ισχύος στη διαπραγματευτική δύναμη των ενεργειακών οδών, στην Ευρώπη ή στη Ρωσία;

Αν ρίξουμε μια ματιά στις εισαγωγές φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση για το 2012, θα παρατηρήσουμε ότι περίπου το 35% προέρχεται από τη Ρωσία, επιβεβαιώνοντας την κοινή διαπίστωση ότι η Ευρώπη εξαρτάται ενεργειακά από αυτή. Ωστόσο τα ίδια στοιχεία μας οδηγούν και σε ένα άλλο συμπέρασμα. Το 60% των εξαγωγών φυσικού αερίου της Ρωσίας έχει προορισμό χώρες της Ευρώπης. Αν αναλογιστούμε ότι πρόκειται για φυσικό αέριο που διοχετεύεται μέσω αγωγών, αντιλαμβάνεστε ότι η εξάρτηση της Ρωσίας από την αγορά της Ευρώπης είναι ακόμη πιο ισχυρή.

Εντούτοις, η αδυναμία της Ευρώπης να αναπτύξει όλα αυτά τα χρόνια υποδομές για εναλλακτικές πηγές τροφοδοσίας ή και αποθήκευσης ενέργειας, καθώς και το γεγονός ότι η ενέργεια είναι ζωτικό στοιχείο της σύγχρονης κοινωνίας, την καθιστούν ευάλωτη στις διαπραγματεύσεις της με τη Ρωσία.

Αναμφίβολα, μια ενδεχόμενη στροφή της Ρωσίας προς την τεράστια αγορά της Κίνας θα έχει σημαντικές επιπτώσεις και στην τιμή της τροφοδοσίας της Ευρώπης με φυσικό αέριο.

Η κρίση στην Κριμαία έχει δημιουργήσει στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη την ανάγκη για υιοθέτηση εναλλακτικών στρατηγικών ενέργειας οι οποίες θα μειώσουν την επιρροή της Μόσχας. Ποιες ευκαιρίες και προσδοκίες παρουσιάζονται για την Κύπρο;

Η παγκόσμια αγορά ΥΦΑ είναι δομημένη με τέτοιον τρόπο ώστε οι ενεργειακοί διάδρομοι μεταξύ προμηθευτή και καταναλωτή να μπορούν εύκολα να αλλάζουν. Στις ΗΠΑ παρατηρείται τελευταία ένα ξέσπασμα προς τις εξαγωγές ΥΦΑ, λόγω των τιμών φυσικού αερίου που ισχύουν, οι οποίες είχαν μια ραγδαία μείωση με την ολοένα κι αυξανόμενη εκμετάλλευση κοιτασμάτων αερίου από σχιστόλιθο. Από την άλλη, στην Ευρώπη ως επί το πλείστον λειτουργεί ένα σύστημα προμήθειας και διαμετακόμισης φυσικού αερίου μέσω χερσαίων αγωγών.

Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η Ρωσία παραμένει μέχρι σήμερα ένας σημαντικός ενεργειακός προμηθευτής της Ευρώπης, η Ε.Ε. θα πρέπει να προβεί σε αναπτύξεις που θα προσφέρουν μακροχρόνιες και ευέλικτες λύσεις για την ενεργειακή της προμήθεια και ασφάλεια, που θα επιτρέπουν την εκτροπή ποσοτήτων φυσικού αερίου και την αλλαγή προμηθευτή χωρίς την ανάγκη για εγκατάσταση νέων αγωγών μέσω άλλων διαδρόμων. Μία από αυτές τις λύσεις είναι και η εύρεση εναλλακτικών προμηθευτών, αλλά και η εξασφάλιση υποδομών ΥΦΑ που θα επιτρέπουν μια διαφορετική λύση στην ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης.

Στο πλαίσιο αυτό, η Κύπρος θα πρέπει να κινηθεί πλέον με περισσότερη αποφασιστικότητα και ταχύτερα βήματα προς τη θεμελίωση και ολοκλήρωση της υποδομής που θα την καταστήσει ενεργειακή γέφυρα μεταξύ της Ευρώπης και των μεγάλων αποθεμάτων φυσικού αερίου που έχουν ανακαλυφθεί στην Ανατολική Μεσόγειο.

• Ο κ. Θεοφάνης Λιβέρας είναι εκδότης του κυπριακού οικονομικού περιοδικού EUROΚΕΡΔΟΣ.