Νοικοκύρηδες και καπετανάτα

Η επανάληψη είναι μήτηρ μαθήσεως.

Η Ελλάδα είχε στο ταμείο 3 δισ. ευρώ περίπου και ανάγκες χρηματοδότησης 13 δισ. ευρώ τον Μάιο του 2010.

Επειδή έχασε την εμπιστοσύνη των αγορών, που σταμάτησαν ουσιαστικά να τη χρηματοδοτούν, απευθύνθηκε για δάνειο σε ΕΕ/ΔΝΤ, με αποτέλεσμα να μπει στην εποχή των μνημονίων.

Κι όμως, η γενική κυβέρνηση στην οποία περιλαμβάνονταν κάπου 1.800 φορείς όπως δήμοι, νοσοκομεία, ασφαλιστικοί οργανισμοί, εκτιμάται ότι είχε καταθέσεις στο τραπεζικό σύστημα μεταξύ 30 και 40 δισ. ευρώ τον Μάιο του 2010.

Είναι ποσά που η κεντρική διοίκηση θα μπορούσε να δανεισθεί (εσωτερικός δανεισμός) για να βγάλει το υπόλοιπο της χρονιάς και όχι απλά τον Μάιο.

Κυβερνητικά στελέχη, υπηρεσιακοί παράγοντες, τραπεζίτες κ.τ.λ. εμφανίζονταν να μη γνωρίζουν τίποτα.

Χρειάστηκε να φτάσουμε στο 2013 για να το μάθουμε, χάρη σε ένα μεσαίο στέλεχος του ΔΝΤ, που είχε συγκεντρώσει στοιχεία για τις καταθέσεις των φορέων του δημοσίου.

Η εποχή των ρέπος ξεκινούσε.

Σε μια συνάντηση με Ελληνες υπηρεσιακούς παράγοντες, ο ίδιος τους γνωστοποίησε την εκτίμησή του για την ύπαρξη καταθέσεων λίγων δισ. ευρώ, που θα μπορούσε να δανειστεί η κυβέρνηση.

Οι υπηρεσιακοί παράγοντες άρχισαν να ρωτάνε ο ένας τον άλλο, παρουσία του στελέχους του ΔΝΤ, αν ο φορέας που εκπροσωπούσαν είχε καταθέσεις. Ηταν ένα δείγμα του πώς λειτουργούσε και ίσως λειτουργεί ακόμη ο δημόσιος τομέας, με τον κατακερματισμό και τη μη διάχυση της πληροφόρησης.

Οι δανειστές, με πρώτο το ΔΝΤ, ζήτησαν να υπάρχει κεντρική διαχείριση των χρημάτων όλων των φορέων της γενικής κυβέρνησης, όπως γίνεται σε άλλες χώρες, προτείνοντας τη δημιουργία ενιαίου λογαριασμού θησαυροφυλακίου (single treasury account) στην Τράπεζα της Ελλάδος.

Άλλες χώρες που δεν έχουν το χρέος και τα δημοσιονομικά προβλήματα της Ελλάδας, έχουν ήδη συστήματα κεντρικής διαχείρισης.

Εδώ, διαφορετικές κυβερνήσεις έχουν νομοθετήσει επ’ αυτού, με τη συγκέντρωση των χρημάτων να ξεκινά στις αρχές του 2014.

Όμως, η διαδικασία, έστω στην πιο απλή μορφή της, με περισσότερους του ενός λογαριασμούς ταμειακής διαχείρισης, δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί καθώς υπάρχει μεγάλη αντίσταση από φορείς όπως οι δήμοι, περιφέρειες κ.τ.λ..

Κι όλα αυτά παρότι το κίνητρο να πάνε οι φορείς τα λεφτά τους στην ΤτΕ είναι μεγάλο, ενώ οι επικεφαλής διατρέχουν κίνδυνο καθώς μπορεί να κατηγορηθούν για απιστία καθώς στερούν από έσοδα τόκων τους φορείς.

Το επιτόκιο στα ρέπος με την κεντρική διοίκηση είναι της τάξης του 3% ενώ στις τράπεζες υποπολλαπλάσιο, π.χ. κοντά στο 0,6%.  

Τα ρέπος είχαν φθάσει τα 22 δισ. ευρώ και εκτιμάται ότι υπάρχουν ακόμη 5-6 δισ. ευρώ χωρίς να υπολογίζονται, του Παρακαταθηκών και του ΤΕΚΕ, που μπορούν να πάνε στην TτΕ.

Στις 7 Μαΐου, γνωρίζοντας για την επερχόμενη νομοθέτηση, είχαμε αναφερθεί στη σύνδεση της παροχής επιδότησης από τον προϋπολογισμό από τους δήμους με τη δημιουργία λογαριασμών στην TτΕ.

Πιστεύουμε ότι πρόκειται για ένα ορθολογικό μέτρο, είτε το δει κανείς από τη σκοπιά του επιτοκίου που κερδίζουν, είτε διαφορετικά.

Οι επιδοτήσεις στους δήμους ανήλθαν σε κάπου 2,5 δισ. ευρώ, όσες περίπου είναι οι καταθέσεις τους στο τραπεζικό σύστημα και στην TτΕ.

Οσον αφορά το επιχείρημα ότι θα στερηθεί ρευστότητα το τραπεζικό σύστημα, αυτό μπορεί να αντιμετωπισθεί εύκολα, αν τα λεφτά που συγκεντρωθούν, επανατοποθετηθούν στις τράπεζες (και με καλύτερο επιτόκιο κεντρικά λόγω υψηλότερου ποσού).

Το 2017, η ρευστότητα των τραπεζών ενισχύθηκε από αυτή την πηγή, σε αντίθεση με το 2015 και το 2016.

Κοντολογίς, η κεντρική διαχείριση των διαθεσίμων των φορέων της γενικής κυβέρνησης, όπως γίνεται κι αλλού, έχει λογική και έχει καθυστερήσει.