To χρώμα του χρήματος: Η φυλετική όψη της ανισότητας στις ΗΠΑ

«Πολύ συχνά, όταν υπάρχει μαζική ανεργία στην κοινότητα των μαύρων, αναφέρεται ως κοινωνικό πρόβλημα, και όταν υπάρχει μαζική ανεργία στην κοινότητα των λευκών, αναφέρεται ως οικονομική κρίση. Αλλά δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά. Το γεγονός είναι πως ο νέγρος αντιμετωπίζει συνθήκες οικονομικής κρίσης σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ».

Περισσότερο από πέντε δεκαετίες έχουν περάσει από όταν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ επέλεγε τα λόγια αυτά για να περιγράψει στην ομιλία του «Η άλλη Αμερική» την οικονομική ανέχεια της μαύρης κοινότητας και τα στοιχεία καταδεικνύουν πως η πλειονότητα των Αφροαμερικανών στις ΗΠΑ συνεχίζουν να ζουν σε μια «άλλη» οικονομική πραγματικότητα από τους λευκούς.

Η φυλετική διάσταση της ανισοκατανομής του πλούτου στις ΗΠΑ έχει επανέλθει στο προσκήνιο μέσω των πρωτοφανών μαζικών διαδηλώσεων που ξέσπασαν μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, αλλά και τον δυσανάλογο οικονομικό και υγειονομικό αντίκτυπο που είχε η πανδημία του νέου κορωνοϊού στις αφροαμερικανικές κοινότητες.

Πρόσφατη μελέτη από το APM Research Lab διαπίστωσε ότι το ποσοστό θνησιμότητας από τον κορωνοϊό ήταν 2,4 φορές υψηλότερο για τους μαύρους σε σχέση με τους λευκούς. Περίπου 22.000 μαύροι έχουν πεθάνει από τον κορωνοϊό στις ΗΠΑ, σχεδόν το 25% των συνολικών θανάτων, όταν οι μαύροι αποτελούν μόνο το 13% του πληθυσμού στις ΗΠΑ.

Ο δυσανάλογα μεγάλος αριθμός των Αφροαμερικανών που έχασαν τη ζωή τους από την Covid-19 αποτελεί μεταξύ άλλων προέκταση του φυλετικού χάσματος στην κατανομή του πλούτου και των επιπτώσεών του στην υγεία.

«Τίποτα από όσα βλέπουμε δεν θα έπρεπε να μας προκαλεί έκπληξη», δήλωσε στους Financial Times η Βαλερί Γουίλσον, οικονομολόγος του Economic Policy Institute. «Αν παρακολουθεί κανείς τις ανισότητες αυτές στο πέρασμα των γενεών, μπορεί με βεβαιότητα να προβλέψει πώς θα εξελιχθεί κάθε κρίση», σημείωσε.

Σύμφωνα με στοιχεία του Economic Policy Institute για το 2015, το μισθολογικό χάσμα μεταξύ λευκών και μαύρων είναι μεγαλύτερο από ό,τι ήταν πριν από 35 χρόνια. Οι μαύροι άντρες κερδίζουν 22% λιγότερα χρήματα σε σχέση με τους λευκούς που έχουν την ίδια εκπαίδευση, εμπειρία και περιοχή κατοικίας, ενώ οι γυναίκες έχουν 34,2% χαμηλότερες απολαβές.

Ανάλογα είναι και τα ευρήματα έρευνας οικονομολόγων των πανεπιστημίων του Σικάγο και του Ντιουκ, που εξετάζει τα εισοδήματα λευκών και μαύρων τα τελευταία 60 χρόνια. Οι Τσαρλς Κέργουιν και Πάτρικ Μπάγιερ υπολογίζουν ότι το εισοδηματικό χάσμα ανάμεσα στον μέσο μαύρο και λευκό εργαζόμενο βρίσκεται σήμερα σχεδόν στα ίδια επίπεδα με το 1960.

 «Σε μια σειρά δεικτών, η φυλετική οικονομική πρόοδος έχει ουσιαστικά επιβραδυνθεί ή αντιστραφεί τον τελευταίο μισό αιώνα», δήλωσε στο npr η Ελόρα Ντέρενονκορτ, οικονομολόγος στο Princeton. Η έρευνά της καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το εισοδηματικό χάσμα ανάμεσα στους λευκούς και τους μαύρους εργαζόμενους έχει μείνει σχεδόν το ίδιο από τα μέσα της δεκαετίας του 1970.

Εκτός από την παγίωση της εισοδηματικής ανισότητας, η μαύρη κοινότητα είναι αντιμέτωπη με τη διεύρυνση του χάσματος του πλούτου. Το 1968, ένα μαύρο νοικοκυριό της μεσαίας τάξης είχε περιουσία 6.674 δολαρίων έναντι 70.786 δολαρίων για το τυπικό λευκό νοικοκυριό. Το 2016, ένα μέσο νοικοκυριό Αφροαμερικανών είχε περιουσία 13.024 δολαρίων έναντι 149.703 δολαρίων για το μέσο νοικοκυριό λευκών.

«Όσον αφορά το χάσμα του πλούτου, δεν έχει υπάρξει καμία πρόοδος», ανέφερε στο npr ο Γκάμπριελ Ζούκμαν, καθηγητής Οικονομικών στο Μπέρκλεϊ. 

Σταθερό παραμένει από τη δεκαετία του 1970 και το χάσμα στην ανεργία, με το ποσοστό των Αφροαμερικανών που είναι άνεργοι να είναι διπλάσιο από αυτό των λευκών. Τον Φεβρουάριο του 2020, πριν από το χτύπημα της πανδημίας στην οικονομία, το ποσοστό των άνεργων Αφροαμερικανών ανερχόταν στο 6% και των λευκών κοντά στο 3%, όταν το συνολικό ποσοστό της ανεργίας στις ΗΠΑ βρισκόταν στο 3,6%. Τον Μάιο, όταν η ανεργία στις ΗΠΑ υποχώρησε αναπάντεχα στο 13,3% από 14,7% τον Απρίλιο, η ανεργία μεταξύ των μαύρων αυξήθηκε στο 16,8% από 16,7% τον Απρίλιο. Για τους λευκούς, το ποσοστό της ανεργίας μειώθηκε στο 12,4% από 14,2%, πτώση που αποτελεί ρεκόρ σε μηνιαία βάση.

Η οικονομική ανισότητα μεταξύ λευκών και μαύρων αποτυπώνεται και στα ποσοστά ιδιοκατοίκησης. Το 1976, το 68% των λευκών νοικοκυριών είχε το δικό του σπίτι, έναντι 44% για τα μαύρα νοικοκυριά. Το 2016 το χάσμα αυτό είχε διευρυνθεί ακόμα περισσότερο, με το ποσοστό ιδιοκατοίκησης για τα λευκά νοικοκυριά να μένει σταθερό στο 68% και για τα μαύρα νοικοκυριά να υποχωρεί στο 42%. 

Η εμπειρία από προηγούμενες υφέσεις και φυσικές καταστροφές δείχνει σύμφωνα με έρευνα του Urban Institute ότι τα μαύρα νοικοκυριά έχουν περισσότερες πιθανότητες να χάσουν το σπίτι τους λόγω της κρίσης της πανδημίας.