Η τέχνη πέφτει «θύμα» του σινο-αμερικανικού εμπορικού πολέμου

Στον εμπορικό πόλεμο μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, η τέχνη βρίσκεται σε διασταυρούμενα πυρά. Αυτόν τον μήνα, η αμερικανική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως ο πρόεδρος Τραμπ πρότεινε την επιβολή δασμών ύψους έως 25% σε εισαγόμενα κινεζικά αγαθά αξίας 200 δισ. δολαρίων, «προκειμένου να ενθαρρύνει την Κίνα να αλλάξει τις βλαπτικές πολιτικές της». Οι προτεινόμενοι αυτοί δασμοί, που αρχικά είχαν οριστεί στο 10%, έρχονται μετά από άλλους δυο γύρους δασμών.

Σύμφωνα με τους New York Times, η τελευταία λίστα των κινεζικών προϊόντων που «μπαίνουν στο στόχαστρο», αριθμεί 205 σελίδες. Περιλαμβάνει μηχανές αμμοβολής, χέλια –νωπά ή κατεψυγμένα (εξαιρουμένων των φιλέτων), καπέλα και, στο τέλος της σελίδας, πίνακες ζωγραφικής που είναι αποκλειστικά χειροποίητοι, γνήσια γλυπτά και αντίκες άνω των 100 ετών.

Οι δασμοί θα ισχύσουν σε όλα τα έργα τέχνης που προέρχονται από την Κίνα, ασχέτως του πώς εισέρχονται στις ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει πως οι αμερικανοί αγοραστές ίσως κληθούν να πληρώσουν 25% περισσότερο για ένα κύπελλο της δυναστείας Μινγκ που πωλείται από βρετανό ιδιοκτήτη σε δημοπρασία στη Νέα Υόρκη, όπως και για έναν πίνακα νεαρού καλλιτέχνη με έδρα στο Πεκίνο που πωλείται σε γκαλερί στο Χονγκ Κονγκ.

Η ανακοίνωση έχει προκαλέσει την κατακραυγή του κόσμου της τέχνης, αναφέρουν οι New York Times.

Ο James Lally, ιδρυτής της J.J. Lally & Co, εταιρείας εμπορίας με έδρα στη Νέα Υόρκη, η οποία ειδικεύεται στην ασιατική τέχνη, δηλώνει πως οι προτεινόμενοι δασμοί αποτελούν «ζήτημα μεγάλης ανησυχίας» για τα μουσεία, τους συλλέκτες, τους επιμελητές και τους dealers παγκοσμίως.

Όπως εξηγεί, οι επιπτώσεις θα είναι μεγάλες και θα οδηγήσουν σε ταχύτατη μείωση της αγοράς για την κινεζική τέχνη στις ΗΠΑ.

Επαγγελματικοί οργανισμοί όπως ο Σύνδεσμος Εμπόρων Τέχνης της Αμερικής, ο Σύνδεσμος Διευθυντών Μουσείων Τέχνης και ο Βρετανικός Σύνδεσμος Εμπόρων Αντικών, έχουν επίσης ταχθεί κατά της πρότασης.

Δεκάδες εταιρείες εξέφρασαν την ανησυχία τους στα αρμόδια στελέχη κατά τη διάρκεια της εξαήμερης δημόσιας ακρόασης στην Ουάσινγκτον την περασμένη εβδομάδα και πολλοί προειδοποίησαν πως οι προτεινόμενοι δασμοί θα βλάψουν τους Αμερικανούς καταναλωτές, σύμφωνα με τους New York Times.

Ο Peter Tompa, νομικός με έδρα την Ουάσινγκτον, εκπροσώπησε δυο ομάδες lobbying που εργάζονται για λογαριασμό μουσείων, εμπόρων και συλλεκτών, στην ακροαματική διαδικασία. Ο κ. Tompa δήλωσε πως ένα μέλος της αρμόδιας επιτροπής εμπορίου τον ρώτησε ένα πράγμα: αφού η τέχνη είναι είδος πολυτελείας, δεν θα πλήρωνε ο κόσμος;

Ο κ. Tompa είπε πως εξήγησε στην επιτροπή ότι το βασικό πρόβλημα είναι ο βραδύς κύκλος εργασιών του αποθέματος στο εμπόριο τέχνης και ότι οι δασμοί θα σήμαιναν μεγαλύτερες κεφαλαιουχικές δαπάνες από τους dealers.

«Οι dealers θα χρειαστεί να πληρώσουν ‘μπροστά’, όμως μπορεί να χρειαστεί αρκετός χρόνος για να αποζημιωθούν», επισήμανε, προσθέτοντας πως οι dealers έχουν επίσης να αντιμετωπίσουν και την πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου που επιτρέπει τη φορολόγηση των πωλήσεων μέσω διαδικτύου.

Οι Sotheby’s, Christie’s και ο σύνδεσμος των dealers του Asia Week New York, σε έγγραφη διαμαρτυρία τους, αναφέρουν πως οι ΗΠΑ θα επηρεαστούν περισσότερο και όχι η Κίνα. «Η επιβολή δασμών σε κινεζικής προέλευσης τέχνη δεν θα επηρεάσει τις εμπορικές πρακτικές ή πολιτικές της Κίνας, αφού η μεγάλη πλειονότητα των έργων αυτών εισάγεται στις ΗΠΑ από χώρες εκτός Κίνας», επισημαίνουν.

Και η αγορά των ΗΠΑ είναι μικρή σε σύγκριση με την ποσότητα της κινεζικής τέχνης και των κινεζικών αντικών που πωλούνται στην Κίνα. Πέρυσι, έργα κινεζικής τέχνης και κινεζικές αντίκες αξίας 7,1 δις. δολαρίων πωλήθηκαν σε δημοπρασίες σε όλον τον κόσμο, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Artnet. Από τις πωλήσεις αυτές, τα 5,1 δις. δολάρια προήλθαν από δημοπρασίες στην Κίνα, όπου οι δραστηριότητες των ξένων οίκων δημοπρασιών είναι περιορισμένες, και μόλις 408 εκατ. δολάρια από τις ΗΠΑ –αν και το ποσό αυτό ήταν αυξημένο κατά 62% σε σχέση με το 2016.

Οι έμποροι σημειώνουν πως η προσθήκη δασμών 25% στα τέλη που είναι γνωστά ως “buyer’s premium” θα απέτρεπαν τόσο τους αγοραστές όσο και τους πωλητές κινεζικής τέχνης στις δημοπρασίες στις ΗΠΑ, οδηγώντας σε αντιστροφή της ανάπτυξης στον κλάδο.

«Δεν τιμωρούνται οι Κινέζοι, αλλά οι Αμερικάνοι», σχολίασε η Gisele Croes, ειδικός σε θέματα αρχαίας κινεζικής τέχνης με έδρα στις Βρυξέλλες, αναφερόμενοι στους προτεινόμενους δασμούς. «Το διεθνές εμπόριο θα επιστρέψει στο Λονδίνο, στο Παρίσι και στο Χονγκ Κονγκ».

Τα τελευταία χρόνια, οι πωλήσεις κινεζικών αντικών κυριαρχούνται από τους κινέζους dealers και συλλέκτες. Η αγορά διεθνούς σύγχρονης τέχνης, από την άλλη πλευρά, κυριαρχείται από αμερικανούς dealers και συλλέκτες. Και αυτοί όμως έχουν θορυβηθεί από την επίπτωση που θα είχαν οι προτεινόμενοι δασμοί στις πωλήσεις έργων Κινέζων καλλιτεχνών.

«Ένα από τα ισχυρά σημεία της αμερικανικής οικονομίας είναι πως είναι μια ελεύθερη αγορά για όλους», ανέφερε ο dealer και επιμελητής Jeffrey Deitch. «Έκανε την πόλη της Νέας Υόρκης την παγκόσμια πρωτεύουσα της τέχνης. Το να τεθεί σε κίνδυνο αυτή η κατάσταση, θα μπορούσε να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες».

Τον επόμενο μήνα, ο κ. Deitsch αναμένεται να ανοίξει μια νέα γκαλερί στο Λος Ατζελες, με την έκθεση του Κινέζου καλλιτέχνη Ai Weiwei, «Zodiac». Το κεντρικό έργο της έκθεσης θα είναι η εγκατάσταση «Stools», που αποτελείται από σχεδόν 6.000 ξύλινα καθίσματα που ο καλλιτέχνης – ο οποίος μένει στο Βερολίνο – έσωσε από όλη την Κίνα. Το έργο θα τιμολογηθεί στα 2,9 εκατ. δολάρια.

Η προτεινόμενη επιβολή δασμών στις εισαγωγές θα καθορίζεται από «τον τόπο παραγωγής, όχι την εθνικότητα του ατόμου που δημιουργεί», διευκρίνισε με ανακοίνωσή του το γραφείο της αμερικανικής εμπορικής αντιπροσωπείας. Τα έργα του κ. Ai, καθώς δημιουργήθηκαν στη Γερμανία, θα εξαιρούνται από τους δασμούς.

Η κατάσταση όμως θα είναι διαφορετική για έργα σύγχρονων καλλιτεχνών που έχουν στούντιο στην Κίνα.

Η γκαλερί της Νέας Υόρκης Pace, που διαθέτει υποκαταστήματα στο Χονγκ Κονγκ και στο Πεκίνο, εκπροσωπεί 14 Κινέζους καλλιτέχνες. Στις 7 Σεπτεμβρίου θα φιλοξενήσει στο Μανχάταν έκθεση 11 νέων έργων του καλλιτέχνη Zhang Xiaogang, η έδρα του οποίου είναι στο Πεκίνο.

Η έκθεση θα ανοίξει πριν την όποια επιβολή δασμών σε εισαγόμενα έργα τέχνης, όμως ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Pace Gallery, Marc Glimcher, εξακολουθεί να ανησυχεί: «Είναι σαν να μπαίνουν δασμοί στα αποθέματα: αν η τιμή ενός αντικειμένου μεταβληθεί σημαντικά από ένα δασμό, τότε η αγορά θα ψάξει αλλού», σχολίασε.

Οι αγορές στη Νέα Υόρκη ήδη υπόκεινται σε τοπικό φόρο πωλήσεων ύψους σχεδόν 9%, σημείωσε, προσθέτοντας πως «αν έπρεπε να αυξήσουμε τις τιμές κατά 25%, θα ήταν δύσκολο να πωληθούν τα έργα».

«Ο όποιος προστατευτισμός στην αμερικανική αγορά τέχνης θα έχει τα αντίθετα αποτελέσματα», συνέχισε ο κ. Glimcher.

Ένα άλλο πρόβλημα που θα δημιουργούσε η επιβολή αυτών των δασμών, σημειώνουν οι New York Times, θα ήταν ότι θα δυσκόλευε τους κινέζους καλλιτέχνες να εκθέσουν τα έργα τους, κάτι που θα οδηγούσε σε ελαχιστοποίηση της πολιτισμικής ανταλλαγής.