Ποιος θα ακολουθήσει… μετά την Καταλονία

Μπορεί η Καταλονία να είναι αυτή τη στιγμή η περιοχή που μονοπωλεί τα πρωτοσέλιδα, αλλά η Ευρώπη έχει πολλά ακόμη σεπαρατιστικά κινήματα που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στη βορειοανατολική Ισπανία.

Τα κινήματα αυτά καλύπτουν ένα εύρος από μικρές κωμοπόλεις μέχρι ολόκληρες περιοχές και τα κίνητρα που κάνουν αυτούς τους Ευρωπαίους να επιθυμούν την απόσχιση είναι εξίσου ποικίλα, περιλαμβάνοντας γλωσσικές και πολιτικές διαφορές, αλλά και οικονομικές και ιστορικές αιτίες.

Παρότι κάποια σεπαρατιστικά κινήματα ονειρεύονται να κερδίσουν λίγη περισσότερη αυτονομία από την εθνική τους κυβέρνηση, άλλοι, όπως η Καταλονία, στοχεύουν σε πλήρη ανεξαρτησία και τίποτα λιγότερο.

Χώρες πως η Γερμανία και η Ιταλία -όπου μεταξύ των κρατιδίων παρατηρούνται πολύ διακριτές γλωσσικές, πολιτιστικές και ιστορικές διαφορές- τείνουν να εμφανίζουν αρκετά και αξιοσημείωτου μεγέθους σεπαρατιστικά κινήματα. Γεωγραφικά χαρακτηριστικά επίσης μπορούν να παίξουν το ρόλο τους, με νησιά (όπως η Σικελία και τα Νησιά Φερόες) και χερσονήσους (όπως το Κόρνγουολ στην νοτιοδυτική Αγγλία) να ζητούν συχνά περισσότερη αυτονομία ή ανεξαρτησία, νιώθοντας «ξεκομμένοι» και μακριά από τα κέντρα εξουσίας.

Όπως συνόψισε ο Willem Buiter, ανώτατος οικονομολόγος στην Citi, «η Ευρώπη των περιφερειών επιστρέφει».

«Υπερβολικά πολλές χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν αποσχιστικά προβλήματα, μεταξύ των οποίων η Βρετανία, το Βέλγιο και η Ιταλία, και αυτό δεν είναι πρωτοφανές πρόβλημα», πρόσθεσε.

Κάποια από τα μεγαλύτερα και μακροβιότερα σεπαρατιστικά κινήματα που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στην Καταλονία είναι τα εξής:

Βενετία και Λομβαρδία

Οι πλούσιες ιταλικές περιοχές της Λομβαρδίας και του Βένετο, και οι δύο θα προχωρήσουν σε δημοψηφίσματα στις 22 Οκτωβρίου, με σκοπό να κερδίσουν περισσότερη αυτονομία.

Οι δύο περιοχές έχουν ισχυρά σεπαρατιστικά κινήματα, κυρίως εξαιτίας της πικρίας που περιβάλλει την αντίληψη πως τα χρήματα των φορολογούμενων ξοδεύονται στις φτωχότερες περιοχές του ιταλικού Νότου. Όπως συνέβη και στην περίπτωση της Καταλονίας, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ιταλίας έχει μπλοκάρει τα σχέδια των περιοχών να διεξάγουν δημοψήφισμα ανεξαρτησίας, επομένως οι πολίτες της κάθε περιοχής ερωτώνται αν επιθυμούν περισσότερη αυτονομία (και περισσότερο χρήμα) από την εθνική κυβέρνηση.

Σημειώνεται πως η Βενετία έγινε κομμάτι της Ιταλίας μόλις το 1866. Το 2014, η περιοχή έκανε το δικό της μη δεσμευτικό δημοψήφισμα ανεξαρτησίας, υπέρ της οποίας ψήφισαν 2,1 εκατ. πολίτες -το 89% της συνολικής ψήφου.

Φλάνδρα και Βαλονία

Το Βέλγιο είναι μια χώρα χωρισμένη σε τρεις κοινότητες, γλώσσες και περιοχές. Η Φλάνδρα και η φλαμανδική κοινότητα βρίσκεται στο Βορρά, όπου οι πολίτες μιλούν τη φλαμανδική γλώσσα. Έπειτα υπάρχει ο γαλλόφωνος Νότος, γνωστός ως Βαλονία, καθώς και μια γερμανόφωνη περιοχή στο ανατολικό τμήμα της χώρας.

Παράλληλα υπάρχουν σημαντικά κινήματα στους κόλπους της καθεμίας από αυτές τις περιοχές, που αγωνίζονται για την ανεξαρτησία τους.

Πολιτικές ομάδες όπως η Νέα Φλαμανδική Συμμαχία, μια εθνικιστική, συντηρητική ομάδα που επικρατεί στο βελγικό κοινοβούλιο, τοποθετούνται υπέρ μιας σταδιακής απόσχισης της Φλάνδρας από το Βέλγιο. Το Euronews μετέδωσε, μάλιστα, ότι το κόμμα κρέμασε σημαία της Καταλονίας έξω από τα κεντρικά του γραφεία σε ένδειξη στήριξης στην περιοχή.

Με τις εκλογές να πλησιάζουν το 2019, το θέμα της φλαμανδικής ανεξαρτησίας δεν αναμένεται να «εξαφανιστεί» στο άμεσο μέλλον.

Χώρα των Βάσκων

Μια περιοχή της Ισπανίας που σίγουρα παρακολουθεί με ενδιαφέρον τα γεγονότα στην Καταλονία είναι η Χώρα των Βάσκων, μια «αυτόνομη κοινότητα» που βρίσκεται στη βόρεια ακτή της Ισπανίας.

Όπως και η Καταλονία, η Χώρα των Βάσκων έχει τη δική της γλώσσα και διακριτή κουλτούρα. Αντιθέτως από την Καταλονία, έχει ιστορικό στον βίαιο σεπαρατισμό, με αρκετές τρομοκρατικές επιθέσεις να έχουν πραγματοποιηθεί από την οργάνωση Eta. Το ένοπλο αυτό κίνημα ανεξαρτησίας, πάντως, έκανε το 2010 έκκληση για εκεχειρία, μια κατάσταση που μονιμοποιήθηκε το 2011.

Ωστόσο τα σεπαρατιστικά κινήματα παραμένουν υπολογίσιμη δύναμη στην περιοχή, με εκπρόσωπο του μεγαλύτερου υπέρ της απόσχισης κόμματος, τυ Βασκικού Εθνικιστικού Κόμματος- να δηλώνει πρόσφατα πως ελπίζει η περιοχή να πραγματοποιούσε το δικό της δημοψήφισμα ανεξαρτησίας όπως η Καταλονία.

Νότιο Τυρόλο

Η περιοχή του Νότιου Τυρόλου βρίσκεται στο πιο βόρειο κομμάτι της Ιταλίας και είναι γνωστή και ως Άλτο Άντιτζε (Άνω Αδίγης). Ωστόσο πρόκειται για μια περιοχή ευκρινώς μη ιταλική, με τα γερμανικά να είναι η κύρια γλώσσα και μόλις το ένα τέταρτο των 510.000 κατοίκων να μιλούν την ιταλική.

Παρότι είναι αυτόνομη επαρχία από το 1972, ένα σεπαρατιστικό κίνημα της περιοχής θα επιθυμούσε απόσχιση από την Ιταλία και επανένωση με την Αυστρία. Η περιοχή αποτελούσε κομμάτι της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, αλλά προσαρτήθηκε στην Ιταλία μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σκωτία

Μια χώρα που έχει στρέψει απόλυτα την προσοχή στο καταλανικό δημοψήφισμα είναι η Σκωτία. Παρότι διεξήγαγε το δικό της δημοψήφισμα ανεξαρτησίας το 2014 -νόμιμα και με την έγκριση της βρετανικής κυβέρνησης- στο οποίο οι υπέρ της απόσχισης έχασαν με το 55% των ψηφοφόρων να επιλέγει να παραμείνει μέλος του Ηνωμένου Βασιλείου, το Σκωτικό Εθνικό Κόμμα (SNP) δεν έχει εγκαταλείψει τις ελπίδες για ακόμη ένα δημοψήφισμα στο άμεσο μέλλον.

Μετά το δημοψήφισμα στην Καταλονία την περασμένη Κυριακή, η ηγέτιδα του SNP, Νίκολα Στέρτζον, δήλωσε πως η «ισχύς του αισθήματος» στην Καταλονία «δεν μπορεί να αγνοηθεί» -αν και πρόσθεσε πως χρειάζεται να πραγματοποιηθούν διαπραγματεύσεις από τις δύο πλευρές.

Η Στέρτζον πλησίασε πρόσφατα στο να καλέσει σε δεύτερο δημοψήφισμα στη Σκωτία, ωστόσο το κόμμα της έχασε έδρες μετά τις γενικές εκλογές του 2017. Πολιτικοί αναλυτές ερμήνευσαν αυτές τις απώλειες ως ένδειξη πως οι Σκοτσέζοι ψηφοφόροι δεν έχουν όρεξη για δεύτερο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας, ιδιαίτερα τόσο σύντομα μετά το προηγούμενο, το 2014.