Η οργή για την ανισότητα οδήγησε στην εκλογή Τραμπ

Μεταξύ 1979 και 2006 οι Αμερικανοί της μεσαίας τάξης είδαν τα -μετά τη φορολόγηση- ετήσια εισοδήματά τους να αυξάνονται κατά 21%, οι φτωχότεροι μόνο κατά 11%, ενώ το πλουσιότερο 1% είδε τα εισοδήματά του να αυξάνονται κατά 256%.

Δημοσιεύθηκε: 14 Νοεμβρίου 2016 - 10:07

Η οργή για την ανισότητα οδήγησε στην εκλογή Τραμπ

Η ανισότητα είναι σύμφωνα με πολλούς αναλυτές ένα ισχυρό επιχείρημα για όσους προσπαθούν να ερμηνεύσουν την εκλογική συμπεριφορά των Αμερικανών ψηφοφόρων.

Τα τελευταία χρόνια η εξέλιξή της ήταν θεαματική. Μεταξύ 1979 και 2006 οι Αμερικανοί της μεσαίας τάξης είδαν τα -μετά τη φορολόγηση- ετήσια εισοδήματά τους να αυξάνονται κατά 21% (αναπροσαρμοσμένα βάσει του πληθωρισμού).

Οι φτωχότεροι Αμερικανοί είδαν τα εισοδήματά τους να αυξάνονται μόνο κατά 11%. Εν τω μεταξύ, το πλουσιότερο 1% είδε τα εισοδήματά του να αυξάνονται κατά 256%. Έτσι, σχεδόν τριπλασίασε το μερίδιό του στο εθνικό εισόδημα, μέχρι το 23%, στο υψηλότερο επίπεδο από το 1928.

Το 1970 τα ανώτατα στελέχη των επιχειρήσεων κέρδιζαν 40 φορές περισσότερα απ' όσο οι κατώτερα αμειβόμενοι υπάλληλοί τους, αλλά το 2007 η αναλογία έγινε 1 προς 400. Και όλοι οι πρόεδροι δεν έκαναν και πολλά για την περιορίσουν. Η συμμετοχή του 1% των πλουσίων αυξανόταν κατά την διάρκεια των προέδρων Κένεντι, Τζόνσον, Νίξον, Φορντ και Κάρτερ με περίπου ίδιους ρυθμούς , ενώ επί Ρήγκαν, Μπους πατρός, Κλίντον και Μπους υιού, το μερίδιο αυτό εμφανίζει αλλεπάλληλες αιχμές.

Μερικοί ισχυρίζονται ότι τούτη η ανισότητα ήταν το αναπόφευκτο αποτέλεσμα βαθύτερων αλλαγών: παγκόσμιος ανταγωνισμός, φτηνά προϊόντα κινεζικής κατασκευής, τεχνολογικές μεταβολές. Παρότι οι παράγοντες αυτοί έπαιξαν τον ρόλο τους, δεν ήταν αποφασιστικοί.

Ο αποφασιστικός παράγοντας υπήρξε η πολιτική ιδεολογία και η δημόσια πολιτική αντίληψη: φορολογικοί συντελεστές, επιλογές στις δαπάνες, εργατική νομοθεσία, ρυθμίσεις, κανόνες χρηματοδότησης προεκλογικών εκστρατειών. Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η εκάστοτε κυβέρνηση ευνόησε απαρέγκλιτα τους πλούσιους. Αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος των Αμερικανών να θεωρεί ότι η ρίζα του κακού είναι οι ηγέτες, οι θεσμοί .

Αλλά και οι υπερβολές των ελιτ δρούσε πολλαπλασιαστικά στην οργή .Το 1978 θα ήταν πιθανόν οικονομικώς εφικτό και απολύτως νόμιμο για ένα διευθυντικό στέλεχος να επιβραβεύσει τον εαυτό του με ένα μπόνους πολλών εκατομμυρίων, ενώ θα πετούσε στον δρόμο το 40% των εργατών του και θα απαιτούσε από τους εναπομείναντες να πάρουν άδειες άνευ αποδοχών. Ελάχιστοι το έκαναν και ακόμα λιγότεροι το διατυμπάνιζαν.

Σήμερα οι ιστορίες για εξωφρενικές αποζημιώσεις των υψηλά ισταμένων και για την εκτεταμένη δυσπραγία που υπάρχει προς τα κάτω είναι οικείες.

Αλλά και η συνειδητοποίηση ότι η τάση για μεγαλύτερη ανισότητα υπακούει σε έναν κύκλο ανατροφοδότησης, που δεν μπορεί να σπάσει με τα συνήθη πολιτικά μέσα, έχει επηρεάσει την αμερικανική μεσαία τάξη. Όσος περισσότερος πλούτος συσσωρεύεται σε λίγα χέρια στην κορυφή, τόσο μεγαλύτερη επιρροή και προνόμια αποκτούν οι καλά δικτυωμένοι πλούσιοι, πράγμα που κάνει ευκολότερη γι' αυτούς και τους πολιτικούς συμμάχους τους την αποχαλίνωσή τους χωρίς κοινωνικό τίμημα.

Κι αυτό, με τη σειρά του, τους επιτρέπει να συγκεντρώσουν περισσότερο πλούτο, έως ότου αίτιο και αποτέλεσμα δεν μπορούν να ξεχωρίσουν πλέον. Τίποτα δεν φαίνεται να επιβραδύνει τη διαδικασία αυτή.

Σίγουρα, η ανισότητα επηρέασε τις επιλογές πολλών Αμερικανών ψηφοφόρων αλλά το ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι: πώς θα αντιμετωπιστεί η ανισότητα από έναν άνθρωπο που επωφελήθηκε τα μέγιστα από αυτήν.