Σε πρόσφατη πολυσέλιδη έκθεσή της η Citigroup συνιστά στους επενδυτές "να στοιχηματίσουν στις τάσεις αστικοποίησης και να αγοράσουν εταιρίες υδάτων", εκτιμώντας ότι οι τάσεις συγκέντρωσης του παγκόσμιου πληθυσμού και η βελτίωση του βιωτικού επιπέδου θα ωθήσουν υψηλότερα την τιμή του υδάτινου εμπορεύματος.

Η έκθεση επαναφέρει στο επίκεντρο της συζήτησης πολλά ζητήματα που αφορούν στο νερό, σε ένα αγαθό για το οποίο πολλοί οικονομολόγοι έχουν πει ότι επενδυτικά θα αποδειχθεί το πετρέλαιο του μέλλοντος. Το ύδωρ είναι  δημόσιο αγαθό ή ιδιωτικό; Είναι αντικείμενο δικαιωμάτων ιδιοκτησίας; Είναι αξιολογήσιμο; Εφόσον είναι χωρίς καμία αμφιβολία απαραίτητο για την επιβίωση, δεν θα πρέπει να προσφέρεται δωρεάν;

Σε αυτήν την παρουσίαση, όμως, δεν θα ασχοληθούμε με τη μείζονος σημασίας ακαδημαϊκή αυτή συζήτηση. Θα δούμε το νερό ως πραγματικό εμπόρευμα, και μάλιστα ως εμπόρευμα που θα αποτελέσει το μεγαλύτερο επενδυτικό προϊόν στο κοντινό μέλλον, όπως το θέτει η Citi.

Ο οίκος εξηγεί τη θέση του ως εξής: "Περιμένουμε ότι στο κοντινό μέλλον θα υπάρξει μαζική επέκταση των επενδύσεων στους υδάτινους κλάδους, όπως στην παραγωγή φρέσκου, καθαρού νερού από άλλες πηγές (αφαλάτωση, διύλιση, αποθήκευση, μεταφορά διά ξηράς και θαλάσσης).

Περιμένουμε να δούμε δίκτυα αγωγών μεταφοράς ύδατος που θα ξεπεράσουν τα μεγέθη των σημερινών αγωγών πετρελαίου και αερίου. Προβλέπουμε ότι θα υπάρχουν στόλοι δεξαμενόπλοιων νερού και εγκαταστάσεις αποθεματοποίησης, νέα συστήματα καναλιών κ.λπ. κ.λπ.

Πιστεύουμε ότι σε 25 - 30 χρόνια θα υπάρχει μια ενοποιημένη διεθνής αγορά νερού, με αγορές spot, αγορές futures και άλλα παράγωγα νερού -puts, calls, swaps-, που θα τελούν υπό διαπραγμάτευση στα χρηματιστήρια και over the counter. Θα υπάρχουν διάφοροι βαθμοί και ποικιλίες φρέσκου ύδατος". Και η έκθεση καταλήγει: "Το νερό κάποια στιγμή θα γίνει το πιο σημαντικό εμπόρευμα στη φυσική αγορά, σημαντικότερο από το πετρέλαιο, τον χαλκό, τα αγροτικά εμπορεύματα και τα πολύτιμα μέταλλα".

Για όσους πιστεύουν αυτές τις προβλέψεις, ο οίκος έχει να προτείνει τις εξής μετοχές επιχειρήσεων με μεγάλο άνοιγμα σε περιοχές της αγορά ύδρευσης που σχετίζονται με την αστικοποίηση. Αυτέ είναι: Danaher (ΗΠΑ), GUD Holdings (Αυστρία), ITT Corp. (ΗΠΑ), Kubota (Ιαπωνία), Kurita Water Industries (Ιαπωνία), Nalco (ΗΠΑ), Pentair (ΗΠΑ), Roper Industries (ΗΠΑ), Rotork (Βρετανία), Sound Global (Καναδάς), Suez Environment (Γαλλία), Veolia Environment (Γαλλία).

Υδάτινες αγορές ηλικίας 4.500 ετών

Η Citi δεν είναι η μόνη που βλέπει ευκαιρίες στο νερό. Η παγκόσμια χρήση ύδατος έχει διπλασιαστεί από το 1960 έως το 2000 και υπολογίζεται πως θα αναπτύσσεται με ρυθμό διπλάσιο από την κατανάλωση πετρελαίου έως το 2030. Έτσι, πάρα πολλοί αναλυτές προβλέπουν ότι διάφορες μορφές τοποθετήσεων σε συναλλαγές νερού θα παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο στο επενδυτικό τοπίο του μέλλοντος.

Ήδη, σε όλο τον πλανήτη υπάρχουν ποικίλες μορφές πρόσβασης σε δικαιώματα αξιοποίησης νερού και η αγορά αυξάνεται, καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται και αυτός, η κλιματική αλλαγή είναι καθημερινή και η αστικοποίηση κλιμακώνεται.

Οι ειδικοί για την κλιματική αλλαγή δηλώνουν ότι τα προβλήματα όπως το λιώσιμο των πάγων και οι μεγάλες ξηρασίες είναι πολύ πιθανό να επιδεινωθούν, ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να ανέλθει στους 9,3 δισ. ανθρώπους έως το 2015, γεγονός που θα ασκήσει αυξητικές πιέσεις στη ζήτηση για τρόφιμα και σε άλλους πόρους.

Γι' αυτό και πολλά κράτη, είτε από πρόνοια είτε από ανάγκη, έχουν ήδη αναπτύξει χρηματιστηριακές αγορές ύδατος, οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις λειτουργούν αποδοτικά και ευεργετικά επί χιλιάδες χρόνια. Το πρακτορείο Reuters παρουσιάζει μία διεθνή απογραφή των αγορών νερού.

1. ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

Η αυστραλιανή αγορά ύδρευσης είναι πιθανότατα το μεγαλύτερο σύστημα στον πλανήτη και εκτιμάται ότι τα συμβόλαια νερού ανήλθαν στα 3,1 δισ. δολ. το 2010. Το 1990 οι φόβοι ότι ο αγροτικός κόσμος εξαντλεί τα αποθέματα της χώρας ώθησε τις Αρχές να αποφασίσουν πως, αν θέλουν σταθερά δικαιώματα ύδατος ή ετήσια δικαιώματα, θα πρέπει να τα ανταλλάσσουν μεταξύ τους.

Το 1994, το αρμόδιο συμβούλιο υδρευτικών μεταρρυθμίσεων κατέστησε δυνατό τον διαχωρισμό των δικαιωμάτων νερού από τη γη. Ήταν το πρώτο βήμα για την επέκταση των συναλλαγών ύδατος. Επίσης, προωθήθηκε το άνοιγμα των συμφωνιών συναλλαγών, με δικαιώματα ενδοπολιτειακών συναλλαγών εντός του κράτους, και εν τέλει η επέκταση της μόνιμης χρήσης ύδατος, που είχε στόχο την αύξηση στην κάλυψη και στους όγκους του εμπορίου.

Πολλές πολιτείες της Αυστραλίας συμφώνησαν να επιτρέψουν τη μεταβίβαση συμβολαίων από πολιτεία σε πολιτεία, οι συναλλαγές απέκτησαν σταθερό χαρακτήρα και επεκτάθηκαν ενδοπολιτειακά. Ένας όλο και αυξανόμενος αριθμός προσωρινών συμβολαίων πραγματοποιείται μέσω ηλεκτρονικών συναλλαγών ή τρίτων μερών, δηλαδή χρηματιστών.

2. ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ

Οι υδάτινες συναλλαγές ποικίλλουν ανά πολιτεία, ανάλογα με τον εκάστοτε κώδικα του πολιτειακού συστήματος και των αρχών εποπτείας. Συναλλαγές δικαιωμάτων νερού πραγματοποιούνται σε πολιτείες όπως η Αριζόνα, η Καλιφόρνια, το Κολοράντο και το Νέο Μεξικό, όπου το νερό είναι δυσεύρετο.

Όμως, η πιο δραστήρια αγορά στις ΗΠΑ είναι το Big Thomson Project στο Κολοράντο, που μεταφέρει ύδρευση μέσα από τα Βραχώδη Όρη και τροφοδοτεί 10 πόλεις. Οι ειδικοί αποδίδουν την επιτυχία του εν λόγω σχεδίου στην ευκολία συναλλαγών. Τα δικαιώματα είναι ξεκάθαρα και καθορίζονται ομοιόμορφα.

3. ΝΟΤΙΟΣ ΑΦΡΙΚΗ

Το νοτιοαφρικανικό σύστημα εισήχθη το 1997 - 1998 και θεωρείται από ορισμένους το πιο προχωρημένο πλαίσιο συναλλαγών ύδατος στον κόσμο. Δίνει τη δυνατότητα επανατοποθέτησης στα δικαιώματα και επιτρέπει τόσο τις μόνιμες όσο και τις προσωρινές συναλλαγές. Οι άδειες καλύπτουν συγκεκριμένη χρονική περίοδο και τα δικαιώματα μπορούν να μειωθούν, αν δοθούν υπερβολικές άδειες σε ένα δικαίωμα. Αν και έχει πολύ καλό σχεδιασμό, το σύστημα βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, με μικρούς όγκους συναλλαγών σε τοπικές μόνο περιοχές.

4. ΧΙΛΗ

Οι αγορές νερού καθιερώθηκαν το 1981 στη Χιλή, όταν τα παραδοσιακά δικαιώματα αγροτικής ύδρευσης μετατράπηκαν σε δικαιώματα ύδατος, που διαχωρίζονται εντελώς από τα χερσαία δικαιώματα και έχουν τη δυνατότητα ανταλλαγής.

Τα δικαιώματα προκύπτουν με βάση τα ποσοστά διαθέσιμου ύδατος, οπότε ο κίνδυνος λειψυδρίας εξαιτίας των εμπορικών συναλλαγών περιορίζεται. Οι πωλητές και οι αγοραστές μπορούν να εκτελέσουν βραχυπρόθεσμες πωλήσεις με ορισμένο όγκο συναλλαγών, ετήσια εκμίσθωση ή τελεσίδικη πώληση.

Το 1990 η Παγκόσμια Τράπεζα χαρακτήρισε το σύστημα της Χιλής παράδειγμα στις συναλλαγές νερού για άλλες αναπτυσσόμενες χώρες. Ορισμένοι, πάντως, επικρίνουν το μοντέλο για την αδύναμη εποπτεία του και για αδικίες. Το 2005, οι Αρχές εισήγαγαν μεταρρυθμίσεις για να αποτρέψουν την υπερβολική αποθεματοποίηση ύδατος, όπως φόρο στα μη αξιοποιούμενα δικαιώματα.

5. ΒΡΕΤΑΝΙΑ

Οι συναλλαγές στην ύδρευση εισήχθησαν το 2001, αλλά σήμερα μόνο οι συναλλαγές σε δικαιώματα νερού (συναλλαγές αδειών) είναι εξουσιοδοτημένες. Ορισμένες αλλαγές αναμένεται να προκύψουν μετά την κυβερνητική λευκή χάρτα για την υδάτινη στρατηγική, η οποία πρόκειται να εισαχθεί φέτος.

6. ΟΜΑΝ

Το σύστημα ύδρευσης Aflag του Ομάν λειτουργεί από το 2.500 π.Χ. και περιλαμβάνεται στην παγκόσμια εθνική κληρονομιά της UNESCO. Τα συναλλάξιμα δικαιώματα ύδατος μεταξύ των αγροτών έχουν δημιουργήσει ένα αποδοτικό και βιώσιμο σύστημα αγροτικής ύδρευσης, το οποίο λειτουργεί επί 4.500 χρόνια. Το σύστημα προσφέρει δωρεάν πόσιμο ύδωρ και δωρεάν ύδωρ για το τελετουργικό καθαρισμού στα τζαμιά. Αφού καλυφθούν αυτές οι ανάγκες, τα δικαιώματα γίνονται ιδιωτικά, κληρονομήσιμα και εμπορεύσιμα.

7. ΚΑΝΑΡΙΕΣ ΝΗΣΟΙ

Οι αγορές των Κανάριων Νήσων, δηλαδή των Μεγάλων Καναρίων και της Τενερίφης, απαρτίζονται από μία αγορά δικαιωμάτων ύδατος, μία αγορά spot νερού και μετοχές στην αγορά αγωγών ύδρευσης.