Ο Steen Jakobsen, κορυφαίος οικονομολόγος της Saxo Bank σχολιάζει τις τελευταίες εξελίξεις στην οικονομία της ΕΕ και των ΗΠΑ, αναμένοντας ωστόσο ισχυρές πολιτικές αποφάσεις έως το τέλος της εβδομάδας, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε ανοδική πορεία τις αγορές.

Ο Steen Jakobsen επισημαίνει ότι είναι πλέον δύσκολο να πιστεύουμε στις πρακτικές και εύκολες λύσεις για την αναχαίτιση της εξάπλωσης της κρίσης, τονίζοντας το αίτημα των αγορών για αντιμετώπιση της γενεσιουργού αιτίας της κρίσης, δηλαδή της έλλειψης παραγωγικότητας στη Δύση και της δημοσιονομικής κατάστασης στην περιφέρεια της Ευρωζώνης.

Τέλος, συμπληρώνει ότι η αύξηση του κόστους των γερμανικών CDS αποτελεί σημάδι ότι η αγορά βλέπει τη Γερμανία, που είναι και ο μεγαλύτερος πιστωτής της Ευρώπης, όχι απλώς ως μέρος της λύσης, αλλά ως τη μοναδική λύση.


«Πώς μια κρίση εμπιστοσύνης στις κυβερνήσεις θα λυθεί από τις ίδιες τις κυβερνήσεις;» Αυτή την ερώτηση μου έθεσε ένας φίλος, απαντώντας σε ένα πρόσφατο κείμενό μου. Θέτει ένα σαφές και σημαντικό ζήτημα:

Πώς καταλήξαμε να καθόμαστε και να περιμένουμε τη Γερμανία να αποφασίσει να κάνει κάτι που θα έπρεπε να είχε κάνει εδώ και πολύ καιρό ή την Ομοσπονδιακή Νομισματική Επιτροπή (FOMC) να συνειδητοποιήσει ότι οι Ποσοτικές Χαλαρώσεις 1 και 2 (QE και QE2) δεν ήταν αποτελεσματικές; Ή να πιστέψουμε ότι το Αμερικανικό Κογκρέσο θα ξεκινήσει τη διαδικασία για τη μείωση του χρέους των ΗΠΑ;

Όχι, η αγορά έχει μια ατζέντα απίστευτης ακρίβειας: Ζητά εντόνως η κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τη γενεσιουργό αιτία αυτής της κρίσης, δηλαδή την έλλειψη παραγωγικότητας στη Δύση και το δημοσιονομικό χάος στην περιφέρεια της Ευρωζώνης.

Η αγορά είχε και πάλι άσχημα νέα τις τελευταίες ημέρες, με το κόστος των ασφαλίστρων των γερμανικών ομολόγων (CDS) να αυξάνεται και να ξεπερνά το αντίστοιχο κόστος για το Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό αποτελεί ένα πραγματικό σημάδι ότι η αγορά πιστεύει ότι τελικά ο μεγαλύτερος πιστωτής της Ευρώπης δεν είναι απλώς μέρος της λύσης, αλλά η μοναδική λύση.

Το τίμημα γι’ αυτό θα μπορούσε εύκολα να είναι μια χαμηλότερη αξιολόγηση για τη Γερμανία. Στο μεταξύ, στο εσωτερικό της Γερμανίας βλέπουμε τα ΜΜΕ, και κυρίως τα αντι-ευρωπαϊκά ΜΜΕ, να το διασκεδάζουν παίζοντας το χαρτί του όρου «μη διάσωσης» (no bail-out clause) της Συνθήκης του Μάαστριχτ και να διευκρινίζουν ότι ούτε καν η Γερμανία δεν μπορεί να πληρώσει γι’ αυτή την κατάσταση.

Η αγορά, ωστόσο, ζητά απεγνωσμένα «λύσεις», πολλές από τις οποίες αποτελούν απλώς βραχυπρόθεσμα μέτρα για να αναχαιτιστεί η σημερινή, άσχημη εξάπλωση της κρίσης. Ένα νέο σημάδι απόγνωσης ήρθε με το πέρασμα της απόδοσης των τρίμηνων καταθέσεων σε ελβετικό Φράγκο (CHF) σε αρνητικό πρόσημο την Τρίτη.

Ναι, θα χρειαστεί να πληρώσετε για να τοποθετήσετε τα χρήματά σας στην Ελβετία για τρεις μήνες. Πριν πείτε ότι αυτό είναι παράλογο, θυμηθείτε το παλιό ρητό: Οι επόμενες εβδομάδες δεν έχουν να κάνουν με την απόδοση των χρημάτων σας, αλλά μάλλον με το πόσα από τα χρήματα σας θα επιστραφούν στην άλλη πλευρά!

Θα ήθελα να τονίσω ότι σκοπός μου δεν είναι να κάνω μια απαισιόδοξη πρόβλεψη, αφού κι εγώ, όπως και πολλοί άλλοι, πιστεύω ότι θα υπάρξει μια ισχυρή πολιτική απάντηση πριν το κλείσιμο των αγορών την Παρασκευή. Ακολούθως παραθέτω έναν κατάλογο με τα πιθανά σενάρια (η σειρά είναι τυχαία, ενώ δεν υπάρχει συγκεκριμένη προτίμηση):

• Η Κίνα αναπροσαρμόζει τα επιτόκιά της για να βοηθήσει τον κόσμο να διορθώσει τις ανισότητες – δεδομένου ότι δεν επιδιώκει τόνωση της αγοράς. Επίσης σημειώστε ότι το κινεζικό Γουάν (CNY) αυξήθηκε ελαφρά τις τελευταίες μέρες.

• Η Επιχείρηση Twist που ήδη ανακοινώθηκε στη συνεδρίαση της FOMC την Τρίτη, στοχεύοντας σε μακροπρόθεσμες αποδόσεις.

• Η Ιαπωνία δεσμεύεται δημόσια να αγοράσει κρατικά ομόλογα χωρών της Ευρώπης και των ΗΠΑ – κίνηση που υποστηρίζουν οι 100 μεγαλύτερες εταιρίες του κόσμου με τα αποθέματα ρευστού τους

• Η ΕΚΤ μηδενίζει τα επιτόκιά της

• Η Γερμανία εκφράζει την πλήρη δέσμευσή της στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) – και δημιουργεί de facto και εγγυάται έναν Μηχανισμό για πάνω από 2,5 τρισεκατομμύρια Ευρώ. (Αυτό πιθανώς θα οδηγήσει σε υποβάθμιση του γερμανικού κρατικού χρέους)

• Στις ΗΠΑ, ο Πρόεδρος Ομπάμα ζητά αργία.

• Η ΕΕ εφαρμόζει απαγόρευση των ανοιχτών πωλήσεων (short selling) – η Ελλάδα και η Κορέα ήδη το εφήρμοσαν – ενώ ακολουθούν και οι G-20.

• Οι G-7 επεμβαίνουν στο ιαπωνικό Γεν (JPY) και το ελβετικό φράγκο (CHF), με τη βοήθεια της Κίνας.

• Κλείσιμο όλων των αγορών, ώστε να υπάρξει λύση πριν το άνοιγμα της Δευτέρας.

Μπαίνουμε σε μια φάση, όπου η πίστη σε πρακτικές και εύκολες λύσεις είναι πια δύσκολη. Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι η εξέγερση στο Λονδίνο, οι διαδηλώσεις στο Ισραήλ και η αυξανόμενη ένταση στην Ιταλία δεν βοηθούν την κατάσταση, και δυστυχώς φαίνεται ότι οι περισσότερες προβλέψεις μας για το Γ’ Τρίμηνο βγαίνουν αληθινές: μεγάλη ανασφάλεια, παγκόσμια επιβράδυνση, καθυστέρηση αποφάσεων για να κερδίσουμε χρόνο και τελικά μεγάλη κοινωνική ένταση.

Δεν φτάσαμε ακόμα σε ένα νέο 2008. Οι επιχειρήσεις είναι σε καλύτερη θέση από ότι ήταν το 2008 με πολύ χαμηλότερα επίπεδα μόχλευσης, οι εταιρείες με πρόσβαση σε κεφάλαιο και αγορές έχουν καλές προοπτικές και υπάρχουν εκατοντάδες καλές ευκαιρίες σε μετοχές. Ωστόσο, είναι πια αργά για την άσκηση του «αγοράζω ώθηση».

Παραμένω στην ουδέτερη θέση μου σχετικά με τον κίνδυνο, αφού η αγορά αυτή είναι σχεδόν μη διαπραγματεύσιμη. Περιμένω κάποιου είδους άνοδο, βάσει μιας ή περισσοτέρων από τις παραπάνω πολιτικές απαντήσεις, ενώ το εύρος και η ουσία αυτής της ανόδου θα υπαγορεύσει το επόμενο ρίσκο που θα αναλάβω.

Θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι για την ώρα συνεχίζω να βλέπω ότι η αγορά θεωρεί πιθανότερο να δούμε ένα «Ευρω-Μάρκο», δηλαδή μια Ευρωζώνη χωρίς τους αδύναμους της περιφέρειας, αντί να πιστεύει ότι οι πολιτικοί (βλέπε Γερμανία) θα λάβουν τελικά τις απαραίτητες δεσμεύσεις για να διασφαλίσουν την επιβίωση της ΕΕ.

Η απειλή παραμένει και ένα τεστ των 1.000 μονάδων στο δείκτη S&P το φθινόπωρο θα μπορούσε δυστυχώς να είναι το τίμημα που θα χρειαστεί να πληρώσουμε για την ανικανότητα όσων διαμορφώνουν πολιτική να προλάβουν την αγορά. Για την ώρα, μένει μόνο να δώσουμε προσοχή στη συμβουλή του J.P Morgan, ο οποίος όταν ρωτήθηκε πώς έγινε πλούσιος, απάντησε: «Έπαιρνα το κέρδος μου υπερβολικά νωρίς».