Η «ψήφος εξωτερικού» και το μπρα ντε φερ δεκαετιών

Στο Τέξας ψήφισαν προ δεκαετίας νόμο που επιτρέπει στους αστροναύτες να συμμετέχουν στις εκλογές της πολιτείας τους ψηφίζοντας επιστολικά, ώστε να ικανοποιείται η βασική αρχή: ο κάθε πολίτης έχει δικαίωμα ψήφου, ακόμη και αν την ημέρα των εκλογών βρίσκεται μακριά από τη χώρα του.

Ο αστροναύτης έτσι κι αλλιώς δεν μπορεί να απουσιάζει… μονίμως στο Διάστημα, ενώ και οι χώρες της Δύσης, που θέσπισαν την «ψήφο του εξωτερικού», συνεκτίμησαν το χρονικό διάστημα σταθερής απουσίας στο εξωτερικό.

Η κάθε χώρα έδωσε τη δική της απάντηση στον προσδιορισμό του ορίου, συνυπολογίζοντας το μέγεθος της διασποράς της (όπως η Ιταλία των πολλών εκατομμυρίων μεταναστών) και την ανάγκη να μην αλλοιώνεται η εκλογική βούληση των εγχωρίων.

Με εξαίρεση τις ΗΠΑ και το Βέλγιο, όλες οι άλλες χώρες έχουν όριο που ξεκινά από τα πέντε και φτάνει στα 25 έτη, ενώ υπάρχει διαχωρισμός στις περιπτώσεις που η ψήφος κατευθύνεται και σε Βουλή και σε Γερουσία.

Οι εγχώριες απόπειρες

Το θέμα απασχολεί τις εγχώριες συζητήσεις… από τις αρχές του 2000, αλλά άκρη δεν βρίσκεται. Το επανέφερε χθες ο Κυριάκος Μητσοτάκης και όλα δείχνουν ότι η αξιωματική αντιπολίτευση θα ηγηθεί της εκστρατείας για να θεσπισθεί «η ψήφος των Ελλήνων του εξωτερικού». Όπως προκύπτει από τις «γαλάζιες» διευκρινίσεις δε, η παράμετρος της χρονικής απουσίας δεν λαμβάνεται υπόψη.

Το 2007, επί κυβέρνησης Καραμανλή, ο τότε υπουργός Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος επεξεργάσθηκε και «έφερε» στη Βουλή σχετικό νομοσχέδιο: δεν έφτασε καν στην Ολομέλεια για ψήφιση, καθώς η συζήτηση στην αρμόδια επιτροπή ανέδειξε τις ισχυρές διαφωνίες μεταξύ και στο εσωτερικό των κομμάτων -με το ΠΑΣΟΚ και τον τότε ΣΥΝ να αναπτύσσουν ταυτόσημες θέσεις

Η βασική (αν όχι μοναδική) ένσταση που τέθηκε ήταν: ο Έλληνας πολίτης που ζει και εργάζεται μόνιμα στο εξωτερικό για δεκαετίες ολόκληρες, με παιδιά και εγγόνια που δεν μιλούν καν ελληνικά, θα κρίνει τις τύχες της χώρας;

Το ερώτημα το είχε θέσει, ως ρητορικό, η Βάσω Παπανδρέου, όταν ως υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Σημίτη είχε (επίσης) κληθεί να δρομολογήσει την «ψήφο του εξωτερικού». Κι επειδή υπονόησε την αρνητική απάντηση, τερμάτισε κάθε συζήτηση.

Υπέρ του ορίου απουσίας

Δεδομένου ότι την επαναφέρει ο κ. Μητσοτάκης, η κυβέρνηση οφείλει… να απαντήσει: ναι ή όχι στην «ψήφο του εξωτερικού»; Αν ναι, με προϋποθέσεις ή άνευ;

Μόλις τον Ιούνιο που μας πέρασε, και χωρίς να βρίσκεται το θέμα στην επικαιρότητα, ο Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών και στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Πουλάκης έθεσε ένα πρώτο πλαίσιο συζήτησης, το οποίο ταιριάζει με τη θέση που είχαν πάρει ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ στη συζήτηση του 2008.

Μιλώντας σε συνέδριο Ελλήνων επιστημόνων από όλο τον κόσμο για την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού, ο κ. Πουλάκης τόνισε: «Είναι διαφορετική η σχέση που έχει με την πατρίδα ο δεύτερης ή τρίτης γενιάς Έλληνας, που μπορεί και να μη μιλάει καν ελληνικά ή να έχει έρθει στην Ελλάδα μόνο για διακοπές, από το νέο κύμα μεταναστών, νέων κυρίως παιδιών που μεγάλωσαν στην Ελλάδα, μορφώθηκαν εδώ, έχουν εδώ τις αναμνήσεις τους, την οικογένειά τους, τους φίλους τους και αναγκάστηκαν να φύγουν υπό το βάρος της τρομακτικής ανεργίας των νέων, έχουν δε πιθανόν στο μυαλό τους την πρόθεση και την επιθυμία να επιστρέψουν, όταν τα πράγματα καλυτερέψουν».

Υπονοώντας σαφώς ότι η παράμετρος «χρονικό διάστημα απουσίας από τη χώρα» πρέπει να συνεκτιμηθεί στη λήψη των όποιων αποφάσεων.

Εξτρα «περιφέρειες εξωτερικού»

Εάν υπάρξει κοινά αποδεκτή απόφαση επ' αυτού, τότε -κατά τον κ. Πουλάκη- μπορούν να αναζητηθούν οι τεχνικές λεπτομέρειες που αφορούν… στο πώς θα ψηφίζουν οι «εκτός» και πού θα κατευθύνεται η ψήφος τους.

Ο ίδιος έδειξε να προκρίνει το ιταλικό μοντέλο, δηλαδή να δημιουργηθούν 5-10 νέες εκλογικές περιφέρειες (π.χ. εκλογική περιφέρεια Κεντρικής Ευρώπης ή Βόρειας Αμερικής ή Αυστραλίας) και κάθε περιφέρεια να αναδεικνύει έναν ορισμένο αριθμό βουλευτών, που θα ψηφίζουν οι Έλληνες της περιοχής αυτής.
Ένα τέτοιο μοντέλο προϋποθέτει ότι οι έχοντες το δικαίωμα ψήφου θα διαγραφούν από τους εκλογικούς καταλόγους των δήμων που ανήκουν τώρα και θα εγγραφούν σε ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού.

Κάτι που δεν μπορεί να γίνει, εάν δεν αλλάξει το ισχύον Σύνταγμα…