Η επιβολή λιτότητας στις χώρες της περιφέρειες δεν μπορεί από μόνη της να λύσει τα προβλήματα της ευρωζώνης. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι συλλογική ευθύνη, που θα συμπεριλαμβάνει το «μοίρασμα» του βάρους μεταξύ των πιστωτών και των οφειλετών και, μελλοντικά, τη δημοσιονομική ένωση, σύμφωνα με την HSBC.

Σε έκθεσή της (30/9) με θέμα το πώς μπορούν να επιλυθούν τα προβλήματα του ευρώ και γιατί η αποτυχία στην επίλυση των προβλημάτων αυτών μπορεί να οδηγήσει σε μια νέα Μεγάλη Ύφεση, η HSBC υποστηρίζει πως, αν και η ΕΚΤ και το EFSF μπορούν να παίξουν βραχυπρόθεσμα σημαντικό ρόλο στη σταθεροποίηση του χρηματοοικονομικού συστήματος, δεν έχουν την πολιτική νομιμοποίηση που απαιτείται για να διασφαλίσουν το μέλλον του ευρώ.

Διάλυση της ευρωζώνης θα ήταν καταστροφική και θα απειλούσε με μια νέα Μεγάλη Ύφεση. Η διεθνοποίηση των κεφαλαίων και των υποχρεώσεων στην ευρωζώνη έχει αυξηθεί δραματικά, δημιουργώντας ένα μπερδεμένο πλέγμα αμοιβαίας χρηματοοικονομικής εξάρτησης. Η επανεισαγωγή εθνικών νομισμάτων θα υπονόμευε τα χρηματοοικονομικά συστήματα, θα δημιουργούσε μαζικές μεταφορές κεφαλαίων, απειλώντας με υπερπληθωρισμό την περιφέρεια και με οικονομική κατάρρευση τον πυρήνα της ευρωζώνης.

Το σενάριο εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη

Μπορεί μια χώρα να εξαναγκαστεί να φύγει από την ευρωζώνη;

Όπως τονίζει η HSBC, δεν υπάρχει τίποτα στη Συνθήκη που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να αναγκαστεί μια χώρα να εξέλθει από την ευρωζώνη ή να διευκολυνθεί η έξοδός της. Ωστόσο, αν μια χώρα κρίνει ότι το επίπεδο της λιτότητας και των μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται είναι αδύνατον να υλοποιηθούν και τελικά αποφασίσει να φύγει, κανείς δεν μπορεί να την εμποδίσει. Πιθανή έξοδος από την ευρωζώνη, όμως, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα συνεπαγόταν και έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τι θα γινόταν στη χώρα που θα έφευγε από την ευρωζώνη;

*Η ονομαστική αξία του ενεργητικού και παθητικού του τραπεζικού συστήματος κατά πάσα πιθανότητα θα υπολογίζονταν εκ νέου προκειμένου να υποτιμηθεί το νόμισμα.

*Θα έπρεπε να υπάρξουν έλεγχοι των κεφαλαίων τόσο λόγω του τεράστιου ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών όσο και για να περιοριστούν οι ημερήσιες αναλήψεις χρημάτων προκειμένου να αποτραπεί η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, το οποίο δεν θα είχε πλέον πρόσβαση στη ρευστότητα της ΕΚΤ.

*Η χρεοκοπία δεν θα εξάλειφε την ανάγκη για δημοσιονομική προσαρμογή, αφού το ισοζύγιο θα συνέχιζε να είναι ελλειμματικό και ως εκ τούτου θα έπρεπε να υπάρξει ακόμα μεγαλύτερη λιτότητα από αυτήν που προβλέπει το σχέδιο της τρόικας. Υποθέτοντας πως κάτι τέτοιο είναι πολιτικά ανέφικτο, η κεντρική τράπεζα θα αναλάμβανε τη νομισματοποίηση του χρέους, δηλαδή θα τύπωνε χρήμα.

*Θα υπήρχε αυξημένη πιθανότητα χρεοκοπίας εταιριών που κατέχουν χρέος σε ξένο νόμισμα, το οποίο θα οδηγούσε σε σωρεία νομικών προσφυγών στις πιστώτριες χώρες.

*Το σπιράλ που πιθανότατα θα δημιουργούνταν στους μισθούς (ιδιαίτερα αν η κεντρική τράπεζα άρχιζε να τυπώνει χρήμα) θα εξάλειφε ταχύτατα οποιοδήποτε ανταγωνιστικό όφελος, εκτός και αν η χώρα προχωρούσε σε μαζικές δομικές μεταρρυθμίσεις.

*Θα ήταν πολύ δύσκολο η χώρα να επαναφέρει το παραδοσιακό της νόμισμα.

*Τα τεχνικά προβλήματα θα ήταν τεράστια: οι νομικοί και υπολογιστικοί κώδικες θα έπρεπε να ξαναγραφτούν, τα ATMs να επαναπρογραμματιστούν κ.λπ.

*Η χώρα θα έπρεπε να φύγει και από την Ευρωπαϊκή Ένωση και θα μπορούσε να έρθει αντιμέτωπη με την επιβολή εμπορικών δασμών από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Τι θα σήμαινε η έξοδος μιας χώρας για την υπόλοιπη ευρωζώνη;

* Τεράστια μετάδοση της κρίσης και σε άλλες χώρες της περιφέρειας, δεδομένου ότι θα υπήρχε προηγούμενο αποχώρησης ενός κράτους από την ευρωζώνη: θα σημειωνόταν έκρηξη των spreads των ομολόγων, καθώς θα έφευγαν άρον-άρον οι ξένοι επενδυτές, και θα υπήρχε μαζική φυγή καταθέσεων από τις τράπεζες, οι οποίες θα υφίσταντο ένα "πιστωτικό γεγονός".

* Η ΕΚΤ θα έπρεπε να αντιμετωπίσει το θέμα προχωρώντας σε τεράστια παροχή ρευστότητας και σε αγορές κρατικών ομολόγων, καθώς το EFSF δεν θα μπορούσε να εκδόσει αρκετά γρήγορα ομόλογα προκειμένου να προχωρήσει στις απαιτούμενες αγορές.

*Η ΕΚΤ και όλος ο ιδιωτικός τομέας και οι πιστώτριες χώρες θα έπρεπε να διαγράψουν τελείως τις απαιτήσεις τους για αποπληρωμή χρεών από τη χώρα που θα έφευγε από την ευρωζώνη. Πιθανή εξαίρεση μπορεί να είναι το ΔΝΤ, δεδομένου του status του ως «preferred creditor» και διότι μπορεί να χρειαστεί και πάλι η βοήθειά του σύντομα.

*Η πιστωτική κρίση που θα δημιουργούνταν θα έκανε την κρίση του 2008 να μοιάζει πολύ ήπια και η παγκόσμια οικονομία θα έπεφτε σε βαθιά ύφεση.

*Οι κυβερνήσεις των χωρών-μελών θα προσέφευγαν στη βρετανική δικαιοσύνη για τα δάνεια που έχουν χορηγηθεί στο πλαίσιο του πακέτου διάσωσης.

Και αν έφευγε η Γερμανία από το ευρώ;

*Θα δημιουργούνταν θέμα πολιτικής δέσμευσης.

*Θα υπήρχε ανατίμηση ξένου συναλλάγματος με επιπτώσεις στις εξαγωγικές επιδόσεις της Γερμανίας.

*Θα ισοδυναμούσε με υποτίμηση των εξωτερικών assets των γερμανικών νοικοκυριών, επιχειρήσεων και τραπεζών.

*Οι τράπεζες θα έπρεπε να επανακεφαλαιποιηθούν, αφού τα ξένα assets τους σε ευρώ θα άξιζαν λιγότερο.

*Η Γερμανία θα έπρεπε να φύγει από την Ευρωπαϊκή Ένωση και θα ήταν εξαιρετικά απίθανο η ευρωζώνη να μπορέσει να αντέξει την αποχώρηση της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης.