Παρά το γεγονός ότι η επιδείνωση του οικονομικού περιβάλλοντος προβληματίζει πλέον και τα "αμυντικά" χαρτιά, υπάρχουν τέσσερις κλάδοι της Σοφοκλέους που, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, θα μπορούσαν να κάνουν τη (θετική) έκπληξη.

Καθώς η κρίση στην πραγματική ελληνική οικονομία βαθαίνει μήνα με τον μήνα, ολοένα και λιγοστεύουν οι περιπτώσεις των κλάδων και των εταιριών που μπορούν να δηλώνουν ότι θα μείνουν ανεπηρέαστοι από την κρίση.

Άλλες επιχειρήσεις θα πληγούν λόγω της μειωμένης ζήτησης, με τις πωλήσεις τους να κάμπτονται μήνα με τον μήνα, μερικές εξαιτίας των κινδύνων βιωσιμότητας που αντιμετωπίζουν οι πελάτες τους (περιορίζουν τις πωλήσεις τους, προκειμένου να μη βρεθούν με ακάλυπτες επιταγές στο χέρι) και, βέβαια, άλλες λόγω της έκθεσής τους στις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης.

"Στα Βαλκάνια η κρίση είναι εντονότερη απ’ ό,τι στην Ελλάδα και εύχομαι να μη δούμε τέτοια καθίζηση στη ζήτηση", δήλωσε στο Euro2day βασικός μέτοχος εισηγμένης εταιρίας, ενώ υψηλόβαθμο στέλεχος κατασκευαστικής ανέφερε το εξής χαρακτηριστικό για να περιγράψει το μέγεθος του προβλήματος: "Πέρυσι, από το αεροδρόμιο του Βουκουρεστίου μέχρι τις εγκαταστάσεις μας χρειαζόμουν περίπου 1,5 ώρα για να φτάσω και τώρα ο απαιτούμενος χρόνος έχει περιοριστεί στα 35 - 40 λεπτά"…

Επιπλέον, ο κίνδυνος αρνητικών συναλλαγματικών διαφορών φαντάζει τώρα εντονότερος, μετά και την πορεία των νομισμάτων των χωρών αυτών κατά τους τελευταίους μήνες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι η Coca Cola Τρία Έψιλον -όμιλος με έντονη παρουσία σε αναπτυσσόμενες και σε αναδυόμενες αγορές- απέφυγε να προχωρήσει σε προβλέψεις μεγεθών για το 2009.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, δεν είναι τυχαίο ότι οι προβλέψεις των αναλυτών για τα κέρδη του 2009 επιδεινώνονται συνεχώς και το όποιο χρηματιστηριακό ενδιαφέρον προκύπτει όχι επειδή αναμένεται βελτίωση στα εταιρικά κέρδη, αλλά δυστυχώς γιατί οι αποτιμήσεις των εισηγμένων εταιριών στο ταμπλό της Σοφοκλέους έχουν υποχωρήσει τόσο πολύ.

---Κρατικόχαρτα

Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι μεγάλο μέρος των αναλυτών έχει στραφεί προς τα λεγόμενα κρατικόχαρτα (ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΟΠΑΠ, ΕΥΑΘ, ΟΛΠ κ.ά.) καθώς και σε εταιρίες άλλων κλάδων (κατασκευαστικές με μεγάλα ανεκτέλεστα υπόλοιπα έργων, τρόφιμα κ.ά.) που φαίνεται να επηρεάζονται σε μικρό βαθμό από τη γενικότερη συγκυρία.

Ειδικότερα για τα κρατικόχαρτα, ιδιαίτερα βαρύτητα έχει η εξασφαλισμένη βιωσιμότητα και η διατήρηση της ζήτησης και των κερδών σε ικανοποιητικά επίπεδα, όπως τουλάχιστον προβλέπουν οι αναλυτές.

Για παράδειγμα, στις περιπτώσεις των ΟΤΕ, ΕΥΑΘ αναμένεται άνοδος κερδών το 2009, ενώ η ΔΕΗ θα επιστρέψει από ζημίες σε σημαντικά κέρδη (αρκετοί θεώρησαν το guidance της Επιχείρησης συντηρητικό). Στις περιπτώσεις μάλιστα που όλα αυτά συνδυάζονται και με ελκυστικούς χρηματιστηριακούς δείκτες, τόσο το καλύτερο για τους οπαδούς των συγκεκριμένων χαρτιών.

---Διυλιστήρια, ψάρια και υγεία

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν ορισμένοι κλάδοι που κάτω από ορισμένες συνθήκες θα μπορούσαν φέτος να κάνουν τη θετική έκπληξη.

Μια τέτοια περίπτωση θα μπορούσε να είναι ο κλάδος των διυλιστηρίων, καθώς οι αποτιμήσεις των μετοχών έχουν υποχωρήσει πολύ (ελκυστικά λειτουργικά P/E, υψηλές μερισματικές αποδόσεις) και οι αναλυτές έχουν προβλέψει για φέτος σαφή περιορισμό του περιθωρίου διύλισης.

Ωστόσο, με βάση τα δεδομένα του Ιανουαρίου, τα περιθώρια διύλισης παρουσιάζονται σαφώς ανεβασμένα σε σχέση με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα. Επίσης, φαίνεται να βρίσκονται σε ανώτερα επίπεδα ακόμη και εν συγκρίσει με εκείνα του Δεκεμβρίου του 2008.

Πολλοί, επίσης, ήταν εκείνοι που έβλεπαν για φέτος σημαντική μείωση της ζήτησης, η οποία ωστόσο μέχρι σήμερα είναι μεν υπαρκτή, χωρίς όμως να έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις.

Σε ό,τι τέλος αφορά τις πιθανές ζημίες από αποτίμηση αποθεμάτων που θα είχαν τα διυλιστήρια σε περίπτωση που η τιμή του πετρελαίου έκλεινε στο τέλος του έτους στα τρέχοντα επίπεδα, κύκλοι της αγοράς εκτιμούν ότι μέχρι τις  31/12/2009 η τιμή του "μαύρου χρυσού" θα έχει ανεβεί και για την εκτίμησή τους αυτή επικαλούνται και τις τιμές του πετρελαίου στη δευτερογενή αγορά.

Ένας άλλος κλάδος που θα μπορούσε να κάνει τη θετική έκπληξη είναι αυτός των ιχθυοκαλλιεργειών. Από την αρχή του έτους έως σήμερα η τιμή της τσιπούρας διατηρείται σε τέτοια επίπεδα αρκετά κοντινά του κόστους, ενώ μειωμένες είναι και οι πωλήσεις γόνου.

Το περιβάλλον πολύ δύσκολα θα βελτιωθεί μέσα στο επόμενο τετράμηνο και αυτό καθώς:

α) Συνεχίζει να υπάρχει έντονη προσφορά ψαριών από μονάδες του εξωτερικού (Τουρκία, Ισπανία κ.ά.) με αποτέλεσμα οι τιμές στο εξωτερικό να διατηρούνται σε χαμηλά επίπεδα.

β) Υπάρχουν εταιρίες του κλάδου που -λόγω και της γνωστής πιστωτικής στενότητας- αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας.

Παρ' όλα αυτά, παράγοντες της αγοράς ελπίζουν ότι η κατάσταση από το καλοκαίρι και μετά θα μπορούσε να παρουσιάσει σημαντική βελτίωση και αυτό για δύο κυρίως λόγους.

Πρώτα απ’ όλα, γιατί η ζήτηση για ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας μάλλον ενισχύεται παρά πέφτει εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Άρα λοιπόν ο κλάδος συγκαταλέγεται σε αυτούς που δεν πλήττονται από τη συγκυρία. Και δεύτερον, γιατί από το φθινόπωρο του 2007 ξεκίνησε από όλες τις εταιρίες σημαντική περικοπή της παραγωγής τσιπούρας, γεγονός που θα αρχίσει να γίνεται αντιληπτό από το καλοκαίρι του 2009 (βλέπε την περίοδο πάχυνσης που απαιτείται) και μετά.

Ακόμη και σε μια τέτοια περίπτωση, βέβαια, τα φετινά κέρδη των εισηγμένων θα παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα, αλλά θα δημιουργηθούν προοπτικές για σαφώς καλύτερες επιδόσεις από το 2010 και μετά, όταν σήμερα οι τιμές των περισσότερων μετοχών του κλάδου δεν βρίσκονται κάτω μόνο από τη λογιστική τους αξία αλλά και από την ονομαστική.

Ένας τρίτος κλάδος που θα μπορούσε να αποτελέσει θετική έκπληξη είναι αυτός της ιδιωτικής υγείας. Και αυτό γιατί μπορεί οι ιδιωτικές κλινικές να θεωρούνται ασφαλή επενδυτικά καταφύγια σε περιόδους κρίσης (θεωρητικά επηρεάζονται πολύ λίγο σε τέτοια διαστήματα), ωστόσο οι μετοχές τους στη Σοφοκλέους μόνο κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν έχουν συμπεριφερθεί.

Ενδεικτικά, μέσα στο τελευταίο εξάμηνο το ΙΑΣΩ έχει καταγράψει απώλειες 42,6%, το ΥΓΕΙΑ 52,6% και το Ιατρικό Αθηνών 42,3%. Αντίθετα, κατά την ίδια περίοδο, τα λεγόμενα "ασφαλή" κρατικόχαρτα υποχρεώθηκαν σε πολύ χαμηλότερες ποσοστιαίες πτώσεις (π.χ., ΔΕΗ -29%, ΟΤΕ -26,5%, ΟΠΑΠ -17,9%, ΕΥΑΘ -25,6% κ.ά.).

Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να μεταφραστεί στο ότι σε περίπτωση όπου οι εταιρίες του κλάδου υγείας πείσουν ότι θα μείνουν ισχυρά προστατευμένες απέναντι στην κρίση θα είναι δυνατόν να διεκδικήσουν και ανώτερες αποτιμήσεις από τις τρέχουσες.