* Ο αναλυτικός πίνακας με τις εισηγμένες που έχουν κεφαλαιοποίηση κάτω από τα 20 εκατ. ευρώ δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό". 

Μπορεί κατά την περίοδο της φούσκας του 1999 οι μετοχές της περιφέρειας να αποτελούσαν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, σήμερα όμως βρίσκονται πλέον στα αζήτητα. Περίπου μία στις δύο εισηγμένες εταιρείες της Σοφοκλέους διαπραγματεύεται με κεφαλαιοποίηση χαμηλότερη των 20 εκατ. ευρώ και κατά κανόνα με πολύ χαμηλό όγκο συναλλαγών.

Οι κάτοχοι των μετοχών τους όχι μόνο έχουν υποχρεωθεί σε μεγάλες απώλειες -ανάλογα υψηλές, σε γενικές γραμμές, με εκείνες των υπόλοιπων κεφαλαιοποιήσεων-, αλλά επιπλέον στις περισσότερες περιπτώσεις είναι και εγκλωβισμένοι λόγω της χαμηλής εμπορευσιμότητας.

Τώρα η κρίση έρχεται να αποτελειώσει τα όποια ψήγματα κινητικότητας υπήρχαν σ’ αυτήν την κατηγορία εισηγμένων, καίγοντας μαζί με τα «ξερά» και κάποια «χλωρά» που προσπαθούν να κάνουν το επόμενο βήμα...

Τα θεσμικά χαρτοφυλάκια σπάνια ενδιαφέρονταν για τις μετοχές της μικρής κεφαλαιοποίησης, οι οποίες είτε κατέχονταν από μακροπρόθεσμους μικροεπενδυτές είτε χρησιμοποιούνταν -λόγω της εντονότερης μεταβλητότητας της τιμής τους στο ταμπλό- ως «πεδίον δόξης λαμπρόν» για τους traders.

Οι traders, όμως, οι βραχυπρόθεσμοι δηλαδή επενδυτές που αποσκοπούν σε σύντομα κέρδη από εναλλασσόμενες αγορές και πωλήσεις τίτλων, έχουν εγκαταλείψει πλέον τα περιφερειακά χαρτιά λόγω ανεπαρκούς εμπορευσιμότητας και έχουν εστιάσει το ενδιαφέρον τους σε μετοχές του «σαραντάρη» και του «εικοσάρη»!

Ακόμη και τα γνωστά λόμπι που πρωτοστάτησαν το 1999 και επανήλθαν τη διετία 2006 - 2007, σήμερα επί της ουσίας έχουν αναστείλει τη δράση τους, καθώς γνωρίζουν ότι, ακόμη και αν καταφέρουν να «μαζέψουν» μια μετοχή και να την πάνε σε υψηλότερα επίπεδα, δεν έχουν σημαντικές πιθανότητες να βρουν αγοραστές για να «ξεφορτώσουν». Επιπλέον, σε περίοδο πιστωτικής στενότητας η άντληση κεφαλαίων για κερδοσκοπικά παιχνίδια σε ένα πτωτικό χρηματιστήριο φαντάζει απίστευτη πολυτέλεια.

Μία άλλη επίσης πηγή χρηματιστηριακών κερδών για τις περιφερειακές μετοχές υπήρξε κατά το παρελθόν και η χρήση των «οχημάτων». Όμως, η ζήτηση για «οχήματα» προκειμένου να εισαχθούν έμμεσα άλλες εταιρείες στο χρηματιστήριο στις μέρες μας είναι οριακή και αυτό εξηγεί γιατί είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού (Hellas On Line, ΣΑΟΣ) οι περιπτώσεις τέτοιων deals κατά τα τελευταία έτη.
 
Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της διοίκησης της Προοδευτικής που ανέβαλε το θέμα της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου της μέσα από την προσέλκυση στρατηγικού εταίρου (στην πράξη να διαθέσει την εταιρεία ως «όχημα»), καθώς δεν υπήρξε ουσιαστικό ενδιαφέρον παρά τις πολύμηνες προσπάθειες της εισηγμένης.

Γενικότερα, είναι γνωστό στην αγορά ότι υπάρχουν αρκετές δεκάδες εισηγμένες εταιρείες που θα ήθελαν να χρησιμοποιηθούν ως «όχημα» και μάλιστα -σε αντίθεση με το παρελθόν- δεν το κρύβουν. Υποψήφιοι όμως αγοραστές δεν υπάρχουν...

---Το κυριότερο πλήγμα

Ωστόσο, το κυριότερο πλήγμα για τις μετοχές της περιφέρειας έχει προέλθει από την τρέχουσα οικονομική κρίση. Συγκεκριμένα, πολλές φορές οι εταιρείες της κατηγορίας αυτής είχαν αποφέρει πολύ σημαντικά κέρδη επειδή κατάφερναν είτε να επιτυγχάνουν υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης κερδών σε σχέση με τις μεγάλες εταιρείες είτε να μεταβούν «από τη φθορά στην αφθαρσία» μέσα από επιτυχή προγράμματα ριζικής αναδιοργάνωσης.

Λόγω της κρίσης, όμως, οι περιπτώσεις αυτές γίνονται ολοένα και πιο σπάνιες. Πέρυσι, για παράδειγμα, είδαμε το «πέταγμα» μόλις 2 - 3 περιφερειακών εταιρειών, όπως π.χ. της MLS, της Ευρωσύμβουλοι κ.ά., χωρίς όμως να δούμε και την ανάλογη πορεία των μετοχών τους στο ταμπλό της Σοφοκλέους.
 
Αυτό αποθάρρυνε πολλούς από τέτοιου είδους τοποθετήσεις.

Ενδεικτικό επίσης είναι ότι από τα τόσα υποψήφια turn around stories (μετάβαση από ζημίες σε κέρδη) του 2008 είναι ζήτημα αν τελικά θα υπάρξουν μία ή δύο περιπτώσεις που θα τα καταφέρουν. Περιφερειακές εταιρείες οι οποίες αισιοδοξούσαν για καλύτερο 2008 είναι αρκετά αμφίβολο αν τελικά έχουν πετύχει τους αρχικούς στόχους που είχαν θέσει. Ακόμη πιο δύσκολα αναμένεται να είναι τα πράγματα φέτος, όπου η οικονομική συγκυρία φαίνεται ότι θα επιδεινωθεί.

Η αλήθεια είναι ότι, αν η τρέχουσα οικονομική δυσπραγία έχει «ταρακουνήσει» τους μεγαλύτερους και ισχυρότερους ομίλους, τα πράγματα -κατά μέσο όρο- γίνονται ακόμη πιο δύσκολα όσο «πηγαίνουμε προς τα κάτω», δηλαδή όσο η κεφαλαιοποίηση στο ταμπλό μειώνεται. Και μάλιστα υπάρχει ο φόβος ότι η τρέχουσα κρίση θα πλήξει πολύ περισσότερο τους «κρίκους» εκείνους που ήταν ήδη αδύναμοι από την εποχή των παχέων αγελάδων.

Γενικότερα, η τάση της επενδυτικής κοινότητας σε περιόδους κρίσης είναι να οδεύει προς ασφαλέστερες επιλογές, όπως τα μετρητά και οι κρατικοί τίτλοι, ενώ όσοι διατηρούν μετοχικές αξίες επικεντρώνονται σε κλάδους όπως τα utilities (στην περίπτωση της Ελλάδας στα κρατικόχαρτα), τα τρόφιμα, η ιδιωτική υγεία κ.λπ. Αναμφίβολα, λοιπόν, οι τοποθετήσεις στην «επικίνδυνη περιφέρεια» δεν είναι πλέον στη μόδα.

---Αναζητούν «πόρτα εξόδου»

Επομένως, με την εμπορευσιμότητα να είναι ιδιαίτερα χαμηλή και με τη δυνατότητα για άντληση χρήματος μέσα από αυξήσεις κεφαλαίου οριακή (στην πράξη μηδενική), οι διοικήσεις πολλών μικρών εισηγμένων δεν βρίσκουν λόγο παραμονής τους στη Σοφοκλέους.

«Γιατί να καταβάλλουμε τόσα έξοδα και για ποιον λόγο να φορτωνόμαστε με όλες τις υποχρεώσεις διαδικασιών και ενημέρωσης που έχει μια δημόσια εταιρεία, όταν από την παρουσία μας στο χρηματιστήριο δεν προσδοκούμε να ωφεληθούμε τίποτε;» δηλώνουν στελέχη περιφερειακών εταιρειών της Σοφοκλέους.

Θεωρείται μάλιστα πολύ πιθανό ότι πολλές από τις επιχειρήσεις της παραπάνω κατηγορίας θα επιδίωκαν την αποχώρησή τους από το ταμπλό, στην περίπτωση φυσικά που... οι βασικοί τους μέτοχοι είχαν τα απαιτούμενα μετρητά (ή έστω θα μπορούσαν να τα δανειστούν) προκειμένου να προχωρήσουν σε δημόσια πρόταση.

Υπάρχει όμως και η χειρότερη εκδοχή του θέματος: να πηγαίνει τόσο άσχημα η εταιρεία, ώστε ο βασικός μέτοχος να μην προχωρεί σε δημόσια πρόταση, ακόμη και στην περίπτωση που διαθέτει τα απαιτούμενα μετρητά...

Ανακεφαλαιώνοντας, λοιπόν, στο ταμπλό της Σοφοκλέους υπάρχουν πολλές δεκάδες εισηγμένες εταιρείες που είτε αντιμετωπίζουν φανερά προβλήματα βιωσιμότητας είτε δεν ελπίζουν ότι στο άμεσο μέλλον (π.χ. μέσα στην επόμενη τριετία ή πενταετία) θα μπορούσαν κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες να επιτύχουν κερδοφορία ανάλογη με αυτήν που «θα έπρεπε» να έχει μια εταιρεία που διαπραγματεύεται στο χρηματιστήριο.

Και παράλληλα, λόγω της απουσίας όγκου συναλλαγών και της γενικότερης οικονομικής συγκυρίας, οι μετοχές της περιφέρειας δεν προσφέρονται πλέον ούτε για trading αλλά ούτε και για «οχήματα».

---Η ΕΝ.Α. κλείνει έναν χρόνο

Έναν χρόνο ζωής κλείνει η Εναλλακτική Αγορά του Χρηματιστηρίου της Αθήνας και κανένας δεν φαίνεται να είναι ενθουσιασμένος από τη μέχρι τώρα πορεία της. Αν και μεταξύ των εισηγμένων υπάρχουν και εταιρείες με κέρδη που θα ζήλευαν πολλές άλλες επιχειρήσεις της «κανονικής» αγοράς, ο οριακός όγκος των συναλλαγών έχει καταστήσει σε μεγάλο βαθμό τη συγκεκριμένη αγορά ανενεργή.

Επίσης, λόγω του οριακού όγκου των συναλλαγών, προέκυψε ένα ακόμη πρόβλημα. Οι μετοχές της Εναλλακτικής Αγοράς δεν έχουν υποχρεωθεί σε πτώση, όταν οι αντίστοιχες της κανονικής αγοράς έχουν καταβαραθρωθεί.

Έτσι, αρκετές από τις μετοχές της Εναλλακτικής Αγοράς όχι μόνο παρουσιάζουν σήμερα το πρόβλημα της πολύ χαμηλής εμπορευσιμότητας, αλλά παράλληλα είναι διαπραγματεύσιμες και με δυσμενέστερους (απαιτητικότερους) χρηματιστηριακούς δείκτες.

---Κυνηγώντας την έκπληξη...

Αν θέλαμε να χωρίσουμε τις εταιρείες της χαμηλής κεφαλαιοποίησης σε κατηγορίες, θα μπορούσαμε να τις κατατάξουμε σε τέσσερις:

1. Σε επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα είτε βιωσιμότητας είτε προοπτικών, όπως για παράδειγμα οι περισσότερες του κλωστοϋφαντουργικού κλάδου, η Shelman, η Ιπποτούρ, ο Μαΐλλης, η Altec, ο Πετζετάκις, η Alma-Ατέρμων, οι Ευρωσυμμετοχές κ.ά.

2. Σε κερδοφόρες εταιρείες, οι οποίες όμως δεν έχουν πείσει την αγορά ότι οι επιδόσεις τους θα μπορούσαν να κυμανθούν σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από τα τρέχοντα (π.χ. ΒΙΣ, Vell Group, Εβροφάρμα, ΛΑΝΑΚΑΜ, Μύλοι Σαραντόπουλου, Χατζηκρανιώτης, Εκδόσεις Λιβάνη, Κτήμα Λαζαρίδη κ.ά.).

3. Σε επιχειρήσεις που βρίσκονται στο κάτω μέρος του οικονομικού κύκλου τους (π.χ. ιχθυοκαλλιέργειες).

4. Σε ισχυρές εταιρείες στον κλάδο τους, που επιτυγχάνουν κερδοφόρα αποτελέσματα (όπως για παράδειγμα η Dionic, η Byte, η Profile, η Alpha Γκρίσιν, η Βάρδας, η Μοτοδυναμική, η Γενική Εμπορίου, η Yalco, η Μινέρβα κ.ά.), οι οποίες βέβαια αναμένεται να επηρεαστούν και αυτές από τη γενικότερη οικονομική συγκυρία.

Οι δύο τελευταίες κατηγορίες θα μπορούσαν κάτω από προϋποθέσεις -ανάκαμψη της οικονομίας ή κάποια θετική επιχειρηματική κίνηση- να προσφέρουν έντονες χρηματιστηριακές συγκινήσεις, στον βαθμό που σήμερα διαπραγματεύονται με ελκυστικούς δείκτες αποτίμησης.

Αν δηλαδή μια μετοχή που είναι διαπραγματεύσιμη πολύ κάτω από τη λογιστική αξία της αποδείξει ότι ακόμη και μέσα στην κρίση έχει τη δυνατότητα να επιτυγχάνει τόσα κέρδη ώστε το P/E της να παραμένει σαφώς μονοψήφιο, τότε είναι πολύ πιθανό ότι θα αποφέρει σημαντικά κέρδη σε βάθος χρόνου.

Ακόμη όμως και για τις δύο πρώτες κατηγορίες δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι στο χρηματιστήριο πολλές φορές τα πράγματα εναλλάσσονται, όπως η μόδα. Αν και σήμερα όλα δείχνουν ότι πολύ δύσκολα θα δούμε κινητικότητα στην περιφέρεια στο άμεσο μέλλον, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι για μια σειρά λόγους σε κάποια μελλοντική χρονική στιγμή μπορούν «να έρθουν τα πάνω-κάτω» και έτσι να γράψουν τεράστια κέρδη όσοι έχουν μαζέψει μετοχές στα τρέχοντα επίπεδα.

Βέβαια, όπως ισχύει στις περισσότερες περιπτώσεις που αφορούν στις επενδύσεις, υψηλές προσδοκώμενες αποδόσεις συνοδεύονται και από τους ανάλογους κινδύνους... 

* Ο αναλυτικός πίνακας με τις εισηγμένες που έχουν κεφαλαιοποίηση κάτω από τα 20 εκατ. ευρώ δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

**Αναδημοσίευση από το 568ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ" 6 - 10 Φεβρουαρίου 2009.