Οι διαπραγματεύσεις για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του Ιερού Ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου στην Πρεμετή, για τον οποίο λίγο έλειψε να προκληθεί σοβαρό διπλωματικό επεισόδιο ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αλβανία, ξεκίνησαν το 1968, όταν το κομμουνιστικό καθεστώς τον κατάσχεσε και τον μετέτρεψε σε πολιτιστικό κέντρο.



Στις 16 Αυγούστου, χωρίς προειδοποίηση, με μια παραστρατιωτική επιχείρηση ασκήθηκε βία σε κληρικούς και πιστούς και η ιδιωτική αστυνομία εισέβαλε στην εκκλησία. Ο ιατροδικαστής δεν δέχθηκε να εξετάσει τους τραυματίες κληρικούς, ενώ οι εισβολείς κατέστρεψαν την Αγία Τράπεζα, το εικονοστάσι και όλα τα ιερά αντικείμενα.

Πέταξαν αυτά τα αντικείμενα σε μια αποθήκη και κάλεσαν προκλητικά τους ιερείς να πάνε να τα πάρουν, οι οποίοι όμως αρνήθηκαν.



Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος, ο οποίος είναι πολύ ενοχλημένος με αυτές τις εξελίξεις, είπε σε κήρυγμά του ότι «τα επεισόδια αυτά επανέφεραν στη μνήμη τους εφιάλτες του 1967, όταν το κομμουνιστικό καθεστώς προσπάθησε να εκριζώσει τη θρησκευτική πίστη». Και πρόσθεσε ότι «κανείς δεν πίστευε πως κάτι τέτοιο θα συνέβαινε σήμερα σε έναν ιερό χώρο. Τα γεγονότα αυτά είναι μεγάλη προσβολή. Άνθρωποι με μαύρες μπλούζες δεν μπορούν να επιβάλλουν τον νόμο τους».



Το υπουργείο Εξωτερικών αρχικά επέλεξε να κρατήσει χαμηλούς τόνους. Δεν είχε περάσει, άλλωστε, ούτε ένας μήνας από την επίσκεψη του νέου σοσιαλιστή πρωθυπουργού Εντι Ράμα στην Αθήνα, όπου συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και με τον υπουργό Εξωτερικών Ευάγγελο Βενιζέλο. Μάλιστα, ο Ράμα ακόμη δεν έχει αναλάβει καθήκοντα, καθώς η νέα αλβανική κυβέρνηση ορκίζεται στις 9 Σεπτεμβρίου.

Η Ελλάδα, όμως, αναγκάστηκε να επιδώσει έντονο διάβημα διαμαρτυρίας στην επιτετραμμένη της Αλβανίας στην Αθήνα όταν τη Δευτέρα άγνωστοι πέταξαν πέτρες στο γενικό προξενείο Αργυροκάστρου, προκαλώντας υλικές ζημιές.




O Ευ. Βενιζέλος είχε αλλεπάλληλες τηλεφωνικές επικοινωνίες με τον Ε. Ράμα, με την ελληνική πλευρά να αντιμετωπίζει το θέμα όχι ως ένα διμερές ελληνοαλβανικό ζήτημα, αλλά ως ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διεθνούς δικαίου και ευρωπαϊκού κεκτημένου. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι ο Ε. Ράμα δεν προέβη σε καμία δήλωση όλη την εβδομάδα που ήταν τεταμένη η κατάσταση, αν και ο δήμαρχος Πρεμετής προέρχεται επίσης από το σοσιαλιστικό κόμμα.

Τι υποστηρίζει η μειονότητα

Ο κίνδυνος ισχυροποίησης του ορθόδοξου στοιχείου σε συνδυασμό με την ανοχή που επιδεικνύει η νέα κυβέρνηση του Ε. Ράμα στην Αλβανία σε τέτοιου είδους ενέργειες είναι οι λόγοι που οδήγησαν στα επεισόδια στην Πρεμετή, όταν ιδιωτικοί αστυνομικοί έδιωξαν βιαίως πιστούς και κληρικούς από την αποκαλούμενη «Παναγία του Παζαριού».



Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν μέλη της ελληνορθόδοξης κοινότητας, οι οποίοι μιλώντας στη Realnews υποστήριξαν πως δεν είναι τυχαίο ότι τα επεισόδια ξεκίνησαν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της δεκαήμερης περιοδείας του Αναστάσιου, κατά τη διάρκεια της οποίας εγκαινίασε δύο ναούς. Η περιοδεία ξεκίνησε στις 5 Αυγούστου από την Κορυτσά, συνεχίστηκε στα Τίρανα και κατέληξε στα χωριά της μειονότητας.



Σύμφωνα με πηγές που πρόσκεινται στην ελληνορθόδοξη κοινότητα, «η αποδοχή του Αρχιεπισκόπου Τιράνων και Πάσης Αλβανίας Αναστάσιου ήταν τουλάχιστον ενθουσιώδης. Λίγες μόλις ημέρες μετά την εκλογή του Ράμα ο Αρχιεπίσκοπος έκανε περιοδεία, κατά της διάρκεια της οποίας μάλιστα τοποθέτησε τον θεμέλιο λίθο στον νέο ιερό ναό του Λουκόβου στους Αγίους Σαράντα και στη συνέχεια τέλεσε τα θυρανοίξια στον ναό του Τεπελενίου. Ναοί που φτιάχτηκαν από τις προσφορές. Γεγονός το οποίο φαίνεται πως ενόχλησε».

Αυτός είναι και ο λόγος που, σύμφωνα με εκπροσώπους των Ελλήνων στην Αλβανία, «στην τελευταία απογραφή υπήρξε ιδιαίτερη μνεία ώστε να μην αποτυπωθεί το μέγεθος του ορθόδοξου στοιχείου, το οποίο εκτός από Ελληνες περιλαμβάνει και πάρα πολλούς σλάβους και βλάχους».