Ήλιος: Οι μπίζνες 20 δισ. € στα φωτοβολταϊκά

Η παραγωγή "φασόν" πράσινης ενέργειας για λογαριασμό τρίτων και η εικονική πώλησή της (στατιστική μεταβίβαση) είναι όλο το σκεπτικό του σχεδίου Ήλιος, που παρουσίασε ο υπουργός ΠΕΚΑ Γιώργος Παπακωνσταντίνου στο Αμβούργο, στο πλαίσιο του 26ου συνεδρίου για την ηλιακή ενέργεια.

Η σύλληψη του σχεδίου στηρίζεται σε δύο κύρια σημεία: αφενός, στα ιδιαίτερα ελκυστικά χαρακτηριστικά που έχει η Ελλάδα από άποψη ηλιοφάνειας και αφετέρου στις προβλέψεις της κοινοτικής οδηγίας 28/2009, η οποία επιτρέπει σε ένα κράτος-μέλος, προκειμένου να καλύψει τους στόχους για κάλυψη της ενεργειακής ζήτησης με ΑΠΕ, να τις παράγει σε άλλες χώρες.

Σύμφωνα με μία πρώτη περιγραφή του σχεδίου Ήλιος, που έκανε ο υπουργός ΠΕΚΑ στο συνέδριο, από τη συνολική δυνατότητα ανάπτυξης φωτοβολταϊκών με ισχύ έως 10.000 μεγαβάτ μόνο η παραγωγή των 2.000 μεγαβάτ περίπου θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο φυσικών εξαγωγών σε άλλες χώρες, μέσω υφιστάμενων και νέων διασυνδέσεων, οι οποίες όμως θα πρέπει να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση.

Η υπόλοιπη ισχύς θα μπορεί να παράγεται και να καταναλώνεται στην Ελλάδα για λογαριασμό όμως τρίτων χωρών, οι οποίες θα την εντάσσουν στατιστικά στην εθνική τους παραγωγή. Με χονδρικό υπολογισμό του κόστους επένδυσης 2.000.000 ευρώ ανά εγκατεστημένο μεγαβάτ, ο κ. Παπακωνσταντίνου μιλά για συνολική επένδυση 20 δισ. ευρώ, η οποία θα δημιουργήσει δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας στην κατασκευή των φωτοβολταϊκών μονάδων και του εξοπλισμού.

Συγκεκριμένα, και σύμφωνα με το άρθρο 6 της οδηγίας 28/2009, "τα κράτη-μέλη μπορούν να συμφωνούν και να προβαίνουν σε ρυθμίσεις για τη στατιστική μεταβίβαση συγκεκριμένης ποσότητας ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές από ένα κράτος-μέλος σε άλλο".

Η μεταβιβαζόμενη ποσότητα αφαιρείται από την ποσότητα ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η οποία λαμβάνεται υπόψη κατά την εκτίμηση της συμμόρφωσης του μεταβιβάζοντος κράτους-μέλους προς τις απαιτήσεις του άρθρου 3 παράγραφοι 1 και 2 και προστίθεται στην ποσότητα ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η οποία λαμβάνεται υπόψη κατά την εκτίμηση της συμμόρφωσης άλλου κράτους-μέλους που δέχεται τη μεταβίβαση.

Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 7 της ίδιας οδηγίας, δύο ή περισσότερα κράτη-μέλη μπορούν να συνεργάζονται για κοινά έργα οποιουδήποτε τύπου, τα οποία αφορούν στην παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, με τη συμμετοχή και ιδιωτικών φορέων. Στην περίπτωση αυτή, η Ε.Ε. θα πρέπει να ενημερώνεται για τις ποσότητες που καταλογίζονται υπέρ του ενός ή του άλλου κράτους.

Τέλος, η οδηγία επιτρέπει σε δύο ή σε περισσότερα κράτη να συνενώνουν εθελοντικά ή να συντονίζουν μερικώς τα εθνικά τους καθεστώτα στήριξης. Στις περιπτώσεις αυτές, ορισμένη ποσότητα ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η οποία παράγεται στην επικράτεια συμμετέχοντος κράτους-μέλους, μπορεί να καταλογίζεται στον εθνικό συνολικό στόχο άλλου συμμετέχοντος κράτους.

Πρόσκληση για επενδύσεις

Στην ουσία, η ελληνική πρωτοβουλία είναι πρόταση προς τα άλλα κράτη-μέλη να επενδύσουν στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τον ήλιο στην Ελλάδα, ώστε να εκμεταλλευτούν την πολύ υψηλή απόδοση που έχουν στη χώρα μας τα φωτοβολταϊκά και έτσι να καλύψουν ευκολότερα τον εθνικό στόχο που έθεσε η Ε.Ε. με αξιοποίηση των προβλέψεων της κοινοτικής οδηγίας για στατιστικές μεταβιβάσεις πράσινης ενέργειας, κοινή παραγωγή, ή κοινά σχέδια ενίσχυσης.

Για την προσέλκυση των επενδυτών ο κ. Παπακωνσταντίνου υπόσχεται την παραχώρηση χρήσης έως και σε 200.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα εδαφικών περιοχών ιδιοκτησίας του Δημοσίου για μία 25ετία. Για τις επενδύσεις στις περιοχές αυτές θα εφαρμοστεί ειδικό καθεστώς αδειοδότησης, ώστε να αποφευχθούν γραφειοκρατικά προβλήματα και με εξασφαλισμένες τις συμφωνίες διασύνδεσης με το εθνικό δίκτυο ηλεκτρισμού.

Δίκτυα - διασυνδέσεις - επενδύσεις

Οι φυσικές εξαγωγές πράσινης ενέργειας, μέσω διεθνών διασυνδέσεων, περιορίζονται μόνο ως προοπτική και για 2.000 - 2.500 μεγαβάτ. Ο λόγος είναι ότι για να γίνει πραγματικότητα η διασυνοριακή μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας απαιτούνται επενδύσεις, εφαρμογή ενιαίου καθεστώτος για τη διαμετακόμιση ενέργειας μέσω διαφόρων εθνικών δικτύων και κυρίως η αναμόρφωση των εθνικών δικτύων που λειτουργούν με προδιαγραφές ΕΝΤSO-Ε, ώστε να μπορούν να απορροφήσουν ενέργεια προερχόμενη από ΑΠΕ.
Τα ίδια, και μάλιστα σε μεγάλο βαθμό, απαιτούνται και για το ελληνικό δίκτυο, ώστε να μπορέσει να απορροφήσει την ενέργεια που θα παράγεται από φωτοβολταϊκά.

Ο υπουργός μίλησε γενικώς για την ανάγκη ενίσχυσης των ελληνικών δικτύων και δημιουργίας διασυνδέσεων με τα νησιά. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων και την απορρόφηση της ενέργειας από ΑΠΕ που προβλέπεται μέχρι το 2020 απαιτούνται επενδύσεις μόνο στα δίκτυα άνω των 4 δισ. ευρώ. Και εδώ το θέμα είναι ποιος θα χρηματοδοτήσει τις επενδύσεις αυτές.

Εκτός και αν στο πλαίσιο της νέας νομοθεσίας επιτραπεί, με αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, η είσοδος τρίτων επενδυτών στη ΔΕΗ Μεταφορά, στην οποία ανήκουν τα δίκτυα και είναι ο αυτόνομος επιχειρηματικός φορέας διαχείρισής τους.

Επιπλέον, όπως αναφέρουν ειδικοί επιστήμονες, για την απορρόφηση μεγάλων ποσοτήτων ΑΠΕ, χωρίς να υπάρξουν προβλήματα ευστάθειας στο σύστημα, απαιτείται εντελώς διαφορετικός σχεδιασμός της υποδομή παραγωγής (αεριοστροβιλικές μονάδες ανοιχτού κύκλου, δημιουργία υδροηλεκτρικών άντλησης, μονάδες φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου για γρήγορες εκκινήσεις κ.λπ.), ώστε να αντιμετωπίζονται τα προβλήματα.

Τέλος, για να υπάρχουν μέτρα σύγκρισης, να σημειωθεί ότι ο εθνικός στόχος για τις ΑΠΕ προβλέπει 2.200 μεγαβάτ φωτοβολταϊκών το 2020. Με βάση τα στοιχεία της 31ης Ιουλίου, η ισχύς των φωτοβολταϊκών σε λειτουργία ανέρχεται σε 341 μεγαβάτ (280 στο ηπειρωτικό σύστημα και τα υπόλοιπα στα μη διασυνδεδεμένα νησιά), με προοπτική να φτάσει τα 400 μεγαβάτ μέχρι το τέλος του χρόνου.

Οι κυριότερες δυσκολίες στην εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα έχουν να κάνουν με την πραγματική ή προβαλλόμενη αδυναμία του δικτύου, ενώ μεγάλα σχέδια, όπως αυτό της ΔΕΗ στη Μεγαλόπολη (50 μεγαβάτ), καθυστερούν για χρόνια λόγω της προσφυγής κυνηγετικού συλλόγου στο ΣτΕ.