Ποια επιδόματα κινδυνεύουν αν... σωθούν οι συντάξεις

Μία σειρά από μέτρα κοινωνικού χαρακτήρα, στήριξης εκατοντάδων χιλιάδων οικογενειών με χαμηλά αλλά και μεσαία εισοδήματα,  που ψηφίστηκαν το 2017 για να «ψαλιδίσουν» το αποτέλεσμα που θα φέρουν οι νέες περικοπές στους συνταξιούχους, αναμένεται να μπουν στον πάγο, εφόσον επιτευχθεί συμφωνία κυβέρνησης και θεσμών, για να μη μειωθούν περαιτέρω οι συντάξεις.

Το δύσκολο δημοσιονομικό σταυρόλεξο καλείται να λύσει άμεσα το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, παράλληλα με την πολιτική προσπάθεια να πείσει τους Ευρωπαίους εταίρους ότι το μέτρο της περικοπής των συντάξεων δεν είναι ούτε λογιστικά, ούτε διαρθρωτικά αναγκαίο. Και αυτό γιατί ακόμη και αν οι περικοπές «παγώσουν» για το 2019, θα πρέπει σε έναν εξαιρετικά περιορισμένο «δημοσιονομικό χώρο» της τάξης των 750 με 800 εκατ. ευρώ να χωρέσουν μέτρα κοινωνικού χαρακτήρα αλλά και αντίμετρα που θυσιάζονται, προκειμένου να σωθούν οι συνταξιούχοι.

Αν και οι διαβεβαιώσεις υψηλόβαθμων στελεχών αλλά και υπουργών ότι οι συντάξεις δεν θα μειωθούν ή, για την ακρίβεια, ότι οι συντάξεις δεν πρέπει να μειωθούν, βρίσκονται πλέον καθημερινά στην κυβερνητική ατζέντα, στο οικονομικό επιτελείο γνωρίζουν καλά πως για να ληφθεί μια τέτοια απόφαση, θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία με τους θεσμούς. Όπως γνωρίζουν επίσης ότι μονομερής απόφαση θα μεταφέρει λάθος μηνύματα στο διεθνές ακροατήριο της χώρας.

Αυτό όμως που τους δημιουργεί «πονοκέφαλο» είναι το γεγονός ότι η αναστολή των περικοπών για ένα χρόνο μπορεί να είναι λογιστικά εφικτή, όμως συνεπάγεται και μη εφαρμογή των λεγόμενων «αντίμετρων», που θα έδιναν ανάσα σε χιλιάδες οικογένειες.

Σύμφωνα με πηγές των θεσμών, εάν για οποιοδήποτε λόγο η περικοπή του τμήματος της προσωπικής διαφοράς αναβαλλόταν ή ανακαλούνταν, τότε δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν και τα αντίμετρα. Ούτε βέβαια και κάποια άλλα μέτρα που θα επιφέρουν ελαφρύνσεις σε εκατοντάδες χιλιάδες επαγγελματίες, όπως η μείωση της επιβάρυνσης από εισφορές και φόρους.   

Οι προβλέψεις στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα που ψηφίστηκε πρόσφατα είναι αποκαλυπτικές: Οι περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις θα επιφέρουν -εφόσον εφαρμοστούν- δημοσιονομικό όφελος 2,9 δισ. ευρώ, και αντίστοιχες βέβαια απώλειες για τους συνταξιούχους. Ειδικά κατά το 2019, το μέτρο έχει προγραμματιστεί να αποδώσει 2,88 δισ. ευρώ για τις κύριες και επικουρικές συντάξεις, ενώ επιπλέον 138 εκατ. ευρώ θα πληρώσουν οι μη μισθωτοί από τη νέα αλλαγή στη βάση υπολογισμού των εισφορών τους.

Στο Μεσοπρόθεσμο λαμβάνεται ως δεδομένη η μείωση των συντάξεων και βάσει αυτής, εκτιμάται ότι φέτος η συνολική δαπάνη για συντάξεις θα φτάσει τα 28,7 δισ. ευρώ κι ένα χρόνο μετά θα περιοριστεί στα 25,48 δισ. ευρώ.

Την ίδια στιγμή, προβλέπεται σημαντική αύξηση εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές κατά 482 εκατ. ευρώ, γεγονός που «φωτογραφίζει» τον τερματισμό της έκπτωσης κατά 15% που εφαρμόστηκε φέτος στις εισφορές των μη μισθωτών ασφαλισμένων, αλλά και την αύξηση της απασχόλησης. Η αυξητική πορεία των εισφορών -ή αντίστροφα η επιπλέον επιβάρυνση των αυτοαπασχολούμενων, ελεύθερων επαγγελματιών και αγροτών- θα συνεχιστεί, με αποκορύφωμα το 2022, όπου εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στα 14,73 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 1,63 δισ. ευρώ συγκριτικά με το 2018.

Στην άλλη πλευρά του νομίσματος-Μεσοπρόθεσμου περιλαμβάνονται στοχευμένα μέτρα ενίσχυσης των πλέον ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων, με πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτά να διαδραματίζουν τα λεγόμενα «αντίμετρα» και συγκεκριμένα οι προβλέψεις για επιδότηση ενοικίου ύψους 600 εκατ. ευρώ εντός του 2019 καθώς και για επιπλέον παροχές μέσω του νέου επιδόματος παιδιού, ύψους 260 εκατ. ευρώ, για βρεφονηπιακούς σταθμούς 140 εκατ. ευρώ και επιπλέον 190 εκατ. ευρώ για σχολικά γεύματα.

Εάν οι περικοπές δεν εφαρμοστούν, τότε και τα αντίμετρα θα παγώσουν, όπως θα παγώσει και το χαμόγελο σε εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες που περίμεναν εντός του 2019 κυρίως το μέτρο της επιδότησης ενοικίου ή της επιχορήγησης της δόσης του στεγαστικού τους δανείου. Αυτό που φαίνεται να διασώζεται σίγουρα είναι το επίδομα παιδιού, καθώς ήδη οι αυξημένες δαπάνες έχουν περάσει στον τρέχοντα προϋπολογισμό και το νέο επίδομα καταβάλλεται απρόσκοπτα.

Όλα τα υπόλοιπα, και κυρίως οι υποσχέσεις για στήριξη της ελληνικής μικρομεσαίας οικογένειας μέσω της επιδότησης ενοικίου (ελλείψει μάλιστα κάποιου άλλου μέτρου στεγαστικής πολιτικής στη χώρα) αλλά και σημαντικών ελαφρύνσεων στις εισφορές κυρίως των μεσαίων εισοδημάτων των αυτοτελώς απασχολούμενων πρέπει να χωρέσουν στον περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο των 750 εκατ. ευρώ…