Οι δέκα «εντολές» του ΔΝΤ

Το ετήσιο τσεκ απ («annual health check» όπως το χαρακτήρισε ο Πίτερ Ντόλμαν) της ελληνικής οικονομίας, από το ΔΝΤ δεν έκρυβε εκπλήξεις.

Κανένας δεν περίμενε να πει κάτι διαφορετικό το ΔΝΤ ούτε για την ανάγκη- κατά την άποψή του- περικοπής των συντάξεων και του αφορολογήτου , ούτε για τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, μέτωπο στο οποίο δια στόματος Κριστίν Λαγκάρντ εκφράστηκαν επιφυλάξεις ήδη από τη βραδιά του Eurogroup.

Κατά τη χθεσινή παρουσίαση των πρώτων συμπερασμάτων της έκθεσης του άρθρου 4 από τον επικεφαλής της αποστολής του Ταμείου στην Ελλάδα Πίτερ Ντόλμαν, περισσότερη αίσθηση προκάλεσαν οι προσεκτικές διατυπώσεις του και το ξεκάθαρο πλέον πέρασμα του ΔΝΤ στο «πίσω κάθισμα».

Παρ’ όλα αυτά αναλυτές συνιστούν να μην υποτιμώνται τα «φιρμάνια» του ΔΝΤ. Οι απόψεις του Ταμείου, ιδίως σε θέματα που αφορούν τη βιωσιμότητα του χρέους και την μεταρρυθμιστική προσήλωση της κυβέρνησης θα ζυγίζονται από τις αγορές, τώρα που «οι πόρτες είναι ανοιχτές» – όπως είπε ο Ντόλμαν- αλλά πλήθος προκλήσεων παραμένει. Μέσω των πρώτων συμπερασμάτων της αποστολής του ΔΝΤ – η έκθεση αναμένεται μαζί με την ανάλυση βιωσιμότητας χρέους στα τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου- το Ταμείο δίνει δέκα «εντολές» οι οποίες θα μπορούσαν να κωδικοποιηθούν ως εξής:

1. Συνεχίστε τις μεταρρυθμίσεις. Η Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες ώστε να επιτύχει διατηρήσιμη υψηλή ανάπτυξη και να εξασφαλίσει ανταγωνιστικότητα εντός της Ευρωζώνης, υποστηρίζοντας παράλληλα αυτούς που έχουν την μεγαλύτερη ανάγκη για προστασία, σημειώνεται στην έκθεση υποδεικνύοντας την ανάγκη περαιτέρω προσπαθειών ώστε να ξεπεραστούν οι παρακαταθήκες της κρίσης και να ενισχυθεί η παραγωγικότητα, η ανταγωνιστικότητα και η κοινωνική ενσωμάτωση. Οι μακροοικονομικές ανισορροπίες έχουν σε μεγάλο βαθμό εξαλειφθεί, αλλά το υψηλό δημόσιο χρέος, οι αδύναμοι ισολογισμοί των τραπεζών και του υπόλοιπου ιδιωτικού τομέα, οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του δημοσίου και το μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται σε κίνδυνο βαραίνουν τις προοπτικές ανάπτυξης και η πρόοδος αναφορικά με βασικές μεταρρυθμίσεις στο δημοσιονομικό τομέα και στην αγορά έχει μείνει πίσω.

2. Όχι σε πισωγυρίσματα. Ο Πίτερ Ντόλμαν μετέφερε τις δεσμεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης για εφαρμογή των δίδυμων μέτρων της περιόδου 2019-20 για την περικοπή των συντάξεων και του αφορολογήτου. Όπως είπε, η εφαρμογή τους θα στείλει ένα κρίσιμο σήμα στις αγορές . Επιπλέον στην έκθεση σημειώνεται πως «οποιαδήποτε καθυστέρηση σε αυτές τις μεταρρυθμίσεις θα υπέσκαπτε σε σημαντικό βαθμό την αξιοπιστία των παραδοχών των μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους που έχουν συμφωνηθεί με τους Ευρωπαίους εταίρους».

3. Ξανασκεφτείτε τα εργασιακά. Στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης, οι «μάχες» με το ΔΝΤ ήταν ομηρικές αναφορικά με την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων μετά τη λήξη του Μνημονίου. Τελικά πέρασε η σχετική διάταξη νόμου αλλά ο Πίτερ Ντόλμαν χθες κάλεσε την κυβέρνηση να το «ξανασκεφτεί».

4. «Μετρημένες» αυξήσεις στον κατώτατο μισθό. Η κυβέρνηση είναι γνωστό ότι επιδιώκει μια πρώτη αύξηση του κατώτατου μισθού εντός του 2018. Το ΔΝΤ δεν τοποθετείται ως προς το χρόνο αλλά ως προς το εύρος των προσαρμογών και τονίζει ότι «οποιαδήποτε προσαρμογή του κατώτατου μισθού θα πρέπει να είναι συνετή και να εναρμονίζεται με κέρδη σε ανταγωνιστικότητα με στόχο να διατηρηθεί η δυναμική της ανάκτησης της απασχόλησης και να αποφευχθεί οποιαδήποτε απώλεια ανταγωνιστικότητας».

5. Πάρτε αναπτυξιακά αντίμετρα. Στο σκεπτικό του ΔΝΤ, οι περικοπές σε συντάξεις και αφορολόγητο είναι μέτρα διαρθρωτικού χαρακτήρα η εφαρμογή των οποίων θα επιτρέψει τη λήψη ισόποσων (δημοσιονομικά ουδέτερα) αντίμετρων με στόχο την ενίσχυση της ανάπτυξης. Ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ εκτίμησε ότι το 2020 θα υπάρχει δημοσιονομικός χώρος για μειώσεις φόρων – οι συντελεστές είναι υψηλοί αναγνώρισε- και ειδικότερα για μείωση συντελεστών φορολογίας εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων καθώς και για μείωση των εισφορών. «Είναι προτεραιότητα να ισορροπηθεί εκ νέου το δημοσιονομικό μείγμα πολιτικής με έναν τρόπο φιλικό προς την ανάπτυξη» τονίζει το ΔΝΤ.

6. Προσοχή στο δημογραφικό. Η επιμονή του ΔΝΤ στην περικοπή των συντάξεων «πατάει» στις αποκαρδιωτικές προβλέψεις για την γήρανση του πληθυσμού σε συνδυασμό με την πρόβλεψη μείωσης του εργατικού δυναμικού κατά 1% κατ΄έτος τα επόμενα χρόνια.

7. Μην αρχίσετε τις παροχές. Η προοπτική των εκλογών, πάντα αντιμετωπίζεται από το ΔΝΤ ως παράγοντας ανησυχίας για αλόγιστες παροχές. Υπ αυτό το πρίσμα και λαμβάνοντας υπόψη ότι μόλις γίνονται τα πρώτα βήματα εκτός προγράμματος το ΔΝΤ προτείνει «οι αρχές να είναι προσεκτικές αναφορικά με την υιοθέτηση μονίμων επεκτατικών μέτρων πέρα από αυτά που έχουν ήδη νομοθετηθεί προκειμένου να αποφευχθεί η διακινδύνευση των δημοσιονομικών τους στόχων».

8. Αξιοποιείστε όλα τα εργαλεία για τη μείωση των κόκκινων δανείων. Η αναβίωση της πιστωτικής δυνατότητας των τραπεζών, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης των πολύ υψηλών μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs), είναι κρίσιμης σημασίας για την υποστήριξη της οικονομίας, σημειώνει το ΔΝΤ. Παρ’ ότι αναγνωρίζεται ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα τονίζεται ότι για την επιτάχυνση της εξυγίανσης των ισολογισμών των τραπεζών χρειάζονται περισσότερο φιλόδοξοι στόχοι μείωσης των NPEs, προληπτική δημιουργία κεφαλαιακών μαξιλαριών, περαιτέρω βήματα για την άμβλυνση των κινδύνων ρευστότητας και χρηματοδότησης και πιο ισχυρή εσωτερική τραπεζική διακυβέρνηση.

9. Προχωρήστε στην- προσεκτική- άρση των Capital controls. Οι εναπομείναντες περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων πρέπει να αρθούν κατά τρόπο συνετό με βάση τον συμφωνημένο οδικό χάρτη, με το ρυθμό που υπαγορεύουν οι συνθήκες στους τομείς της οικονομίας και των τραπεζών αλλά και το επίπεδο της εμπιστοσύνης των καταθετών.

10. Μεταρρυθμίστε το δημόσιο. Η αποδοτικότητα του δημοσίου τομέα και η διακυβέρνηση χρήζουν περαιτέρω ενίσχυσης και η ανεξαρτησία της στατιστικής αρχής θα πρέπει να προστατευτεί τονίζει το ΔΝΤ. Παρά την κάποια σημαντική (αλλά ανομοιόμορφη) πρόοδο, θεωρεί πως χρειάζονται περαιτέρω προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων θεσμών, την ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης και της νοοτροπίας πληρωμής και για τη βελτίωση των διαδικασιών αδειοδότησης, της ταμειακής διαχείρισης, των προμηθειών και των πρακτικών αναφοράς. Ένας περισσότερο αποδοτικός δικαστικός κλάδος είναι απαραίτητος για την επιτυχία των νομικών μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς.

Η βελτίωση της διακυβέρνησης και της ανεξαρτησίας των δημόσιων θεσμών, συμπεριλαμβανομένης της επαρκούς προστασίας των αξιωματούχων- όπως αυτών που είναι υπεύθυνοι για τις στατιστικές εκθέσεις- είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης στα δημόσια οικονομικά και για τη διασφάλιση της αξιοπιστίας των δεδομένων.