Γιατί ζήτησε η Κομισιόν την πώληση των λιγνιτικών

Αναγκαία κρίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα μέτρα που πρότεινε και έλαβε η κυβέρνηση για την πώληση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, εκφράζοντας μάλιστα την πεποίθησή της πως αυτά θα διορθώσουν τις δυσμενείς προς τον ανταγωνισμό συνέπειες.

Αυτό αναφέρεται στη σχετική απόφαση της αρμόδιας επιτρόπου της Ε.Ε. για θέματα Ανταγωνισμού Margrethe Vestager, η οποία δημοσιεύτηκε προχθές στην ιστοσελίδα της Κομισιόν και κλείνει την υπόθεση του 2008, όταν πριν από 10 χρόνια διαπιστώθηκε πως η Ελλάδα παραβίαζε τη νομοθεσία περί ανταγωνισμού και παρέσχε στη ΔEΗ προνομιακά δικαιώματα για την εκμετάλλευση του λιγνίτη. Η παραβίαση αυτή είχε και συνεχίζει να έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό του ανταγωνισμού στην παραγωγή και πώληση ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας.  

Η επίτροπος εξηγεί μάλιστα στο κείμενο της απόφασης ποιο θα είναι το όφελος της πώλησης των μονάδων και της παραχώρησης ουσιαστικά στον ανταγωνισμό ποσοστού 35,6% της δυναμικότητας παραγωγής ρεύματος της ΔEΗ με λιγνίτη: «Η Επιτροπή κρίνει ότι το ποσοστό και τα εγγενή χαρακτηριστικά της δυναμικότητας λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής που θα περιέλθει υπό τον έλεγχο τρίτων μερών, σύμφωνα με τα μέτρα αποκατάστασης που υπέβαλε η Ελληνική Δημοκρατία, θα επιτρέψουν στους υπάρχοντες ή δυνητικούς ανταγωνιστές να ασκήσουν ανταγωνιστική πίεση στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, όσον αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με λιγνίτη. Συγκεκριμένα, μετά τη μεταβίβαση των εκχωρούμενων εγκαταστάσεων (σ.σ. Μελίτη και Μεγαλόπολη), οι ανταγωνιστές της ΔΕΗ θα αυξήσουν το οικείο ποσοστό φορτίου βάσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα και θα είναι σε θέση να ασκούν μεγαλύτερη ανταγωνιστική πίεση στην αγορά χονδρικής προμήθειας, ανεξάρτητα από το επίπεδο των τιμών του φυσικού αερίου».

Η σημασία του λιγνίτη

Στα αξιοσημείωτα επίσης της απόφασης περιλαμβάνεται και η σημασία που δίνει η Ευρ. Επιτροπή στη συμμετοχή του λιγνίτη ως προς την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας: «Πράγματι, η λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή εξακολουθεί να διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στην αγορά χονδρικής προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια εφοδιασμού στην Ελλάδα. Με βάση τις συνθήκες που επικρατούν σήμερα στην αγορά, όλοι οι ενδιαφερόμενοι αναγνωρίζουν ότι το τρέχον επίπεδο λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής εξακολουθεί να είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό απαραίτητο για την ισορροπία της ελληνικής αγοράς χονδρικής προμήθειας και, ως εκ τούτου, θα εξακολουθήσει να αποτελεί ουσιαστικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα».

Αυτός, βέβαια, είναι και ο λόγος -η βαρύτητα του λιγνίτη- για τον οποίο η Ευρ. Επιτροπή με την απόφασή της το 2008 κάλεσε την Ελλάδα να σταματήσει να δίνει το αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης του ορυκτού στη ΔΕΗ.

Οι ανησυχίες

Πάντως, οι ανησυχίες της Κομισιόν ως προς το άνοιγμα της εγχώριας αγοράς ηλεκτρισμού και συγκεκριμένα της πρόσβασης των ιδιωτών στον λιγνίτη δεν κρύβονται. Σε άλλο σημείο της απόφασης αναφέρεται: «Σχεδόν δέκα έτη μετά την έκδοση της απόφασης του 2008, η ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας φαίνεται να παρουσιάζει τις ίδιες στρεβλώσεις που είχαν διαπιστωθεί στην αρχική αξιολόγηση της Επιτροπής. Όπως επισημαίνει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) στην έκθεσή της του 2017 προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «η αγορά χονδρικής (και λιανικής) πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας εξακολουθεί να παρουσιάζει υψηλό βαθμό συγκέντρωσης. Η ΔEH κατέχει και εκμεταλλεύεται το σύνολο των 7085 MW της ελληνικής δυναμικότητας ηλεκτροπαραγωγής με καύση λιγνίτη και υδροηλεκτρικής ενέργειας».

Από το 2019 λιγνίτης και σε ιδιώτες

Αν και η επίτροπος περιορίζεται στη συγκεκριμένη απόφαση μόνο στο θέμα της λιγνιτικής παραγωγής, εντούτοις, με βάση και την έκθεση της ΡΑΕ και στοιχείων του ΛΑΓΗΕ, δεν αποκλείει το γεγονός τα προσεχή έτη το μερίδιο της ΔEΗ στη χονδρική πώληση ηλεκτρικής ενέργειας να γυρίσει στα επίπεδα του 2014, δηλαδή στο 90% από περίπου 70% που βρίσκεται σήμερα. Για αυτό και η κ. Vestager, τονίζει ότι από το 2019 θα πρέπει να ξεκινήσει η παραγωγή ρεύματος με λιγνίτη και από τους ιδιώτες. Κι εννοεί τους νέους ιδιοκτήτες της Μελίτης και της Μεγαλόπολης.

Κατά τ' άλλα, η απόφαση της Κομισιόν σημειώνει για τις εκχωρούμενες μονάδες ότι πρόκειται για εκείνες με το πιο χαμηλό μεταβλητό κόστος σε σχέση με τις υπόλοιπες καθώς και τις πιο ανταγωνιστικές, ενώ ταυτόχρονα σημειώνει και την αναλογικότητα που διακρίνει στα μέτρα που πρότεινε η κυβέρνηση, υποστηρίζοντας ότι η ΔEH δεν ζημιώνεται. Με δεδομένο ότι η δημόσια επιχείρηση θα διατηρήσει το πλειοψηφικό σε δυναμικότητα χαρτοφυλάκιο λιγνιτικής παραγωγής, ενώ ταυτόχρονα και το κόστος των ρύπων θα είναι ανάλογο με εκείνο που θα επωμίζονται και οι ιδιώτες ανταγωνιστές της.