Ζητείται χρήμα για τις πληγές του «Εξοικονομώ κατ' οίκον»

«Πλέον το λάθος έγινε. Δεν μπορούμε να ακυρώσουμε το πρόγραμμα. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε στο εξής, είναι να παρέμβουμε πυροσβεστικά, με την καλύτερη λύση να είναι η αύξηση του προϋπολογισμού του προγράμματος, και να διορθώσουν τα τεχνικά προβλήματα στην πλατφόρμα υποβολής αιτήσεων». Αυτό αναφέρει στο Euro2day.gr κυβερνητικό στέλεχος, σχολιάζοντας τα όσα έγιναν και ακόμη γίνονται με την προκήρυξη του προγράμματος «Εξοικονόμηση Κατ' Οίκον».

Μία προκήρυξη, που έθεσε και θέτει σε δοκιμασία τα όρια αντοχής των ενδιαφερόμενων δικαιούχων, που κλήθηκαν και θα κληθούν να διαγωνιστούν στην ταχύτητα υποβολής αίτησης, αφού το πρώτιστο κριτήριο του προγράμματος είναι η σειρά προτεραιότητας. Δηλαδή, οι πιο γρήγοροι, οι πιο υπομονετικοί και ενδεχομένως αυτοί με τις καλύτερες ηλεκτρονικές υποδομές και ταχύτερες συνδέσεις, μπορούν να ελπίζουν στη διαδικασία «ο ταχύτερος κερδίζει». Δεν υπάρχει αμφιβολία γι' αυτό καθώς όπως ορίζει ο οδηγός εφαρμογής του προγράμματος, «οι αιτήσεις υπάγονται στη βάση άμεσης αξιολόγησης, ήτοι αυτοτελούς αξιολόγησης της κάθε αίτησης, στη βάση της αρχής της χρονικής προτεραιότητας (first in - first out), τους διαθέσιμους πόρους και τον χρόνο ολοκλήρωσης του αιτήματος για λήψη δανείου».

Ηδη χθες βράδυ ανακοινώθηκε η αύξηση κατά 20% των πόρων του προγράμματος. Ωστόσο, οι πόροι αυτοί σε καμία περίπτωση δεν επαρκούν και το οικονομικό επιτελείο, όπως προαναφέρθηκε, βρίσκεται στην αναζήτηση επιπλέον πόρων. Σήμερα, ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Σταθάκης ανακοίνωσε το διπλασιασμό των κονδυλίων του προγράμματος, στα 700 εκατ. ευρώ με στόχο να ενταχθούν επιπλέον 10.000 πολίτες που πληρούν τα κριτήρια αλλά έχουν κριθεί επιλαχόντες. 

Σημειώνεται ότι ο αγώνας ήταν και μετ' εμποδίων, καθώς την ημέρα ενεργοποίησης του προγράμματος, η πλατφόρμα υποβολής αιτήσεων κατέρρευσε λόγω τεχνικών αστοχιών, κάτι που οδήγησε τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργο Σταθάκη να ζητήσει δημοσίως συγγνώμη και να αναστείλει τη διαδικασία του προγράμματος, επιλέγοντας την τμηματική υποβολή αιτήσεων, ανά περιφέρεια.

Η επανεκκίνηση υποβολής αιτήσεων έγινε και πάλι με προβλήματα την περασμένη Δευτέρα 19 Μαρτίου, αφού για μεγάλα διαστήματα η πλατφόρμα ήταν εκτός λειτουργίας. Τη Δευτέρα, η διαδικασία άνοιξε για τις περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας και Δυτικής Ελλάδας.

Ενημερωτικά, την ερχόμενη Δευτέρα 26 Μαρτίου, αιτήσεις μπορούν να υποβάλλουν οι δικαιούχοι από τις περιφέρειες Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Δυτικής Μακεδονίας, Ιονίου, Βορείου Αιγαίου και Κρήτης, ενώ τη Δευτέρα 2 Απρίλιου θα ανοίξει για τις περιφέρειες Αττικής και Νοτίου Αιγαίου.

Τα τεχνικά προβλήματα, όμως, ακόμη και αυτή τη στιγμή δεν έχουν εκλείψει. Υπάρχουν πολλές αναφορές ότι ο ενδιαφερόμενος μπορεί να συμπληρώνει κανονικά την αίτησή του και στο τελευταίο στάδιο να μην μπορεί να την υποβάλει οριστικά. Χαρακτηριστική του μεγέθους του προβλήματος είναι η καταγγελία που έφθασε χθες στο Euro2day.gr, σύμφωνα με την οποία δικαιούχος που υπέβαλε αίτηση ως διαμέρισμα, η πλατφόρμα τη μετέτρεψε ως αίτηση πολυκατοικίας!

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ηλεκτρονική πλατφόρμα, όπως αναφέρουν μηχανικοί, δεν τέθηκε καν σε δοκιμαστική διαδικασία, ώστε να διαπιστωθούν οι τεχνικές ατέλειες, με αποτέλεσμα πέρα από την ταλαιπωρία των πολιτών, να υπάρχουν ζητήματα και ως προς την ορθότητα της αίτησης, όπως περιγράφηκε πιο πάνω.

Εξάντληση κονδυλίων και... λήξη χρόνου

«Σας ενημερώνουμε ότι στην Περιφέρεια Ηπείρου, Δυτικής Ελλάδας και Θεσσαλίας έχει δεσμευτεί το σύνολο των διαθέσιμων πόρων του προγράμματος. Μπορείτε να προχωρήσετε σε υποβολή αίτησης, για να ενταχθείτε σε λίστα επιλαχόντων. Οι αιτήσεις της λίστας θα ικανοποιηθούν εφόσον απελευθερωθούν δεσμευμένοι πόροι του προγράμματος ή προκύψουν πρόσθετοι πόροι». Αυτό το μήνυμα διάβαζαν χθες όσοι επισκέπτονταν την ιστοσελίδα υποβολής αιτήσεων https://exoikonomisi.ypen.gr. Δηλαδή, όποιος πρόλαβε τον Κύριο είδε, όπως εύστοχα σχολιάζει το ίδιο στέλεχος στο Euro2day.gr.

Σημειώνουμε ότι ο προϋπολογισμός του προγράμματος άμεσης ενίσχυσης (σ.σ. επιδότησης) ήταν για την περιφέρεια Ηπείρου 14,4 εκατ. ευρώ, για τη Δυτική Ελλάδα 13,2 εκατ. ευρώ και για τη Θεσσαλία 18,7 εκατ. ευρώ, κάτι που σημαίνει ότι 46,3 εκατ. ευρώ από τα 222 εκατ. ευρώ που είναι ο συνολικός πανελλαδικός προϋπολογισμός της άμεσης ενίσχυσης, απορροφήθηκαν σε λίγες μόλις ώρες.

«Πρόκειται να φυσικό επακόλουθο», επισημαίνει, μιλώντας στο Euro2day.gr παράγοντας της αγοράς και άριστος γνώστης του αντικειμένου, αφού όπως αναφέρει, «εκατοντάδες χιλιάδες δικαιούχοι περίμεναν εδώ και περίπου τρία χρόνια την προκήρυξη του προγράμματος. Η καθυστέρηση στην προκήρυξη ήταν πολύ μεγάλη και πέραν τούτου, έτσι όπως στήθηκε το πρόγραμμα, είναι σαν να μοιράζονται λεφτά. Όχι βέβαια πως σε ένα βαθμό δεν ισχύει, καθώς το νέο πρόγραμμα δεν απαιτεί τη λήψη τραπεζικού δανείου, όπως ίσχυε στο προηγούμενο».

Δηλαδή, θα έπρεπε να τίθεται ως όρος η λήψη τραπεζικού δανείου; είναι το ερώτημά μας. «Όχι, δεν είμαι υπέρ της λήψης δανείου ως προϋπόθεση. Είμαι υπέρ της υιοθέτησης επιστημονικά ορθών κριτηρίων, κάτι που δεν έγινε» απαντά το ίδιο πρόσωπο.

Τα λάθη

Όλοι πλέον αναγνωρίζουν ότι έγιναν λάθη. Το αναγνωρίζει, όπως προαναφέρθηκε, και κυβερνητικό στέλεχος, το οποίο επισημαίνει ότι έπρεπε να είχε γίνει διαφορετικός σχεδιασμός. Τόσο σε επίπεδο κριτήριων, όσων και υποδομών, σημειώνοντας ότι δεν υπήρχε κανένας λόγος να υποστούν τέτοια ταλαιπωρία οι δικαιούχοι, με το ανεβοκατέβασμα της ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Το ίδιο στέλεχος επισημαίνει ότι θα ήταν καλύτερο να υπήρχε μια πιο στενή συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ), το οποίο έχει την απαραίτητη εμπειρία. Ακόμη δε, να τεθούν πιο αυστηρά κριτήρια και το πρόγραμμα να είναι πιο στοχευμένο, σε ειδικές κατηγορίες.

Και τώρα, τι μπορεί να γίνει; Είναι το ερώτημά μας. Αυτό που μπορεί να γίνει, είναι η αύξηση του προϋπολογισμού, ώστε να υπαχθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι δικαιούχοι.

Είναι εφικτό; Είναι, μας απαντά και ήδη γίνονται συζητήσεις για τη μεταφορά πόρων είτε από άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα, είτε μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Η ευκολότερη λύση είναι η μεταφορά κονδυλίων, επισημαίνει και καταθέτει την άποψη ότι τέτοιου είδους προγράμματα θα πρέπει να είναι πιο μόνιμα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το 55% των κτιρίων με χρήση κατοικίας έχει κατασκευαστεί πριν το έτος 1980, δηλαδή είναι θερμικά απροστάτευτα, ενώ λόγω της οικονομικής ύφεσης, ο αριθμός των κτιρίων που έχει κατασκευαστεί μετά το 2010, με τις ελάχιστες απαιτήσεις του ΚΕνΑΚ, είναι μόλις το 1,5% του συνολικού αποθέματος κανονικών κατοικιών που χρησιμοποιούν τα νοικοκυριά. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 83,82% των κτιρίων που έχουν κατασκευαστεί πριν το έτος 1980 είναι κατηγορίας Η, σύμφωνα με τα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης που είχαν εκδοθεί έως το έτος 2014, ενώ τα κτίρια που κατασκευάστηκαν τις επόμενες τρεις δεκαετίες ήταν σε μεγάλο ποσοστό κατηγορίας Γ ή Δ.

Τι θα μπορούσε να γίνει

Μία λύση για να αποφευχθεί σε ένα βαθμό αυτό που γίνεται σήμερα, θα μπορούσε να αποτελεί η πριμοδότηση των κατώτερων βαθμίδων ενεργειακής απόδοσης. Σήμερα, στο πρόγραμμα μπορούν να υπαχθούν κατοικίες με πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης των κατηγοριών Δ, Ε, Ζ και Η. Θα μπορούσε κάλλιστα το πρόγραμμα, το οποίο αφορά πάνω από τρία εκατομμύρια δυνητικούς δικαιούχους, να είχε ως προτεραιότητα την κατηγορία Η και να κλιμακώνεται αναλογικά και με σαφή κριτήρια στις ανώτερες κατηγορίες ενεργειακής απόδοσης. Στην κατηγορία αυτή να λαμβάνονται υπόψη εισοδηματικά κριτήρια και το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ).

Βέβαια, αυτή η πρόταση προϋποθέτει ότι τέτοιου είδους προγράμματα δεν θα προκηρύσσονται κάθε επτά χρόνια και με κοινοτικούς πόρους. Αλλά κάτι τέτοιο απαιτεί, αν όχι μια μονιμότητα, τουλάχιστον μια σαφή περιοδικότητα.

Την παραπάνω πρόταση τη μεταφέραμε στον συνομιλητή μας, από την αγορά. Ναι, θα μπορούσε να γίνει, μας απαντά, αλλά με δεδομένο ότι το πρόγραμμα δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να ακυρωθεί, υπάρχουν και πιο εύκολες και άμεσες διορθωτικές παρεμβάσεις που μπορούν να υλοποιηθούν ακόμη και τώρα.

Όπως μας εξηγεί, πέρα από τη σειρά προτεραιότητας, σύμφωνα με τους όρους του προγράμματος, η πρόταση (συνδυασμός παρεμβάσεων) για ενεργειακή αναβάθμιση που υποβάλλεται με την αίτηση, θα πρέπει να καλύπτει τον ελάχιστο ενεργειακό στόχο αίτησης, ως εξής:

- Για τις εισοδηματικές κατηγορίες 1 και 2, απαιτείται η κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων του ΚΕνΑΚ για κάθε παρέμβαση που υλοποιείται και επίτευξη ετήσιας εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας μεγαλύτερης από το 40% της κατανάλωσης (kWh/m2) του κτιρίου αναφοράς (προ παρεμβάσεων).

- Για τις εισοδηματικές κατηγορίες 3 έως 7, απαιτείται η κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων του ΚΕνΑΚ για κάθε παρέμβαση που υλοποιείται και επίτευξη ετήσιας εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας μεγαλύτερης από το 70% της κατανάλωσης (kWh/m2) του κτιρίου αναφοράς (προ παρεμβάσεων).

Ας μην εξετάσουμε το γεγονός ότι οι δικαιούχοι με χαμηλότερο εισόδημα μπορούν να υπαχθούν στο πρόγραμμα με μικρότερο ενεργειακό στόχο, σημειώνει ο ίδιος και συνεχίζει: «Είναι δυνατόν να τίθεται ως κριτήριο επιλεξιμότητας η σειρά προτεραιότητας και όχι η κατάταξη ενεργειακής επίτευξης; Δηλαδή ένας δικαιούχος της εισοδηματικής κατηγορίας 1, που θα επιτυγχάνει εξοικονόμηση ενέργειας 70%, θα τίθεται εκτός χρηματοδότησης, διότι κάποιος άλλος της ίδιας ή της 2ης κατηγορίας, που πέτυχε 45%, έκανε πρώτος αίτηση; Δεν είναι σοβαρά πράγματα αυτά».

Πράγματι...