Τι αλλάζει στη διαδικασία υιοθεσίας ή αναδοχής

Ταχύτερες διαδικασίες και με μεγαλύτερη διαφάνεια προβλέπει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας για την αναδοχή και την υιοθεσία.

Με στόχο τη μεγαλύτερη δυνατή αποϊδρυματοποίηση των παιδιών και την κατάργηση των γραφειοκρατικών προσκομμάτων που αποτρέπουν τις οικογένειες να συμμετέχουν στη διαδικασία, η αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου προωθεί εντός του επόμενου διαστήματος μια σειρά από σημαντικές αλλαγές στη διαδικασία. Αλλαγές που συζητήθηκαν με τους αρμόδιους φορείς και το συναρμόδιο υπουργείο Δικαιοσύνης, για τουλάχιστον ενάμιση χρόνο.

Οι αρτηριοσκληρωτικές γραφειοκρατικές διαδικασίες που προβλέπονται μέχρι σήμερα είχαν ως αποτέλεσμα πολυετείς καθυστερήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους είτε λειτουργούσαν αποτρεπτικά στους υποψήφιους γονείς, είτε τους έστρεφαν ακόμη και σε φαινόμενα όπως η εμπορία βρεφών.

Με το προωθούμενο σχέδιο νόμου, επιδιώκεται η επίσπευση των διαδικασιών, με διαφάνεια και κυρίως ενιαία κριτήρια για όλους, ενώ παράλληλα δημιουργούνται Εθνικά και Ειδικά μητρώα, όπου θα εγγράφονται υποχρεωτικά οι υποψήφιοι αλλά και οι εγκεκριμένοι θετοί ή και ανάδοχοι γονείς, οι ανήλικοι που μπορούν να τοποθετηθούν σε ανάδοχη ή θετή οικογένεια, καθώς και ένα εθνικό μητρώο υιοθεσιών.

Αξίζει μόνο να σημειωθεί ότι σήμερα, κανείς στη δημόσια διοίκηση δεν γνωρίζει τον αριθμό των παιδιών που βρίσκονται σε ιδρύματα, ή ακόμη και την πορεία των παιδιών όταν αυτά προωθούνται σε ανάδοχες ή θετές οικογένειες. Όπως άγνωστος είναι και ο αριθμός των υποψήφιων ανάδοχων ή θετών γονέων.

Συντονιστικό ρόλο στην όλη διαδικασία θα διαδραματίζει το Εθνικό Συμβούλιο Αναδοχής και Υιοθεσίας (ΕΣΑνΥ), που δημιουργείται στο υπουργείο Εργασίας με τη συμμετοχή του Γενικού Γραμματέα Πρόνοιας, Εισαγγελέα Ανηλίκων, νομικούς, κοινωνικούς λειτουργούς και εμπειρογνώμονες.

Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, δημιουργείται Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων στο οποίο θα εγγράφονται υποχρεωτικά όλα τα παιδιά που τοποθετούνται σε μονάδες προστασίας και φροντίδας, ή πρόκειται να τοποθετηθούν σε ανάδοχο γονέα με δικαστική απόφαση ή με σύμβαση ή πρόκειται να υιοθετηθούν. Αντίστοιχα μητρώα δημιουργούνται για τους υποψήφιους και τους εγκεκριμένους θετούς ή ανάδοχους γονείς, ενώ συστήνεται και το εθνικό μητρώο υιοθεσιών. Όλοι οι φάκελοι είναι απόρρητοι και σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων.

Κάθε μονάδα παιδικής προστασίας και φροντίδας που λειτουργεί ως νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υποχρεούται να τηρεί Ειδικό Μητρώο, στο οποίο αναγράφονται τα στοιχεία των ανηλίκων, εντός 48 ωρών από την είσοδό τους στη μονάδα, και εντός πέντε εργάσιμων ημερών η μονάδα πρέπει να έχει αποστείλει τα παραπάνω στοιχεία στο Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων.

Αυστηρά χρονοδιαγράμματα ορίζονται αντίστοιχα και για τα μητρώα γονέων, ώστε εντός 3 μηνών από την κατάθεση των απαιτούμενων δικαιολογητικών να έχει ολοκληρωθεί η βεβαίωση Καταλληλότητας.

Καθώς μάλιστα, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι η έλλειψη Κοινωνικών Λειτουργών, το σχέδιο νόμου προβλέπει τη δυνατότητα συνεργασίας με μέλη του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας (ΣΚΛΕ), ώστε να ολοκληρώνονται οι διαδικασίες εντός του χρονοδιαγράμματος.

Ειδικά για τα παιδιά με χρόνια προβλήματα υγείας και συμπεριφοράς προβλέπεται ο θεσμός της «βραχείας επαγγελματικής αναδοχής», ώστε να μειωθεί όσο το δυνατό περισσότερο ο χρόνος παραμονής τους στα ιδρύματα.

Ειδική μέριμνα υπάρχει για τους ανάδοχους γονείς. Αναλυτικά, ορίζεται ότι κατάλληλοι για να γίνουν ανάδοχοι είναι οικογένειες αποτελούμενες από συζύγους, ή έχοντες συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, με ή χωρίς παιδιά, ή μεμονωμένα άτομα (άγαμα, ή διαζευγμένα, ή χήρα) με ή χωρίς παιδιά, που μπορεί να είναι συγγενείς εξ αίματος οποιουδήποτε βαθμού με τον ανήλικο (συγγενική αναδοχή). Μεταξύ περισσότερων υποψηφίων ανάδοχων γονέων, η επιλογή γίνεται υποχρεωτικά κατά την αναφερόμενη σειρά, με την επισήμανση ότι η συγγενική αναδοχή πρέπει να προτιμάται.

Η τοποθέτηση ανηλίκου σε ανάδοχους γονείς επιτρέπεται εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:

α. Οι ανάδοχοι γονείς πληρούν τα όρια ηλικίας και έχουν διαφορά ηλικίας από τον αναδεχόμενο, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία περί υιοθεσίας.

β. Οι ανάδοχοι γονείς και οι συνοικούντες με αυτούς έχουν καλή ψυχική, διανοητική και σωματική υγεία, ιδίως μάλιστα δεν πάσχουν από χρόνια μεταδοτικά νοσήματα.

γ. Οι ανάδοχοι γονείς και οι συνοικούντες με αυτούς δεν έχουν καταδικασθεί τελεσίδικα, ή δεν εκκρεμεί σε βάρος τους ποινική δίωξη για τα αδικήματα εκείνα που επισύρουν έκπτωση από τη γονική μέριμνα.

δ. Οι ανάδοχοι γονείς έχουν αποδεδειγμένα τη δυνατότητα να καλύψουν τα βασικά έξοδα διατροφής, μόρφωσης και ιατρικής περίθαλψης του ανάδοχου τέκνου, διαθέτοντας επαρκείς προς τούτο οικονομικούς πόρους και καταβάλλοντας προσωπική φροντίδα.

ε. Οι ανάδοχοι γονείς είναι εγγεγραμμένοι στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Αναδόχων Γονέων.

Μετά την υποβολή αίτησης και την προσκόμιση των απαιτούμενων δικαιολογητικών από τους υποψηφίους, ο αρμόδιος φορέας υποχρεούται να διεξαγάγει κοινωνική έρευνα προκειμένου να διαπιστωθεί η καταλληλότητα των Υποψηφίων Ανάδοχων Γονέων προς εγγραφή τους στο Μητρώο. Η έρευνα διεξάγεται και περατώνεται εντός 3 μηνών από την πλήρη υποβολή των δικαιολογητικών. Για την εγγραφή στο Εθνικό Μητρώο Εγκεκριμένων Αναδοχών, η κοινωνική υπηρεσία του αρμόδιου φορέα εποπτείας καταρτίζει έκθεση πιστοποίησης καταλληλότητας, ύστερα από έλεγχο των στοιχείων της προσωπικότητας, των βιοτικών συνθηκών και γενικά της καταλληλότητάς του να γίνει ανάδοχος γονέας του συγκεκριμένου παιδιού, σε χρονικό διάστημα επίσης 3 μηνών.

Η τελική επιλογή του ανάδοχου γονέα, από το δικαστήριο, γίνεται ύστερα από επιπρόσθετο, εξατομικευμένο έλεγχο της κοινωνικής υπηρεσίας, ο οποίος δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τον 1 μήνα από την ημερομηνία ανάθεσής του από το δικαστήριο και βεβαίωση περί της καταλληλότητάς του. Η επιλογή γίνεται υποχρεωτικά από τους εγγεγραμμένους στο εθνικό μητρώο υποψήφιων αναδόχων γονέων ή από τους επαγγελματίες αναδόχους.

Το σχέδιο νόμου προβλέπει επίσης συγκεκριμένες παροχές προς τους αναδόχους αλλά και αυστηρή εποπτεία της όλης διαδικασίας.