Τράπεζες: Φρένο από SSM στις ρυθμίσεις δανείων με «balloon»

«Φρένο» στη διαδομένη, επί σειρά ετών, πρακτική των τραπεζών να αναδιαρθρώνουν, με balloon ρυθμίσεις, τον δανεισμό επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα εξυπηρέτησης, έβαλε ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM).

Με οδηγία του, που απεστάλη σε όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες πριν από μερικούς μήνες, ο SSM βάζει πρακτικά τέλος στη «βιομηχανία» των εύκολων αναδιαρθρώσεων μέσω balloon ρυθμίσεων, ξεκαθαρίζοντας τα εξής:

- ένα ρυθμισμένο δάνειο που εξυπηρετείται κανονικά, δεν μπορεί να επαναταξινομηθεί στα ενήμερα, αν δεν καταβάλλονται δόσεις κεφαλαίου.

- οι τράπεζες θα πρέπει να σχηματίζουν ειδικές προβλέψεις για το μέρος του δανείου το οποίο «παγώνει» άτοκα, ενόψει και της υιοθέτησης από 1.1.2018 του ΔΠΧΑ 9 (σ.σ. σχηματισμός προβλέψεων με βάση τις αναμενόμενες και όχι τις συντελεσθείσες ζημίες πιστωτικού κινδύνου).

Η παραπάνω εποπτική οδηγία βγάζει από το «κάδρο» των ρυθμίσεων για μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων τα επονομαζόμενα «μπαλόνια», όπως τουλάχιστον προσφέρθηκαν σε εγχώριες επιχειρήσεις, τα τελευταία χρόνια.

Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Π. Μυλωνάς σε πρόσφατη εκδήλωση της ΕΕΔΕ, «οι balloon ρυθμίσεις τελειώνουν. Δεν τις θέλει ο επόπτης, καθώς δεν βοηθούν τις επιχειρήσεις».

Η πρακτική του «balloon payment» στηρίζεται στον εξής μηχανισμό: το κεφάλαιο της οφειλής «σπάει» σε δύο μέρη, με βάση τις λειτουργικές ταμειακές ροές της επιχείρησης, όπως προκύπτουν από κοινά συμφωνημένο business plan. Ορίζεται το μέρος της οφειλής που μπορεί να εξυπηρετηθεί, ενώ «παγώνει», άτοκα, μεταφερόμενη για το μέλλον η αποπληρωμή του υπολοίπου.

Για παράδειγμα, επιχείρηση με μη εξυπηρετούμενο συνολικό δανεισμό 10 εκατ. ευρώ, μπορεί να εξυπηρετήσει, με βάση τις λειτουργικές ταμειακές ροές της, το ποσό των 5 εκατ. ευρώ στην 15ετία. Τα υπόλοιπα 5 εκατ. ευρώ «παγώνουν» άτοκα για 15 χρόνια.

Για το μέρος του δανείου που μπορεί να εξυπηρετηθεί, προβλέπεται συνήθως χαμηλή καταβολή δόσεων κεφαλαίου τα πρώτα τρία χρόνια και αποπληρωμή του μεγαλύτερου μέρους στη λήξη του δανείου. Το σκέλος της οφειλής που «παγώνει» για μια 15ετία, βαρύνεται από χαμηλό επιτόκιο, το οποίο δεν καλύπτει το κόστος διαχείρισης που έχει η τράπεζα.

Με τη νέα οδηγία, το σκέλος του δανείου που εξυπηρετείται, εφόσον παρέλθει διάστημα τουλάχιστον ενός έτους, ταξινομείται στα ενήμερα. Στο «μικροσκόπιο», όμως, του SSM έχει εισέλθει η δομή πληρωμών καθώς υπάρχουν -αρκετές- περιπτώσεις που προβλέπουν αποπληρωμή σημαντικού μέρους της οφειλής εφάπαξ στη λήξη (σ.σ. μικρό μπαλόνι), ενώ μέχρι τότε οι καταβολές δόσεων κεφαλαίου είναι ιδιαίτερα χαμηλές.

Αν, στο ίδιο παράδειγμα, η ρύθμιση προβλέπει την πρώτη τριετία καταβολές δόσεων κεφαλαίου της τάξης των 200 με 250 χιλ. ευρώ για δάνειο των 5 εκατ. ευρώ, προκύπτει θέμα και για το τυπικά εξυπηρετούμενο μέρος του δανείου.

Πρακτικά, ο επόπτης εστιάζει στο duration και θα οδηγήσει πιθανότατα τις τράπεζες, σε δεύτερο χρόνο, να προχωρήσουν σε διορθωτικές κινήσεις, μειώνοντας με νέες ρυθμίσεις τη διάρκεια των δανείων και αυξάνοντας τις καταβολές δόσεων.

Ερχονται μπροστά οι προβλέψεις

Το σκέλος του δανείου που «παγώνει», θεωρείται μη εξυπηρετούμενο και η τράπεζα θα πρέπει να σχηματίσει ειδική πρόβλεψη, εφόσον δεν το έχει πράξει. Μάλιστα, ενόψει της υιοθέτησης από την 1 Ιανουαρίου του ΔΠΧΑ 9, η παραπάνω κίνηση θεωρείται επιβεβλημένη.

Με τον παραπάνω τρόπο έρχονται μπροστά οι προβλέψεις και επομένως η τράπεζα δεν έχει κανένα λόγο να προτιμά balloon ρυθμίσεις, όταν μπορεί να προσφέρει, με το ίδιο κόστος, καθαρότερες λύσεις σε επιχειρήσεις.

Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, η οδηγία του SSM τελειώνει τις «cartoon» ρυθμίσεις δανείων, που έκρυβαν, διά της μετάθεσης, το πρόβλημα, διατηρώντας, επί της ουσίας, προβληματικές τις επιχειρήσεις.

«Τελειώνοντας τη "βιομηχανία" εύκολων αναδιαρθρώσεων, ο επόπτης αναγκάζει τις τράπεζες να επιλέξουν ποιες επιχειρήσεις-πελάτες τους είναι βιώσιμες και να υιοθετήσουν λύσεις που να μειώνουν άμεσα τον δανεισμό, συμβάλλοντας στην εξυγίανση του ισολογισμού τους», αναφέρουν οι ίδιες πηγές.

Σε άλλες λύσεις στρέφονται οι τράπεζες

Στο παραπάνω πλαίσιο, σχεδιάζουν νέα προγράμματα ρυθμίσεων, που θα προστεθούν στα υπάρχοντα, για υπερχρεωμένες επιχειρήσεις που κρίνονται βιώσιμες και διαθέτουν ικανά management teams.

Πρόθεση των τραπεζών είναι να προσφέρουν άμεσα μερική διαγραφή χρέους, συμβάλλοντας στη μείωση του δανεισμού και στην εξυγίανση του ισολογισμού των επιχειρήσεων, λαμβάνοντας τη δυνατότητα να πάρουν μέρος των μελλοντικών βελτιωμένων κερδών.

Με αυτόν τον τρόπο παρακάμπτεται και η δυσκολία που υπάρχει στη μετοχοποίηση δανείων (debt equity swap), ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που οι παλαιοί μέτοχοι δεν συναινούν.

Όπως έχει γράψει το Euro2day.gr, μετά τις τελευταίες αλλαγές που επήλθαν στον πτωχευτικό κώδικα, οι πιστωτές αφερέγγυας επιχείρησης έχουν τη δυνατότητα (σ.σ. εφόσον συγκεντρώνουν το 60% των απαιτήσεων και το 40% των εμπράγματων) να υποβάλουν ασφαλιστικά μέτρα, ζητώντας τον διορισμό ειδικού εντολοδόχου. Ο τελευταίος μπορεί να συγκαλέσει γενική συνέλευση και να ασκήσει το δικαίωμα παράστασης ή ψήφου έναντι των μετόχων ή των εταίρων της επιχείρησης.

Για να συμβεί, όμως, αυτό, θα πρέπει να αποδειχθεί ολική αδυναμία πληρωμών της επιχείρησης, εξέλιξη ιδιαίτερα δύσκολη, αν ο επιχειρηματίας ακολουθεί την τακτική επιλεκτικών πληρωμών, προκειμένου να αποφύγει τη μετοχοποίηση δανείων.