Ταμεία: Πώς το έλλειμμα γύρισε σε... πλεόνασμα-μαμούθ!

Οι αυξημένες εισφορές εργαζόμενων -κυρίως μισθωτών- καθώς και η ανάσχεση του ρυθμού συνταξιοδοτήσεων αλλά και έκδοσης νέων παροχών κατά το 2017 διαμορφώνουν ένα νέο, άκρως πλεονασματικό και πέραν κάθε πρόβλεψης, σκηνικό στα ασφαλιστικά ταμεία, που με τη σειρά του επιδρά και στη συνολική εικόνα του κρατικού προϋπολογισμού.

Το προσχέδιο για το 2018, όπως κατατέθηκε χθες στη Βουλή, αλλά και η τροποποίηση του προϋπολογισμού του ΕΦΚΑ που αποφασίστηκε επίσης χθες από το Διοικητικό Συμβούλιο του ταμείου, εμφανίζουν σημαντικά βελτιωμένα τα οικονομικά της κοινωνικής ασφάλισης.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το προσχέδιο προϋπολογισμού, το έλλειμμα των ταμείων μειώνεται σημαντικά κατά το τρέχον έτος και μετατρέπεται σε πλεόνασμα, της τάξης των 689 εκατ. ευρώ, το 2018, βελτιωμένο μάλιστα κατά 1,3 δισ. ευρώ σε σχέση με τα όσα συμφωνούσαν κυβέρνηση και δανειστές, μόλις τον περασμένο Μάιο, κατά τη διαμόρφωση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Συμμόρφωσης 2018-2021 (ΜΠΔΣ). Αλλά και ο προϋπολογισμός 2017 του ΕΦΚΑ τροποποιήθηκε, ώστε από έλλειμμα 1,008 δισ. ευρώ, το ταμείο να περάσει σε δημοσιονομικό πλεόνασμα 89 εκατ. ευρώ.

Η «μαγική» εικόνα της μείωσης των δαπανών των Ταμείων αλλά και της αύξησης των εσόδων προέρχεται κυρίως λόγω της λάθος εκτίμησης των ασφαλιστικών οργανισμών που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ, τόσο ως προς το μέγεθος της συνταξιοδοτικής δαπάνης, όσο και ως προς την τελική εικόνα των εσόδων, μετά και τις αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των εισφορών.

Αναλυτικά, στο προσχέδιο του προϋπολογισμού προβλέπεται για το 2018 δημοσιονομικό πλεόνασμα 689 εκατ. ευρώ, έναντι ελλείμματος ύψους 634 εκατ. ευρώ που εκτιμάται για το συγκεκριμένο έτος, στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα (ΜΠΔΣ 2018-2021), βελτιωμένο κατά 1,3 δισ. ευρώ.

Όπως αναφέρει το υπουργείο Οικονομικών, η βελτίωση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση των εισφορών κατά 279 εκατ. ευρώ, στην αύξηση των εσόδων από ρυθμίσεις παλαιών οφειλών κατά 206 εκατ. ευρώ, στην αύξηση των λοιπών εσόδων κατά 5 εκατ. ευρώ αλλά και στη μειωμένη πρόβλεψη κατά 833 εκατ. ευρώ για δαπάνες, κυρίως εξαιτίας της μείωσης της συνταξιοδοτικής δαπάνης για κύριες συντάξεις κατά 480 εκατ. ευρώ, τη μείωση της δαπάνης για επικουρικές κατά 190 εκατ. ευρώ και τη μείωση των λοιπών δαπανών κατά 163 εκατ. ευρώ.

Όσο για το 2017, αν και τα οικονομικά των ταμείων εμφανίζονται επίσης σημαντικά βελτιωμένα σε σχέση με τα προϋπολογισθέντα ή προβλεπόμενα, η καθυστέρηση στην πληρωμή των περίπου 62.000 εφάπαξ οδηγεί σε δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης των 813 εκατ. ευρώ.

Αναλυτικά, για το τρέχον έτος, το ταμειακό έλλειμμα των ασφαλιστικών ταμείων εκτιμάται ότι θα μειωθεί κατά 1,447 δισ. ευρώ σε σχέση με το ΜΠΔΣ 2018-2021 και αναμένεται να διαμορφωθεί στα 110 εκατ. ευρώ. Ωστόσο η αύξηση των απλήρωτων υποχρεώσεων κατά 703 εκατ. ευρώ αναμένεται να οδηγήσει το δημοσιονομικό αποτέλεσμα των ασφαλιστικών ταμείων σε έλλειμμα ύψους 813 εκατ. ευρώ, βελτιωμένο όμως και πάλι κατά 868 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο.

Βάσει του προσχεδίου, η αύξηση αυτή οφείλεται αφενός στη μεταφορά ποσού ύψους 270 εκατ. ευρώ, που αφορά παλαιές υποχρεώσεις των κλάδων υγείας των ταμείων, από τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του ΕΟΠΥΥ στον ΕΦΚΑ, και αφετέρου στις εφάπαξ παροχές. Σύμφωνα με τα στοιχεία 30/6/2017 του υπουργείου Εργασίας, οι εκκρεμμότητες για την πληρωμή των εφάπαξ ανέρχονται σε 62.077.

Παράλληλα βέβαια εκτιμάται μείωση της δαπάνης κατά 1,076 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 446 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από τη μείωση της δαπάνης για κύριες συντάξεις και τα 115 για επικουρικές. Περαιτέρω, εκτιμάται μείωση κατά 515 εκατ. ευρώ των λοιπών δαπανών των ασφαλιστικών ταμείων. Αντίστοιχα, αυξημένα κατά 371 εκατ. ευρώ θα είναι τελικά τα έσοδα έναντι των προβλέψεων του ΜΠΔΣ 2018-2021, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι εισπράξεις υπέρ τρίτων. Ειδικότερα, εκτιμάται αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών (κυρίως λόγω της μισθωτής εργασίας) κατά 235 εκατ. ευρώ, αύξηση των εισπράξεων λόγω ρυθμίσεων παλαιών οφειλών κατά 166 εκατ. ευρώ και μείωση κατά 30 εκατ. ευρώ των λοιπών εσόδων.

Παράλληλα, όπως αναφέρει η αιτιολογική έκθεση του ΕΦΚΑ για την τροποποίηση του προϋπολογισμού του ταμείου, που αποκάλυψε το Euro2day.gr και η οποία εγκρίθηκε χθες ομόφωνα από το ΔΣ του ταμείου, «οι ενταχθέντες στον ΕΦΚΑ φορείς είχαν υπερεκτιμήσει το μέγεθος της συνταξιοδοτικής δαπάνης, είχαν καταγράψει μεγαλύτερο όγκο εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης, όπως φαίνεται από τη μέχρι σήμερα εκκαθάριση, και μάλιστα σημαντικός αριθμός αιτήσεων κρίθηκε απορριπτέος ή δεν αφορούσε αίτημα που θα προκαλούσε οικονομικό αποτέλεσμα».

Αναλυτικά, στον τομέα των εσόδων, το ΔΣ του ΕΦΚΑ αποδέχθηκε αυξημένα έσοδα κατά 244 εκατ. ευρώ από τον προϋπολογισμό του υπουργείου Εργασίας για την κάλυψη δαπανών παροχών συντάξεων, βοηθημάτων και μερισμάτων, υπεραπόδοση της περιουσίας των ταμείων (πρόσοδοι και τόκοι καταθέσεων, πώληση μεριδίων και επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών από συντάξεις) καθώς και αύξηση των εσόδων από τη ρύθμιση οφειλών.

Στον τομέα των δαπανών, οι μειώσεις προέρχονται κατά κύριο λόγο από τις συντάξεις γήρατος και θανάτου του Δημοσίου, καθώς υπήρχε υπερεκτίμηση κατά 370 εκατ. ευρώ, τις προσυνταξιοδοτικές παροχές του ΕΤΑΤ με υπερεκτίμηση της τάξης των 50 εκατ. ευρώ αλλά και «υπερεκτιμημένες» δαπάνες για συντάξεις γήρατος, θανάτου και αναπηρίας μισθωτών ΕΤΑΠ ΜΜΕ, ΝΑΤ και ΟΓΑ. Συνολικά, βάσει της αιτιολογικής έκθεσης της εισήγησης που εγκρίθηκε χθες, οι συνολικές δαπάνες που τελικά δεν καταβλήθηκαν ανέρχονται σε 549,48 εκατ. ευρώ.

Πλεονασματικός και ο προϋπολογισμός ΟΑΕΔ

Ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) αναμένεται να παρουσιάσει βελτιωμένο αποτέλεσμα ύψους 615 εκατ. ευρώ τόσο σε ταμειακή όσο και σε δημοσιονομική βάση έναντι στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021, ύψους 568 εκατ. ευρώ (δημοσιονομικό ισοζύγιο). Η βελτίωση αυτή του δημοσιονομικού πλεονάσματος κατά 47 εκατ. ευρώ οφείλεται, σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού, στην εκτιμώμενη αύξηση των εσόδων του οργανισμού από ασφαλιστικές εισφορές κατά 61 εκατ. ευρώ και στην αύξηση των δαπανών του κατά 33 εκατ. ευρώ.

Ειδικότερα, η δαπάνη για τα επιδόματα ανεργίας θα ανέλθει στα 986 εκατ. ευρώ, ενώ παράλληλα προβλέπεται δαπάνη ύψους 450 εκατ. ευρώ με σκοπό την εφαρμογή των σχεδιαζόμενων ενεργητικών πολιτικών για την τόνωση της απασχόλησης μέσω των διαφόρων προγραμμάτων ενίσχυσης, κατάρτισης και επανένταξης στην αγορά εργασίας.