Το «καμένο χαρτί» και ο μπαλαντέρ του προϋπολογισμού

Οι φόροι ροκάνισαν τα έσοδα του 2017 αλλά το πρωτογενές πλεόνασμα όχι μόνο δεν θα υστερήσει σε σχέση με τον στόχο, αλλά η κυβέρνηση ετοιμάζεται να διανείμει και φέτος κοινωνικό μέρισμα.

Τα στοιχεία τα οποία ενσωματώνονται στο προσχέδιο προϋπολογισμού αποκαλύπτουν πως το κραχ στα φορολογικά κυρίως έσοδα του 2017 υπερκαλύπτεται από τις επιδόσεις των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ). Σε αυτό το μέτωπο, το «κλειδί» είναι διπλό: οι αυξημένες εισφορές κυρίως από τους μισθωτούς αλλά και οι καθυστερήσεις στην απονομή συντάξεων.

Η δημοσιονομική βελτίωση στους ΟΚΑ σε σχέση με τις εκτιμήσεις είναι τεράστια. Αγγίζει, σύμφωνα με το προσχέδιο, το 1,319 δισ. ευρώ. Κάπως έτσι, το πλεόνασμα προβλέπεται να κάνει άλμα στο 2,21% του ΑΕΠ φέτος, όταν ο στόχος ήταν για πλεόνασμα 1,75% του ΑΕΠ. Με το περίσσευμα, η κυβέρνηση θα ανακοινώσει κοινωνικό μέρισμα στις αρχές Δεκέμβρη.

Τα στοιχεία δείχνουν υστέρηση των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού κατά 1,860 δισ. ευρώ. Η υποεκτέλεση των δαπανών έρχεται να καλύψει ένα μέρος της τρύπας. Το προσχέδιο προβλέπει πως οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού θα είναι κατά περίπου 600 εκατ. ευρώ λιγότερες σε σχέση με τον στόχο.

Δαπάνες ασφάλισης, περίθαλψης και κοινωνικής προστασίας διαμορφώνονται σε επίπεδα χαμηλότερα κατά 260 εκατ. ευρώ, ενώ από το αποθεματικό προκύπτει θετική απόκλιση παραπάνω από 600 εκατ. ευρώ.

Η ολική επαναφορά εντός των στόχων του πρωτογενούς πλεονάσματος και οι υπερβάσεις έρχονται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Οι Οργανισμοί Κοινωνικής Ασφάλισης σε ταμειακή βάση εκτιμάται ότι θα παρουσιάσουν πλεόνασμα 634 εκατ. ευρώ, όταν είχε προϋπολογιστεί έλλειμμα 1,314 δισ. ευρώ, με ανάλογες διαφοροποιήσεις και σε δημοσιονομική βάση.

Η εξήγηση του προσχεδίου πατά σε δύο παραμέτρους:

* Στην ενσωμάτωση των στοιχείων εκτέλεσης του προϋπολογισμού τρέχοντος έτους, που καταδεικνύει μεγαλύτερη από το αναμενόμενο αύξηση εσόδων από τρέχουσες ασφαλιστικές εισφορές, κυρίως των μισθωτών, και ρύθμιση οφειλών και

* στη μειωμένη συνταξιοδοτική δαπάνη λόγω της αναθεώρησης του αριθμού των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης βάσει εκκαθάρισης στοιχείων του νεοσύστατου ΕΦΚΑ.

Το «τέλος» των φόρων

Σε αντίστοιχο άλμα (πλεόνασμα 1,519 δισ. ευρώ έναντι εκτίμησης Μεσοπρόθεσμου για 128 εκατ. ευρώ) στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό και το πρωτογενές πλεόνασμα του επόμενου έτους (3,57% του ΑΕΠ). Ένα μεγάλο ερώτημα είναι κατά πόσο αυτό το άλμα μπορεί να επαναληφθεί και του χρόνου. Οι φόροι πάντως φάνηκε ξεκάθαρα ότι έχουν «τελειώσει» ως πηγή αύξησης των εσόδων. Δεν εξηγείται αλλιώς το γεγονός ότι ενώ αυξήθηκαν οι άμεσοι φόροι (αφορολόγητο, εισφορά αλληλεγγύης, προκαταβολές φόρου), με σκοπό την αύξηση των εσόδων κατά 1 δισ. ευρώ φέτος, το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς το αντίθετο.

Μόνο από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, τα έσοδα θα είναι τελικά χαμηλότερα κατά 945 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο ενώ στους έμμεσους φόρους, όπου οι εισπράξεις προβλέπονται αυξημένες κατά 381 εκατ. ευρώ, την παρτίδα έσωσε ΦΠΑ ύψους 296 εκατ. ευρώ από την παραχώρηση των περιφερειακών αεροδρομίων. Το τσουνάμι στους έμμεσους φόρους, αν και υποπολλαπλάσια σε σχέση με τους στόχους, εισπρακτικά απέδωσε. Η εξήγηση θα πρέπει να αναζητηθεί κατά πάσα πιθανότητα στην αύξηση της χρήσης πλαστικού χρήματος.

Η ψαλίδα πάντως ανάμεσα σε άμεσους (20,775 δισ. ευρώ το 2018 έναντι εκτίμησης 21,453 δισ. ευρώ) και έμμεσους φόρους (27,652 δισ. ευρώ το 2018 έναντι αρχικής εκτίμησης 27,502 δισ. ευρώ) έχει ανοίξει σε πρωτοφανή επίπεδα.

Το 2018 ο προϋπολογισμός ζητά πρόσθετα έσοδα ύψους 955 εκατ. ευρώ από τις τσέπες των φορολογούμενων υπό μορφή άμεσων και έμμεσων φόρων. Είναι ένα δεύτερο σημαντικό ερώτημα για τους στόχους του προϋπολογισμού.