Τράπεζες: «Φύλλο και φτερό» τα δάνεια από SSM

Ενδελεχή εικόνα για το ύψος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων που βαρύνουν τις εγχώριες συστημικές τράπεζες και την προεργασία για την αντιμετώπισή τους θα έχει ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM), μετά την ολοκλήρωση του εν εξελίξει ελέγχου στα χαρτοφυλάκια χορηγήσεων.

Μετά από ένα ολιγοήμερο διάλειμμα καλοκαιρινών διακοπών, τα κλιμάκια του SSM ξανάπιασαν δουλειά, ζητώντας από Εθνική Τράπεζα και Alpha Bank, που βρίσκονται στο πρώτο κύμα ελέγχου, τη χορήγηση σειράς στοιχείων. Ο έλεγχος στις δύο τράπεζες αναμένεται να διαρκέσει έως τις 15 Οκτωβρίου και θα ακολουθήσουν έως το τέλος του έτους Πειραιώς και Eurobank.

Ο έλεγχος αφορά στο σύνολο του υπολοίπου χορηγήσεων, προκειμένου να διαπιστωθεί αν έχει οριστεί σωστά η περίμετρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων (Non Performing Loans - NPLs) και των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (Non Performing Exposures - NPEs). Θα ελεγχθούν, δηλαδή, δειγματοληπτικά, τα ενήμερα δάνεια ανά υποκατηγορία, ενώ μεγαλύτερη έμφαση θα δοθεί σε αυτά που εξυπηρετούνται κανονικά, μετά από ρύθμιση.

Σημειώνεται ότι η EBA αναθεώρησε τα κριτήρια βάσει των οποίων ένα δάνειο, το οποίο έχει ρυθμισθεί, ταξινομείται στην υποκατηγορία των ενήμερων ρυθμισμένων (Forborne Performing Loans).

Τα νέα κριτήρια είναι περισσότερο αυστηρά, με αποτέλεσμα, αφενός να καθίστανται δυσκολότερες οι αποτελεσματικές ρυθμίσεις, αφετέρου να απαιτείται επανεξέταση όσων δανείων «πρασίνισαν» μετά από ρύθμιση, κατά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Για παράδειγμα, προκειμένου να μεταφερθεί ένα ρυθμισμένο στεγαστικό δάνειο στα ενήμερα, θα πρέπει να έχει ξεκινήσει και η καταβολή δόσεων κεφαλαίου. Το ίδιο ισχύει και για τα επιχειρηματικά δάνεια.

Όσον αφορά στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, θα εξετασθούν, ανά υποκατηγορία, οι κινήσεις που έχουν κάνει οι τράπεζες, προκειμένου να εξασφαλίσουν εισπράξεις, είτε μέσω ρύθμισης, είτε μέσω μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης.

Πρόκειται για τον πρώτο σοβαρό έλεγχο από πέρυσι τον Ιούνιο, όταν και τέθηκε σε εφαρμογή το πλάνο μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων κατά 38% ή κατά 40,2 δισ. ευρώ έως και το 2019. Διενεργείται, δε, σε μια δύσκολη συγκυρία καθώς οι ρυθμίσεις δανείων παραμένουν από τις αρχές του έτους σε φθίνουσα πορεία, με αποτέλεσμα οι τράπεζες να διενεργήσουν περισσότερες διαγραφές φέτος από αυτές που προέβλεπε το πλάνο.

Ειδικότερα, οι διαγραφές κατά τη διάρκεια του 2016 ανήλθαν σε 3,8 δισ. ευρώ, έναντι 800 εκατ. ευρώ το 2015, και αφορούσαν κυρίως καταγγελμένες απαιτήσεις επιχειρηματικών δανείων (2 δισ. ευρώ). Στο α' τρίμηνο της τρέχουσας χρήσης οι συνολικές διαγραφές έφθασαν στο 1,4 δισ. ευρώ, ενώ σε αντίστοιχα επίπεδα κινήθηκαν και στο β' τρίμηνο.

Οι κίνδυνοι για τις τράπεζες

Η υπερχρήση των προβλέψεων οδηγεί, αυτόματα, σε αλλαγή του μείγματος δράσεων για την επίτευξη των στόχων της επόμενης χρονιάς, κατά την τακτική επικαιροποίηση, η οποία θα διενεργηθεί στο τέλος του τρέχοντος έτους. Θεωρείται βέβαιο ότι θα αυξηθούν οι στόχοι εισπράξεων μέσω ρυθμίσεων, εκποίησης περιουσιακών στοιχείων και πωλήσεων χαρτοφυλακίων ή μεμονωμένων δανείων.

Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματα του ελέγχου ενδέχεται, σύμφωνα με αναλυτές, να οδηγήσουν σε μικρή αύξηση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, ως αποτέλεσμα εντοπισμού «ανεπαρκών» ρυθμίσεων ή ενήμερων δανείων που πρέπει να απομειωθούν λόγω της αύξησης του πιστωτικού κινδύνου.

Η εκτίμηση εδράζεται στο γεγονός ότι οι εγχώριες τράπεζες έχουν υποβληθεί σε δύο αξιολογήσεις ποιότητας στοιχείων ενεργητικού τα προηγούμενα χρόνια, οι οποίες αποκάλυψαν το μεγαλύτερο μέρος των τυπικά ενήμερων, πλην όμως προβληματικών δανείων.

Αν, τέλος, εκτιμηθεί ότι κάποιες τράπεζες υπολείπονται σε επίπεδο εσωτερικών ενεργειών σε τέτοιο βαθμό ώστε να απαιτείται παράταση ενός έτους για να επιτευχθεί ο στόχος του 2019, η εκτίμηση θα προσμετρηθεί στην άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς τον υπολογισμό μελλοντικών κεφαλαιακών αναγκών, υπό το δυσμενές σενάριο.

Σύμφωνα με όσους επιδιώκουν να δραστηριοποιηθούν στην αγορά της διαχείρισης, οι τράπεζες δεν δείχνουν να είναι έτοιμες, από πλευράς εσωτερικής προεργασίας, για να πετύχουν τον «φιλόδοξο» στόχο μείωσης, κατά σχεδόν 15 δισ. ευρώ, των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (Non Performing Exposures - NPEs), το 2018.

Ο στόχος είναι διπλάσιος του 2017 (7,6 δισ.) και για να επιτευχθεί, θα πρέπει φέτος οι τράπεζες, αφενός, να τρέξουν ταχύτερα τον μετασχηματισμό τους, αφετέρου, να προχωρήσουν σε σειρά αποτελεσματικών ρυθμίσεων.