Δέκα αποκαλύψεις από Ελληνες τραπεζίτες στη Morgan Stanley

Με πιο αισιόδοξη άποψη για τη διευθέτηση των «κόκκινων» δανείων από τις ελληνικές τράπεζες έφυγε η Morgan Stanley από την Αθήνα, καθώς η μείωση των δανείων αυτών προχωράει γενικά σύμφωνα με το σχέδιο και το κλίμα σε ό,τι αφορά στο «οικοσύστημα» των NPEs είναι θετικό, ενώ εκτιμά πως υπάρχει ισχυρή πρόοδος σε όλα τα επίπεδα.

Στελέχη της Morgan Stanley επισκέφθηκαν την Ελλάδα το διάστημα 23-25 Ιουλίου και συναντήθηκαν με στελέχη των Alpha Bank, Eurobank, Εθνικής, Πειραιώς, Pillarstone, Cepal, FPS, ΔΝΤ και Τράπεζας της Ελλάδος.

Οι εντυπώσεις που αποκόμισαν από τον ελληνικό τραπεζικό κλάδο ήταν οι εξής:

1) Η μείωση των NPEs συνεχίζεται σύμφωνα με το σχέδιο και υπάρχει περιορισμένη ανησυχία για τους οπισθοβαρείς στόχους: Οι ελληνικές τράπεζες πρέπει να μειώσουν τις μη εξυπηρετούμενες εκθέσεις κατά περίπου 38,5 δισ. ευρώ μέχρι το 2019, μια μείωση περίπου 38% στο απόθεμα των «κόκκινων» δανείων. Μέχρι στιγμής φέτος, οι τράπεζες βρίσκονται γενικά εντός τροχιάς των στόχων μείωσης (συνολικά 1,4 δισ. ευρώ χαμηλότερα από τον στόχο), το ορόσημο για το 2017 είναι περίπου 20% της συνολικής μείωσης. Το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης «απλώνεται» μεταξύ του 2018 (38%) και 2019 (43%), άρα η μείωση είναι οπισθοβαρής. Η Τράπεζα της Ελλάδος, αναφερόμενη στην επιτευξιμότητα των στόχων αυτών, σχολίασε πως οι τράπεζες ήταν αυτές που έβαλαν στο τραπέζι προς συμφωνία τους στόχους για μείωση των «κόκκινων» δανείων, δεν τους επιβλήθηκαν εκ των άνω. Η Τράπεζα της Ελλάδος δεν θεωρεί πως οι στόχοι αυτοί είναι φιλόδοξοι.

2) Ωστόσο, το πρώτο εξάμηνο του 2017 δεν ήταν τόσο παραγωγικό σε ό,τι αφορά στις αναδιαρθρώσεις, ενώ μεγαλύτερες ήταν οι διαγραφές: Από τη συνολική μείωση, οι λειτουργικοί στόχοι των τραπεζών περιλαμβάνουν περίπου 1/3 από διαγραφές, ωστόσο μέχρι στιγμής η μείωση εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τη διαγραφή «κόκκινων» δανείων. Το πρώτο ήμισυ του έτους δεν ήταν παραγωγικό για την αναδιάρθρωση δανείων, κάτι που θα αποτελέσει το «κλειδί» για τις μελλοντικές εκκαθαρίσεις. Εδώ είναι που οι εταιρείες που αναλαμβάνουν τη διαχείριση των NPLS παίζουν σημαντικό ρόλο -δεδομένου ότι ο εταιρικός δανεισμός στην Ελλάδα είναι σε μεγάλο βαθμό κοινοπρακτικός, οι όποιες συζητήσεις για την αναδιάρθρωση επί του παρόντος αφορούν πολλά μέρη. Πλατφόρμες όπως η Pillarstone εξορθολογίζουν τη διαπραγματευτική διαδικασία, με μόλις έναν κεντρικό παράγοντα να διαπραγματεύεται με τον δανειολήπτη.

3) Κάποιοι συμμετέχοντες της αγοράς αισθάνονται πως το 2019 δεν αποτελεί απαραίτητα μια απαρέγκλιτη προθεσμία: Η Morgan Stanley επιζητεί οριστική λύση: Η Morgan Stanley δεν αποκόμισε την αίσθηση πως θα υπάρξουν σημαντικές κυρώσεις, αν δεν επιτευχθούν οι στόχοι μέχρι το τέλος του 2019 και πράγματι μπορεί να υπάρξει παράταση για τους λειτουργικούς στόχους. Αυτό, κατά την άποψη της MS, οφείλεται κυρίως στο ότι η πρόοδος των τραπεζών δεν κρίνεται μόνο με βάση στόχους προσανατολισμένους σε αποτελέσματα, αλλά και με βάση τη στρατηγική και την εκτέλεση -έτσι, ορισμένα στοιχεία, όπως για παράδειγμα οι αδύναμες συνθήκες στην αγορά, θα μπορούσαν να δώσουν κάποιο περιθώριο παρέκκλισης.

4) Η μεγάλη εικόνα: υπάρχει πρόοδος στον τομέα της λιανικής, ενώ στον εταιρικό τομέα η πρόοδος είναι πιο σταδιακή: Από τους στόχους, η μείωση των εταιρικών NPLs είναι ο μεγαλύτερος «οδηγός» για την εκκαθάριση των «κόκκινων» δανείων, αφού αφορά το 58% του συνόλου, απαιτώντας μείωση κατά περίπου 23 δισ. ευρώ, έναντι των περίπου 8 δισ. ευρώ για τα καταναλωτικά και άλλα τόσα περίπου για τα στεγαστικά δάνεια. Μέχρι σήμερα, υπάρχουν περιορισμοί στις εταιρικές αναδιαρθρώσεις, περιλαμβανομένων του νομικού πλαισίου, του γεγονότος πως οι επιχειρήσεις διαθέτουν δάνεια από πολλές τράπεζες, αλλά και της απροθυμίας των ιδιοκτητών να εισέλθουν σε διαπραγματεύσεις. Όμως, η Morgan Stanley, μετά το ταξίδι της στην Αθήνα, θεωρεί πως τα εμπόδια αυτά περιορίζονται.

5) Έχουν γίνει μεγάλα βήματα για να διασφαλιστεί ότι το νομικό πλαίσιο διευκολύνει περισσότερο την εκκαθάριση: Η ηλεκτρονική πλατφόρμα πλειστηριασμών καθιστά πολύ ευκολότερες τις κατασχέσεις, καθώς αυτές παύουν να γίνονται μπροστά στα μάτια του κοινού. Οι νέοι νόμοι για τη χρεοκοπία, που νομοθετήθηκαν για τον εταιρικό κλάδο και βαίνουν προς ολοκλήρωση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, είναι καθοριστικής σημασίας για τις διαπραγματεύσεις αναδιάρθρωσης. Υπάρχει νομοθεσία που δίνει ασυλία στους τραπεζίτες από τις νομικές διώξεις όταν προωθούν αναδιαρθρώσεις. Γενικά, κατά τη Morgan Stanley, λίγα απομένουν να εφαρμοστούν σε νομοθετικό επίπεδο και το πλαίσιο επαρκεί πλέον για να μπορέσουν οι τράπεζες να ενισχύσουν τα έσοδά τους.

6) Θετικό κλίμα σε ό,τι αφορά στις εταιρείες διαχείρισης NPLs, πρόοδος, ευκολότερες διαδικασίες αδειοδότησης, περισσότερες εταιρείες θα μπουν στην αγορά: Επί του παρόντος υπάρχουν τέσσερις εταιρείες διαχείρισης κόκκινων δανείων που έχουν πάρει άδεια να λειτουργήσουν στην Ελλάδα, ωστόσο πρόσφατα οι αρμόδιες αρχές απλοποίησαν τη διαδικασία αδειοδότησης και υπάρχουν περίπου πέντε εταιρείες διαχείρισης που βρίσκονται σε διαδικασία αδειοδότησης. Κάποιοι περιμένουν πως ο αριθμός των αδειοδοτημένων διαχειριστών θα ανέλθει σε 15-17 εντός δεκαοκτώ μηνών, κάτι που θεωρείται σημαντικό βήμα, δεδομένων των θετικών επιπτώσεων που θα έχει για τη ρευστότητα της αγοράς, αλλά και του σήματος που θα δώσει στους δανειολήπτες πως ο κλάδος έχει πρόθεση να επιλύσει το ζήτημα.

7) Οι πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων παραμένουν μια εκκολαπτόμενη ακόμα αγορά, με προσφορές μόλις στα περίπου 5 σεντς το δολάριο: Οι πωλήσεις δανείων αναμένεται να αποτελέσουν περίπου το 20% της συνολικής μείωσης των μη εξυπηρετούμενων εκθέσεων (NPE) και το 2017 η αγορά αυτή περιορίζεται αποκλειστικά στους μη ασφαλισμένους καταναλωτές (τους οποίους έχουν συμπεριλάβει σε μεγάλο βαθμό στις προβλέψεις οι τράπεζες). Έχει γίνει πρόοδος στα εταιρικά δάνεια, αλλά οι παράγοντες της αγοράς αναμένουν μια παύση στις πωλήσεις εταιρικών δανείων ως το 2018. 

8) Tο μακροοικονομικό και πολιτικό μονοπάτι είναι πιο ομαλό: Αν και η πρώτη και η δεύτερη αξιολόγηση καθυστέρησαν, το κλίμα για τη συνέχεια του προγράμματος διάσωσης είναι σε γενικές γραμμές πολύ θετικό. Η τρίτη αξιολόγηση περιλαμβάνει λιγότερους όρους από ό,τι προηγουμένως και δεν βρίσκονται νέα μέτρα στο τραπέζι. Η Ελλάδα έχει επιστρέψει στις αγορές, η απόδοση του 10ετούς τίτλου είναι περίπου στο 5,3% και γίνεται ήδη συζήτηση για μια δεύτερη έκδοση. 

9) Αλλά η αγορά κατοικίας παραμένει ιδιαίτερα αδύναμη: Υπάρχει ακόμα έλλειψη ρευστότητας στην αγορά κατοικίας, οι τιμές είναι 40% χαμηλότερες από τα υψηλά και υπάρχει το ενδεχόμενο αύξησης της προσφοράς. Ωστόσο, με τα εισοδήματα να είναι 25% χαμηλότερα και τις τιμές των κατοικιών να έχουν υποχωρήσει 40%, οι κατοικίες είναι πιο προσιτές. 

10) Ενας έλεγχος της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού (AQR) ειδικά για τις ελληνικές τράπεζες δεν είναι πολύ πιθανός: Το ΔΝΤ είναι υπέρ ενός τέτοιου ελέγχου, ο οποίος δεν έτυχε θερμής υποδοχής από τους άλλους θεσμούς. Οι τράπεζες και η Τράπεζα της Ελλάδος είναι σε συνεχή διάλογο με τον SSM για την εκκαθάριση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPE) και ο SSM θα συζητήσει με τις τράπεζες και την κεντρική τράπεζα τον Αύγουστο τις τρέχουσες μεθόδους και την πρόοδο που έχει σημειωθεί. Επιπλέον, ο SSM θα διενεργήσει επιτόπου ελέγχους στις τράπεζες στο δεύτερο εξάμηνο του 2017.