Οι καυτές απαιτήσεις του Μνημονίου για φόρους-συντάξεις

Στο συμπληρωματικό Μνημόνιο με την Κομισιόν, το οποίο αποκάλυψε η Handelsblatt, το δημοσιονομικό μονοπάτι μετά το 2018 παραμένει σε «παράλογα» επίπεδα, όπως έχει χαρακτηριστεί πολλές φορές από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ο στόχος για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ.

Αυτό το επίπεδο πλεονασμάτων δεσμεύεται μέσω του επικαιροποιημένου-συμπληρωματικού Μνημονίου να διατηρήσει η ελληνική οικονομία στο καλύτερο σενάριο έως το 2021 ή, στο εναλλακτικό, έως το 2022, όπως άλλωστε έχει αποκαλύψει το Euro2day.gr.

Το χρονικό ορόσημο παραμένει μέσα σε αγκύλη, δεδομένου ότι δεν έχει σφραγιστεί από το Eurogroup όπως απαιτεί το ΔΝΤ, σε συνδυασμό με σχέδιο παρεμβάσεων στο χρέος, για να θεωρήσει τη συμφωνία ολοκληρωμένη. Έως τότε, σύμφωνα με το ΔΝΤ, η συμφωνία είναι «προκαταρκτική».

Από το κείμενο του Μνημονίου όμως, με ημερομηνία 2 Μαΐου, όταν βγήκε ο «λευκός καπνός» στο Χίλτον διαφαίνεται ότι στο κυνήγι των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων, η κυβέρνηση έχει αναλάβει δεσμεύσεις για μη ακύρωση των σκληρών μέτρων σε συντάξεις και αφορολόγητο (θα πρέπει να παρουσιάσει και νομικά κείμενα ότι οι περικοπές στις συντάξεις δεν αντιβαίνουν στην ισχύουσα νομοθεσία, ώστε να μην καταπέσουν σε δικαστήρια) καθώς και για προέγκριση από τους δανειστές τυχόν νέων «κοινωνικών μερισμάτων» ενώ το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα επιδιώξει ανάλογες δεσμεύσεις για τήρηση των συμφωνηθέντων και από τη Νέα Δημοκρατία.

Πρόσθετα μέτρα, πέραν των συμφωνηθέντων περίπου 500 εκατ. ευρώ για το 2018, επί του παρόντος δεν προβλέπονται. Προβλέπεται όμως η επιφυλακή της κυβέρνησης να προχωρήσει άμεσα σε τυχόν διορθωτικές κινήσεις, αν διαπιστωθεί ότι υπάρχουν αποκλίσεις από τους δημοσιονομικούς στόχους. Κατά την άποψη της Κομισιόν, ο στόχος για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ είναι εξασφαλισμένος.

Το ΔΝΤ, αντίθετα, συνεχίζει να υποστηρίζει ότι τα νούμερα δεν βγαίνουν χωρίς τα πρόσθετα μέτρα για την περίοδο μετά το πρόγραμμα, ούτε καν για το 2018, όταν προβλέπει πλεόνασμα 2,2% του ΑΕΠ αντί για 3,5%.

Στις παρεμβάσεις του 2018, οι οποίες θα ενσωματώνονται στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα της περιόδου 2018-21 (ετήσιος στόχος πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ), περιλαμβάνονται περικοπές επιδομάτων και φοροαπαλλαγών ύψους 259 εκατ. ευρώ, εξοικονομήσεις στον χώρο της υγείας (125 εκατ. ευρώ φέτος και 188 εκατ. ευρώ το 2018), φόρος στις βραχυχρόνιες μισθώσεις κατοικιών (τύπου Airbnb) για επιπλέον έσοδα 48 εκατ. ευρώ το επόμενο έτος, νέες περικοπές στα ειδικά μισθολόγια ύψους 33 εκατ. ευρώ αλλά και «εξορθολογισμός» επιδομάτων στον χώρο της άμυνας για επιπλέον 7 εκατ. ευρώ.

Δίνοντας τροφή στην πολιτική κόντρα των τελευταίων ημερών, αναφορικά με τη διανομή νέου κοινωνικού μερίσματος από την υπεραπόδοση του πλεονάσματος (στο κείμενο αναφέρεται η εκτίναξη του περυσινού πλεονάσματος στο 4,2% του ΑΕΠ) , από το επικαιροποιημένο Μνημόνιο επιβεβαιώνεται για μία ακόμα φορά πως η όποια πολιτική απόφαση θα πρέπει να έχει τη σύμφωνη γνώμη των δανειστών.

«Αν διαπιστωθεί μόνιμου χαρακτήρα δημοσιονομική υπεραπόδοση έναντι των στόχων του προγράμματος, η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα -σε συμφωνία με τους θεσμούς- να εξετάσει τη χρησιμοποίηση του διαθέσιμου δημοσιονομικού χώρου για την ενδυνάμωση της κοινωνικής προστασίας (κυρίως μέσω του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης) και\ή τη μείωση των φορολογικών βαρών, υπό την προϋπόθεση ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι είναι διασφαλισμένοι», τονίζεται χαρακτηριστικά.

Το κείμενο της συμφωνίας έρχεται να επισφραγίσει τις πρόσθετες επιβαρύνσεις για τους ελεύθερους επαγγελματίες, μέσω της αύξησης της βάσης υπολογισμού των ασφαλιστικών τους εισφορών ήδη από το 2018, «κλειδώνει» περικοπές σε αφορολόγητο και συντάξεις ώστε να υπάρχει καθαρή δημοσιονομική εξοικονόμηση 3,8 δισ. ευρώ τη διετία 2019 και 2020 και προαναγγέλλει επί της ουσίας διεύρυνση της χρήσης μέτρων αναγκαστικής είσπραξης -κατασχέσεις και πλειστηριασμοί-, για να ανακοπεί το κύμα αύξησης των απλήρωτων φόρων.

Η βελτίωση της εισπραξιμότητας των φόρων και η λήψη μέτρων ώστε να σταματήσει η ραγδαία αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών (3,3 δισ. ευρώ μόνο το πρώτο τρίμηνο του έτους) προς το δημόσιο αποτελεί ειδικό κεφάλαιο.

Κυβέρνηση και δανειστές έχουν συμφωνήσει σε αναθεώρηση του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (αφορά τα μέτρα αναγκαστικής είσπραξης όπως κατασχέσεις και πλειστηριασμοί) έως τον Νοέμβριο του 2017, ενώ το επικαιροποιημένο Μνημόνιο αποκαλύπτει την κατάρτιση «εθνικού σχεδίου εισπράξεων» με πλήρως αυτοματοποιημένες διαδικασίες κατασχέσεων αλλά και ενδεχόμενες διαγραφές «ανεπίδεκτων είσπραξης» φορολογικών χρεών.

Παράλληλα θα εκπονηθεί μελέτη αναφορικά με την πιθανότητα καθιέρωσης ενός συστήματος μηνιαίων πληρωμών φόρων για τα φυσικά πρόσωπα με τη χρήση «αυτοματοποιημένων ηλεκτρονικών μέσων».

Τέλος, επαναλαμβάνεται η δέσμευση σύμφωνα με την οποία η κυβέρνηση δεν θα προχωρήσει σε καμία αναβίωση, επέκταση ή δημιουργία νέας ρύθμισης ληξιπρόθεσμων οφειλών σε πολλές δόσεις.

Οι συντάξεις

Ειδικά για τις συντάξεις, πέραν της μείωσης κατά 1% (χωρίς αναφορά στο πλαφόν της τάξης του 18%) και της αύξησης των εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες, το συμπληρωματικό μνημόνιο προβλέπει ότι μετά τη μεταρρύθμιση του νόμου Κατρούγκαλου, με στόχο την εξοικονόμηση περίπου 1% του ΑΕΠ έως το 2018, κυρίως από πλευράς δαπανών (παράλληλα με την πλήρη απορρόφηση του αντίκτυπου του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε τα μέτρα του 2012 αντισυνταγματικά, ύψους περίπου 2% του ΑΕΠ), η κυβέρνηση θα πρέπει να ολοκληρώσει συγκεκριμένες δεσμεύσεις, όπως ο επανυπολογισμός των κύριων και επικουρικών συντάξεων, νέος υπολογισμός στα εφάπαξ προκειμένου να υπάρχει αναλογιστική δικαιοσύνη, και έκδοση μέσω συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος νέων συντάξεων που βρίσκονται σε αναμονή.

Τουλάχιστον το 10% όλων των αιτήσεων συνταξιοδότησης που υποβλήθηκαν μεταξύ 13 Μαΐου 2016 και Δεκεμβρίου 2016 πρέπει να υπολογιστεί εκ νέου ενώ ένα επιπλέον 20% θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2017. Επαναλαμβάνεται επίσης ότι μέχρι τον Ιούνιο του 2018 θα πρέπει να ενοποιηθούν οι κανόνες σχετικά με τις παροχές αναπηρίας και να μεταρρυθμιστούν τα επιδόματα αναπηρίας, με τρόπο δημοσιονομικά ουδέτερο.

Η πρόνοια

Επιπλέον, η κυβέρνηση δεσμεύεται έως τον Νοέμβριο του 2017 να νομοθετήσει μια σημαντική μεταρρύθμιση του συστήματος οικογενειακών επιδομάτων, ώστε να βελτιωθεί η στόχευση και να αυξηθεί η ισότητα μεταξύ των παιδιών που υποστηρίζονται, αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο του 2018.

Παράλληλα, θα πρέπει να νομοθετήσει και να εφαρμόσει μεταρρύθμιση των παροχών αναπηρίας από 1η Ιουλίου 2018. Αναλυτικά, προβλέπεται ότι εντός του 2017 θα υιοθετηθεί νέα νομοθεσία για ένα πιλοτικό πρόγραμμα με νέες διαδικασίες και κριτήρια για την πιστοποίηση της αναπηρίας. Σε εθνικό επίπεδο, η νέα νομοθεσία θα πρέπει να εφαρμοστεί έως τον Μάιο του 2018.

Έως το ίδιο διάστημα θα πρέπει η εθνική νομοθεσία να εναρμονίσει όλους τους κανόνες εισφορών αναπηρίας και κοινωνικής πρόνοιας, συμπεριλαμβανομένου του νόμου Κατρούγκαλου (4387/2016). Από τον Ιούλιο του 2018 θα πρέπει να ισχύσει η νέα νομοθεσία.

Μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2017, θα θεσπιστεί νέα νομοθεσία για τον προσδιορισμό του σχεδιασμού ενός στεγαστικού προγράμματος, το οποίο θα αναπτυχθεί με τη συμβολή της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Στα εργασιακά, ως βασικό παραδοτέο για την επόμενη αναθεώρηση, το μνημόνιο προβλέπει ότι θα πρέπει να νομοθετηθεί η αύξηση της απαρτίας για τη λήψη απόφασης απεργίας από τα πρωτοβάθμια συνδικάτα (σωματεία).

Ως το τέλος Δεκεμβρίου του 2017 θα πρέπει να υπάρξει μια ανεξάρτητη νομική γνώμη σχετικά με τον ρόλο της διαιτησίας στις συλλογικές διαπραγματεύσεις, ώστε ως τα τέλη Φεβρουαρίου του 2018 να επανεξεταστεί η τρέχουσα διαδικασία λειτουργίας του ΟΜΕΔ. Τέλοςν προβλέπεται ότι οι υφιστάμενοι εργατικοί νόμοι θα εξορθολογιστούν μέσω της κωδικοποίησης μέχρι τον Ιούνιο του 2018.

* Το πλήρες κείμενο του επικαιροποιημένου μνημονίου δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη «Συνοδευτικό Υλικό».