ΔΝΤ: Μείωση χρέους, αφορολόγητου και συντάξεων

Μη βιώσιμο το χρέος, απαιτεί ρύθμιση, ενώ η Ελλάδα θα πρέπει να προχωρήσει σε μείωση του αφορολόγητου αλλά και των συντάξεων. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από την ανακοίνωση του ΔΝΤ μετά τη συνεδρίαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Ταμείου, στην οποία καταγράφονται οι διαφωνίες που προκύπτουν αναφορικά με την πορεία που θα πρέπει να ακολουθήσει η Ελλάδα στα δημοσιονομικά. Μια χώρα που παραδέχεται το Ταμείο ότι η κοινωνία της πλήρωσε βαρύ τίμημα από τη δημοσιονομική προσαρμογή.

Το πλαίσιο

«Η Ελλάδα έκανε σημαντική πρόοδο στην άμβλυνση των μακροοικονομικών ανισορροπιών από το ξέσπασμα της κρίσης», παραδέχεται το ΔΝΤ. «Ωστόσο η εκτεταμένη δημοσιονομική προσαρμογή και η εσωτερική υποτίμηση ήρθαν με μεγάλο κόστος για την κοινωνία, η οποία αντανακλάται στη μείωση των εισοδημάτων και την ιδιαίτερα υψηλή ανεργία. Το μεγάλο κόστος προσαρμογής και η σημαντική πολιτική αστάθεια συνέβαλε στις καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων μετά την τελευταία έκθεση του άρθρου 4 και κορυφώθηκε με την κρίση εμπιστοσύνης στα μέσα του 2015.

Η οικονομική κατάσταση σταθεροποιήθηκε έκτοτε καθώς οι αρχές ξεκίνησαν ένα νέο πρόγραμμα προσαρμογής, που στηρίζεται από τον ESM. Το νέο πρόγραμμα στοχεύει να ενισχύσει τα δημόσια οικονομικά, να αποκαταστήσει την υγεία του τραπεζικού συστήματος και να ενισχύσει τη δυνητική ανάπτυξη. Σε αυτό το πλαίσιο, οι αρχές νομοθέτησαν έναν αριθμό σημαντικών δημοσιονομικών, χρηματοοικονομικών και δομικών μεταρρυθμίσεων.

Βοηθούμενη από τις προωθούμενες μεταρρυθμίσεις και τη χρηματοδότηση από τους Ευρωπαίους εταίρους, η Ελλάδα επέστρεψε σε ήπια ανάπτυξη το 2016. Η ανάπτυξη αναμένεται να επιταχυνθεί τα επόμενα χρόνια, υπό τον όρο της πλήρους και έγκαιρης υλοποίησης του προγράμματος προσαρμογής, περιλαμβανομένης της γρήγορης άρσης των κεφαλαιακών ελέγχων που υιοθετήθηκαν στα μέσα του 2015.

Στη βάση του υφιστάμενου προγράμματος προσαρμογής, η μακροπρόθεσμη ανάπτυξη αναμένεται να φτάσει οριακά κάτω του 1% του ΑΕΠ και το πρωτογενές πλεόνασμα σε περίπου 1,5% του ΑΕΠ. Τα πτωτικά ρίσκα στο μακροοικονομικό και δημοσιονομικό outlook παραμένουν σημαντικά, σχετιζόμενα με την ατελή ή καθυστερημένη εφαρμογή των πολιτικών. Το χρέος έφτασε το 179% του ΑΕΠ στα τέλη του 2015 και είναι μη βιώσιμο».

Η εκτίμηση του Εκτελεστικού Συμβουλίου

«Οι περισσότεροι εκτελεστικοί διευθυντές συμφώνησαν με την αξιολόγηση του προσωπικού του Ταμείου, ενώ κάποιοι διευθυντές είχαν διαφορετικές απόψεις για το δημοσιονομικό μονοπάτι και τη βιωσιμότητα χρέους», αναφέρει το Ταμείο.

«Οι διευθυντές επαίνεσαν τις ελληνικές αρχές για τη σημαντική οικονομική προσαρμογή και την άρση των ανισορροπιών από το 2010, στηριγμένη από σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Οι διευθυντές αναγνώρισαν ότι αυτή η προσαρμογή είχε βαρύ τίμημα για την κοινωνία, το οποίο μαζί με την υψηλή φτώχεια και τα ποσοστά ανεργίας συνέβαλαν στην επιβράδυνση της υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων. Οι διευθυντές ενθάρρυναν τις αρχές να επιταχύνουν τις μεταρρυθμίσεις για να εξασφαλίσουν επιστροφή σε υψηλότερη, περιεκτική ανάπτυξη και βιωσιμότητα χρέους. Δεδομένων των ακόμα σημαντικών πτωτικών ρίσκων, οι διευθυντές τόνισαν την ανάγκη, οι προσπάθειες να εστιαστούν στη βελτίωση των δημόσιων οικονομικών, τη διόρθωση των ισολογισμών και την άρση εμποδίων στην ανάπτυξη».

Η δημοσιονομική προσαρμογή

Διαφορετικές απόψεις καταγράφηκαν για τη δημοσιονομική πολιτική. «Οι περισσότεροι διευθυντές συμφώνησαν ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται περισσότερη δημοσιονομική προσαρμογή αυτή τη στιγμή, δεδομένης της εντυπωσιακής προσαρμογής ως σήμερα, η οποία αναμένεται να φέρει μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά πλεονάσματα γύρω στο 1,5% του ΑΕΠ, ενώ κάποιοι διευθυντές προτιμούν πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ ως το 2018.

Συντάξεις-αφορολόγητο

Ωστόσο οι διευθυντές κάλεσαν για εξισορρόπηση της δημοσιονομικής προσαρμογής μέσω διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και εξορθολογισμού των δαπανών για τις συντάξεις, για να δημιουργηθεί χώρος για στοχευμένη κοινωνική βοήθεια σε αδύναμες ομάδες και χαμηλότερους συντελεστές.

Ενώ οι περισσότεροι διευθυντές προτίμησαν μια ουδέτερη για τον προϋπολογισμό εξισορρόπηση, κάποιοι εκτίμησαν ότι οι μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να υποστηρίξουν προσωρινά υψηλότερα πλεονάσματα, υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοστούν όταν κλείσει το παραγωγικό κενό και οι συνέπειες στην ανάκαμψη έχουν μειωθεί.

Η φοροδιαφυγή

Οι διευθυντές κάλεσαν σε ανανεωμένες προσπάθειες πάταξης της φοροδιαφυγής και αντιμετώπισης του υψηλού φορολογικού χρέους. Ενθαρρύνουν τις αρχές να ενισχύσουν τη φορολογική διοίκηση, να εστιάσουν τους ελέγχους στους μεγάλους φορολογούμενους και να ενισχύσουν την εφαρμογή του πλαισίου κατά του ξεπλύματος χρήματος. Κάλεσαν σε περιεκτική αναδιάρθρωση των φορολογικών χρεών για τους βιώσιμους φορολογούμενους, βασισμένη στην ικανότητα να πληρώσουν, και καλωσόρισαν τα σχέδια για δημιουργία ανεξάρτητης φορολογικής αρχής.

Τα κόκκινα δάνεια

Τόνισαν την ανάγκη να μειωθούν αποφασιστικά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs), για να στηριχθεί η πιστωτική επέκταση. Ενθάρρυναν τις αρχές να ενισχύσουν το νομικό πλαίσιο για την αναδιάρθρωση χρεών, περιλαμβανομένης της εξωδικαστικής ρύθμισης, και να αξιοποιήσουν πλήρως το εποπτικό πλαίσιο για να δοθούν κίνητρα στις τράπεζες να θέσουν φιλόδοξους στόχους και στρατηγικές για τη μείωση των NPLs.

Σημείωσαν ότι η εξασφάλιση επαρκών κεφαλαίων για την ολοκλήρωση της εξελισσόμενης διοικητικής μεταρρύθμισης είναι κρίσιμη για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των τραπεζών και στήριξαν την άρση των περιορισμών στις συναλλαγές όσο το δυνατόν γρηγορότερα είναι πρακτικά δυνατό στη βάση ενός οδικού χάρτη, εξασφαλίζοντας χρηματοπιστωτική σταθερότητα και επαρκή ρευστότητα για το τραπεζικό σύστημα.

Οι μεταρρυθμίσεις και τα εργασιακά

Οι διευθυντές ενθάρρυναν τις αρχές να επιταχύνουν την εφαρμογή των δομικών μεταρρυθμίσεων για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα. Ενώ αναγνωρίζουν ότι το βάρος της προσαρμογής έπεσε δυσανάλογα στους μισθωτούς, δίνουν έμφαση στην ανάγκη να διατηρηθούν και να μην αντιστραφούν οι υφιστάμενες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και να συμπληρωθούν με επιπλέον προσπάθειες να έρθει το πλαίσιο ομαδικών απολύσεων σε ευθυγράμμιση με τις βέλτιστες πρακτικές, άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, τόνωση του ανταγωνισμού και διευκόλυνση των επενδύσεων και των ιδιωτικοποιήσεων.
Τόνισαν την ανάγκη να διατηρηθεί και να εξασφαλιστεί η ακεραιότητα των στατιστικών στοιχείων.

Το χρέος

Οι περισσότεροι διευθυντές εκτίμησαν ότι παρά τις τεράστιες θυσίες και τη γενναιόδωρη στήριξη των Ευρωπαίων εταίρων, περαιτέρω ελάφρυνση χρειάζεται για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα. Τόνισαν την ανάγκη να συνδεθεί με ρεαλιστικές παραδοχές για την ικανότητα της χώρας να παράξει διατηρήσιμα πρωτογενή πλεονάσματα και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Σημείωσαν ωστόσο ότι η ελάφρυνση χρέους πρέπει να συνοδευτεί με ισχυρές πολιτικές για την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα.

Αναμένεται ότι η επόμενη διαβούλευση του Άρθρου 4 με την Ελλάδα θα πραγματοποιηθεί στον καθιερωμένο 12μηνο κύκλο, σημειώνει το ΔΝΤ.

Οι διευθυντές, όπως αναφέρει, χαιρέτισαν την εκ των υστέρων αξιολόγηση της παρατεταμένης ρύθμισης του 2012-2016. Συμφώνησαν ευρύτερα πως η αξιολόγηση παρέχει μια χρήσιμη βάση για να συζητηθούν τα μαθήματα από τον διακανονισμό. Οι διευθυντές τόνισαν τη σημασία της ανάπτυξης ρεαλιστικών προβλέψεων και στόχων, τη διασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης και ελάφρυνσης χρέους, την εφαρμογή δημοσιονομικής προσαρμογής μέσω μέτρων υψηλής ποιότητας σε ρυθμό που να συνάδει με την ικανότητα εφαρμογής της χώρας, και την υιοθέτηση δομικών μεταρρυθμίσεων με καλή αλληλουχία, στη βάση της ισχυρής ιδιοκτησίας και των φειδωλών προϋποθέσεων. Οι διευθυντές προσβλέπουν να συζητήσουν το λειτουργικό πλαίσιο για τη συνεργασία του Ταμείου με νομισματικές ενώσεις.