«Αφαντα» κρίσιμα στοιχεία για απασχόληση-συντάξεις

Παρά τις σαφείς προβλέψεις της νομοθεσίας, στο υπουργείο Εργασίας κρατούν στο σκοτάδι τον τεράστιο όγκο δεδομένων που συλλέγουν για την αγορά εργασίας και τις συντάξεις στην Ελλάδα, μέσω πολυδιαφημισμένων πληροφοριακών συστημάτων, όπως τα «ΗΛΙΟΣ» και «ΕΡΓΑΝΗ».

Εν μέσω των εξαγγελιών για διαφάνεια και λογοδοσία, οι πολίτες, οι ερευνητές και οι οργανισμοί που ασχολούνται με θέματα απασχόλησης, κοινωνικής πολιτικής κ.λπ. βλέπουν να περιορίζονται τα στοιχεία που διατίθενται από το υπουργείο και να παραβιάζεται ο σχετικός νόμος του 2014 για τα «ανοικτά δεδομένα». 

Ο νόμος 4305/2014, που είχε μάλιστα θεωρηθεί πρωτοποριακός σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προβλέπει πως «οι φορείς του δημόσιου τομέα διαθέτουν τα έγγραφα, τις πληροφορίες και τα δεδομένα τους σε οποιαδήποτε προϋπάρχουσα μορφή ή γλώσσα και, εφόσον είναι δυνατόν, σε ανοικτό και μηχαναγνώσιμο μορφότυπο, από σταθερό σημείο απόθεσης, μαζί με τα μεταδεδομένα τους (σ.σ. τα στοιχεία που συνοδεύουν τα δεδομένα) στον διαδικτυακό τόπο www.data.gov.gr ή στην ιστοσελίδα του φορέα». 

Αντ’ αυτού, το 2016 δεν έχουν δημοσιευθεί ούτε οι μηνιαίες εκθέσεις του συστήματος «ΗΛΙΟΣ» για τις δαπάνες των συντάξεων, ενώ μόλις λίγους μήνες τηρήθηκε η πρόβλεψη του νόμου για διάθεση των δεδομένων σε ανοικτή μορφή, ώστε να είναι επεξεργάσιμα από τρίτους.

Ο Μιχάλης Βαφόπουλος, ερευνητής στο Εργαστήριο Τεχνολογίας Γνώσεων και Λογισμικού του Ερευνητικού Κέντρου «Δημόκριτος» και υπεύθυνος του Open Data Institute στην Αθήνα καθώς και μέλος του Δ.Σ. της Εταιρείας Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ), υποστηρίζει πως έχουν υπάρξει πολλές οχλήσεις στο υπουργείο και άλλους φορείς που ακολουθούν την ίδια πολιτική «κλειστών δεδομένων», οι οποίες δεν απέδωσαν. 

Από τον Οκτώβριο του 2013 έχουν να διατεθούν αναλυτικά «ανοικτά» δεδομένα από το σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ», στο οποίο καταγράφονται οι ροές μισθωτής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα, όπως αυτές διαμορφώνονται στην αγορά εργασίας ανά μήνα. Ολοι οι εργοδότες της χώρας υποχρεούνται να καταθέτουν τις μεταβολές του προσωπικού τους (προσλήψεις, απολύσεις κ.λπ.) σε ζωντανό χρόνο. Τι στοιχεία μαθαίνουν οι πολίτες; Οποια θέλει να μάθουν το υπουργείο, το οποίο από τον τεράστιο πλούτο των πληροφοριών επιλέγει μερικές και τις δημοσιεύει σε μη επεξεργάσιμη μορφή μέσω δελτίων Τύπου. 

Ερευνητές όπως ο κ. Βαφόπουλος επισημαίνουν πως αν τα δεδομένα του «ΕΡΓΑΝΗ» και του «ΗΛΙΟΣ», χωρίς βέβαια τα προσωπικά στοιχεία, ήταν διαθέσιμα, θα μπορούσαν οι πολίτες να βγάλουν καλύτερα συμπεράσματα από την επεξεργασία τους. Επιπλέον θα δημιουργούνταν εφαρμογές και υπηρεσίες, είτε από ερευνητικούς φορείς, είτε και από επιχειρήσεις που θα αξιοποιούσαν τα συγκεκριμένα δεδομένα. Π.χ. μέσω του «ΕΡΓΑΝΗ» θα μπορούσε κάποιος να μελετήσει τις τάσεις στην απασχόληση ανά δήμο της χώρας, ακόμα και ανά περιοχή. Το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και με τα στοιχεία του «ΗΛΙΟΣ», όπου θα υπήρχε η δυνατότητα να μελετηθούν π.χ. οι συντάξεις που δίνονται ανά περιοχή, οι κατηγορίες συντάξεων ανά δήμο κ.λπ. Προς το παρόν περιοριζόμαστε στις ενίοτε πανηγυρικές ανακοινώσεις του υπουργείου. 

Η μη παροχή των δεδομένων σε «ανοικτή μορφή», αν και αρχικά είχαν γίνει κάποιες προσπάθειες, αδικεί και το αξιόλογο έργο που επιτέλεσε η ΗΔΙΚΑ ΑΕ (Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης ΑΕ), η οποία μέσω του συστήματος «ΗΛΙΟΣ» συγκέντρωσε για πρώτη φορά τα δεδομένα από 92 πληροφοριακά συστήματα των ασφαλιστικών φορέων για 4,5 εκατομμύρια συντάξεις και ταυτοποίησε 2,7 εκατομμύρια συνταξιούχους!